ΣΙΔΝΕΪ. Την εμφάνιση της νόσου του Αλτσχάιμερ καθυστερεί κατά πέντε χρόνια η γνώση ξένης γλώσσας, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, ωθώντας πολλούς μεσήλικες να μάθουν ξένη γλώσσα. Σύμφωνα με εφαρμογή εκμάθησης ξένων γλωσσών, 57% των χρηστών δηλώνουν ότι επιδιώκουν να «ενισχύσουν την εγκεφαλική τους υγεία» μαθαίνοντας μια ξένη γλώσσα. Οι μελέτες για τις ξένες γλώσσες και την άνοια αφορούν, όμως, ανθρώπους που χρησιμοποίησαν πολλές γλώσσες στην καθημερινή ζωή τους από τη νεαρή τους ηλικία. Η εκμάθηση νέας γλώσσας αργά στη ζωή δεν έχει αποδειχθεί ωφέλιμη για τις γνωσιολογικές λειτουργίες.
Οι ειδικοί εκτιμούν, ωστόσο, ότι η γνώση πολλών γλωσσών είναι ιδιαίτερα επωφελής. «Χρησιμοποιούμε τη γλώσσα σε κάθε στιγμή της ζωής μας και ο εγκέφαλος ενός δίγλωσσου ανθρώπου δουλεύει συνέχεια», λέει ο Μαρκ Αντωνίου, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ. «Η ηλικία εκμάθησης δεύτερης γλώσσας δεν μοιάζει να είναι εξίσου σημαντική με το πόσο συχνά τη χρησιμοποιούμε», τονίζει η Κέιτλιν Ουέρ, ερευνήτρια του νοσοκομείου Μπροκά του Παρισιού. «Τα γνωσιολογικά οφέλη προκύπτουν από την προσπάθεια που καταβάλλει ο εγκέφαλος να καταπιέσει τη μητρική γλώσσα, όπως κάνει ο άνθρωπος όταν προσπαθεί να ανακαλέσει τη σωστή λέξη σε άλλη γλώσσα», επισημαίνει η δρ Ουέρ.
Η διαδικασία αυτή, γνωστή ως γνωσιολογική αναστολή, συνδέεται με βελτιωμένη εγκεφαλική λειτουργία. Βελτιώνοντας τις διαδικασίες αυτές, ο εγκέφαλος ενδέχεται να γίνεται πιο ανθεκτικός σε ασθένειες όπως η άνοια. Σε μελέτη του 2007, ερευνητές από το Τορόντο διαπίστωσαν ότι μεταξύ ασθενών με άνοια, όσοι μιλούσαν δύο γλώσσες είχαν εμφανίσει συμπτώματα τέσσερα χρόνια αργότερα, κατά μέσο όρο, από όσους μιλούσαν μόνο τη μητρική τους γλώσσα. Πολλές μελέτες έκτοτε κατέληξαν στο ίδιο συμπέρασμα.
Λιγότερα είναι, όμως, τα στοιχεία που δείχνουν ότι η εκμάθηση ξένης γλώσσας στην έκτη δεκαετία της ζωής είναι ωφέλιμη. Η έρευνα του δρος Αντωνίου έδειξε ότι Κινέζοι ηλικίας 60 ετών και άνω πέτυχαν βελτιωμένα αποτελέσματα σε γνωσιολογικά τεστ ύστερα από εξάμηνο πρόγραμμα ξένης γλώσσας. Οσοι έπαιζαν σουντόκου ή έλυναν σταυρόλεξα τα πήγαν εξίσου καλά. Μικρή μελέτη έδειξε ότι ηλικιωμένοι Ιταλοί, οι οποίοι παρακολούθησαν τετράμηνο μάθημα ξένης γλώσσας, δεν εμφάνισαν βελτίωση στις εγκεφαλικές λειτουργίες, αν και η εγκεφαλική λειτουργία όσων δεν παρακολούθησαν τα μαθήματα υποχώρησε.
Οι συμμετέχοντες
Οι επιστήμονες εξηγούν τα απογοητευτικά αυτά αποτελέσματα, αποδίδοντας την ευθύνη στους ενθουσιώδεις συμμετέχοντες, οι εγκεφαλικές λειτουργίες των οποίων ήταν ήδη καλές πριν από τη μελέτη. «Οταν επιλέγουμε ανθρώπους για μελέτες πρέπει να είμαστε προσεκτικοί να επιλέγουμε πολίτες αντιπροσωπευτικούς του γενικού πληθυσμού. Μήπως οι γνωσιολογικές τους ικανότητες ήταν ήδη πολύ υψηλές;», αναρωτιέται η δρ Ουέρ.
Για τον δρα Αντωνίου, τα αποτελέσματα δεν αποτέλεσαν έκπληξη. Κανείς δεν θα ισχυριζόταν άλλωστε ότι η εκμάθηση νέας γλώσσας για ένα εξάμηνο θα ήταν το ίδιο όπως να μιλάει κάποιος δύο γλώσσες για όλη του τη ζωή. Τα μαθήματα ξένων γλωσσών, όμως, μπορούν να προσφέρουν γνωσιολογική βοήθεια ερεθίζοντας τον εγκέφαλο. Η εκμάθηση ξένης γλώσσας μπορεί έτσι να αποδειχθεί επωφελής για ανθρώπους με οικογενειακό ιστορικό άνοιας ή Αλτσχάιμερ, καθυστερώντας την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.