ΒΑΡΣΟΒΙΑ. Στη σθεναρή αντίδραση της αντιπολίτευσης προσκρούουν οι πρώτες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες της νέας κυβέρνησης του Ντόναλντ Τουσκ στην Πολωνία, που φιλοδοξεί να αποκαταστήσει το κράτος δικαίου και την ελευθεροτυπία στα κρατικά ΜΜΕ. Το κτίριο της κρατικής τηλεόρασης της Πολωνίας εκκένωσαν χθες ειρηνικά οι Αρχές μετά την καθιστική διαμαρτυρία που πραγματοποίησαν την Τετάρτη βουλευτές της συντηρητικής αντιπολίτευσης για την παύση της ηγεσίας του δικτύου από τη νέα κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ.
Στελέχη του Κόμματος Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS) κατήγγειλαν την αναδιάταξη στην κορυφή του κρατικού δικτύου ως παράνομη, ενώ ο σύμμαχος του κόμματος, πρόεδρος Αντρέι Ντούντα, κάλεσε την κυβέρνηση να σεβαστεί την πολωνική έννομη τάξη.
Τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της χώρας υπό την κυβέρνηση του PiS δέχονταν συστηματική κριτική για φιλοκυβερνητική μεροληψία, μετάδοση κυβερνητικής προπαγάνδας και για τις προσωπικές επιθέσεις τους εναντίον στελεχών της τότε αντιπολίτευσης. Το υπουργείο Πολιτισμού της νέας κυβέρνησης ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι οι πρόεδροι και τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των κρατικών τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών και ειδησεογραφικών πρακτορείων απομακρύνθηκαν από τις θέσεις τους σε μία προσπάθεια να αποκατασταθεί η αντικειμενικότητα στα κρατικά μέσα ενημέρωσης.
Λίγο μετά την ανακοίνωση, το ειδησεογραφικό δίκτυο TVP διέκοψε το πρόγραμμά του, με την οθόνη να εμφανίζει μόνο το λογότυπο του σταθμού. Η ιστοσελίδα του δικτύου έπαψε και αυτή να λειτουργεί.
Την Τρίτη, ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός είχε ψηφίσει απόφαση υπέρ της «αποκατάστασης της αμεροληψίας και της αξιοπιστίας των κρατικών μέσων ενημέρωσης». Οι βουλευτές του συντηρητικού PiS επέλεξαν την αποχή από την ψηφοφορία και κατευθύνθηκαν στα γραφεία της κρατικής τηλεόρασης, τα οποία κατέλαβαν με καθιστική διαμαρτυρία για όλη τη νύχτα. Το πρωί της Τετάρτης, ο πρόεδρος Ντούντα προέβη στην παρακάτω δήλωση: «Σχετικά με τις σημερινές πρωτοβουλίες του υπουργείου Πολιτισμού για τα κρατικά μέσα ενημέρωσης, καλώ τον πρωθυπουργό Ντόναλντ Τουσκ και το υπουργικό συμβούλιο να σεβασθούν το νομικό πλαίσιο», έγραψε ο συντηρητικός πρόεδρος στην πλατφόρμα Χ. Συνημμένη στο μήνυμα βρισκόταν δημόσια επιστολή προς τον Τουσκ, στην οποία ο Πολωνός πρόεδρος υπενθύμιζε πως «μια κοινοβουλευτική απόφαση δεν επέχει ισχύ νόμου».
Ο πρωθυπουργός απάντησε αμέσως στον αρχηγό του κράτους μέσω Χ, γράφοντας: «Οπως σας έχω ήδη ενημερώσει, οι σημερινές πρωτοβουλίες στοχεύουν στην αποκατάσταση της έννομης τάξης και της ευπρέπειας στη δημόσια ζωή, όπως επιθυμείτε και εσείς. Μπορείτε να βασιστείτε στην ατσάλινη αποφασιστικότητά μας πάνω σε αυτό το θέμα».
Αλλαγή κορυφής στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο ως λύση στη μεροληψία – Το PiS αντιμετωπίζει τρεις κοινοβουλευτικές ποινικές έρευνες.
Λίγο μετά την κατάληψη των γραφείων του κρατικού δικτύου, ο πρόεδρος του PiS, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, προσήλθε στο σημείο για να συμπαρασταθεί στους νομοθέτες του κόμματός του. «Δεν υπάρχει δημοκρατία χωρίς πλουραλιστικά μέσα ενημέρωσης ή ισχυρό αντιπολιτευόμενο Τύπο», είπε ο Κατσίνσκι μιλώντας σε δημοσιογράφους το βράδυ της Τρίτης, ενώ δεσμεύθηκε ότι η διαμαρτυρία και ο συμβολικός αποκλεισμός θα συνεχίζονταν με βάρδιες. Στην πραγματικότητα, οι βουλευτές αποχώρησαν το πρωί της Τετάρτης, ύστερα από περίπου οκτώ ώρες κατάληψης.
Ο τέως πρωθυπουργός του PiS, Ματέους Μοραβιέτσκι, επισκέφθηκε και αυτός την καθιστική διαμαρτυρία, κάνοντας λόγο για «βίαιη εισβολή» από τη νέα διοίκηση στην κρατική τηλεόραση. «Αυτό που βλέπουμε εδώ είναι τα πρώτα βήματα προς τη δικτατορία», τόνισε ο Μοραβιέτσκι σε δημοσιογράφους. Ο πρώην υπουργός Πολιτισμού, Πιοτρ Γκλίνσκι, είπε: «Πρόκειται για επίθεση εναντίον των μέσων ενημέρωσης και για παράνομη ενέργεια».
Η κυβέρνηση Μοραβιέτσκι είχε κατηγορηθεί επανειλημμένως από την αντιπολίτευση και από μη κερδοσκοπικές οργανώσεις για προσπάθεια φίμωσης των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης και για περιορισμό της ελευθερίας της έκφρασης. Η διεθνής δημοσιογραφική οργάνωση RSF ανέφερε το 2020 ότι «η κομματική προπαγάνδα και η ρητορική μίσους κυριαρχούν στα κρατικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία έχουν μεταμορφωθεί σε φερέφωνα κυβερνητικής προπαγάνδας».
Σε έκθεσή της το 2023, η RSF σημείωνε ότι η συντηρητική κυβέρνηση «πολλαπλασίασε τις προσπάθειες να επηρεάσει τη γραμμή των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης και να ελέγξει τη μετάδοση πληροφοριών γύρω από ευαίσθητα ζητήματα».
Το PiS και η ηγεσία του αντιμετωπίζουν ήδη τρεις κοινοβουλευτικές ποινικές έρευνες – για τις ακυρωθείσες προεδρικές εκλογές εν μέσω πανδημίας, την παρακολούθηση στελεχών της αντιπολίτευσης και δικαστικών με το λογισμικό Pegasus και το δίκτυο πώλησης ταξιδιωτικών εγγράφων στο υπουργείο Εξωτερικών.
H νέα κυβέρνηση έχει, πάντως, στο πλευρό της την Ε.Ε. και το κοινοτικό δίκαιο: το Ανώτατο Δικαστήριο της Ενωσης απεφάνθη χθες ότι το πολωνικό τμήμα εκτάκτου ελέγχου και εσωτερικών υποθέσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου δεν είναι ανεξάρτητο με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Το συγκεκριμένο τμήμα, που δημιουργήθηκε από το PiS στο πλαίσιο των αμφιλεγόμενων αλλαγών στη Δικαιοσύνη, είναι υπεύθυνο να κρίνει την εγκυρότητα εκλογών, σαν αυτές που έχασε το κόμμα στις 15 Οκτωβρίου.