Η Ευρώπη, βρίσκεται ενώπιον της μεγαλύτερης πρόκλησης ασφαλείας που έχει ποτέ αντιμετωπίσει μετά τον Ψυχρό Πόλεμο.
Η στρατιωτική σύγκρουση στο έδαφός της, που ξεκίνησε μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, εισέρχεται τον Φεβρουάριο στο τρίτο έτος της, χωρίς σημάδια ότι πλησιάζει στο τέλος της. Η Ε.Ε. ανησυχεί στην ιδέα ότι θα έπρεπε να αντιμετωπίσει μόνη της τον Πούτιν. Δηλαδή να χρηματοδοτήσει και να εξοπλίσει την Ουκρανία χωρίς την υποστήριξη της Ουάσιγκτον.
Ο θρίαμβος του Ντόναλντ Τραμπ στις προκριματικές εκλογές της Αϊόβα για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών στην Αϊόβα αναζωπύρωσε αυτούς τους φόβους.
Ο Tραμπ έχει επανειλημμένα εκφράσει σκεπτικισμό τόσο ως προς τη συμμαχία του ΝΑΤΟ όσο και ως προς τη στρατηγική της Ουάσιγκτον απέναντι στον Πούτιν και στην εισβολή του στην Ουκρανία.
Το ενδεχόμενο επικράτησής του στις προκριματικές εκλογές και πολύ περισσότερο στις γενικές προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ τον ερχόμενο Νοέμβριο, σε μία κρίσιμη κρίσιμη για τον πόλεμο –το 2024 θα είναι η «στιγμή της αλήθειας» για την Ουκρανία, όπως ελέχθη σε κεντρική εκδήλωση του Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός, νωρίτερα σήμερα Πέμπτη– προκαλεί πονοκέφαλο στην Ευρώπη.
Η αλληλεγγύη δοκιμάζεται
Ο προβληματισμός δεν αφορά μόνο στις σχέσεις των Βρυξελλών με την Ουάσιγκτον, σε περίπτωση που ο Τραμπ θα επέστρεφε στον Λευκό Οίκο.
Ρήγμα υπάρχει και εντός της Ε.Ε. ως προς την αντιμετώπιση της στρατιωτικής εισβολής στην Ουκρανία. Κάτι που αναμένεται να έρθει στο προσκήνιο την ερχόμενη Δευτέρα, σε μία επιμνημόσυνη δέηση που θεωρητικά θα συμβόλιζε την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θα είναι μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών που θα φθάσουν στο Βερολίνο για να αποτίσουν φόρο τιμής στον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Πολιτικό που χαίρει μεγάλου σεβασμού στην πατρίδα του για τον καθοριστικό του ρόλο στην επανένωση της Γερμανίας μετά την πτώση του Τείχους και στην ανάδειξη της χώρας σε κυρίαρχη ευρωπαϊκή δύναμη.
Ο Γερμανός καγκελάριος Ολαφ Σολτς, ωστόσο, ενδέχεται να επιφυλάσσει αιχμηρά μηνύματα με αποδέκτη τον Μακρόν, καθώς το Βερολίνο εκτιμά ότι η Γαλλία δεν παρέχει την απαιτούμενη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, χώρα υποψήφια προς ένταξη στην Ε.Ε., η οποία αντιμετωπίζει στρατιωτική απειλή.
Η βοήθεια για την Ουκρανία θα αποτελέσει κεντρικό θέμα συζήτησης κατά τη συνάντηση των δύο ηγετών τη Δευτέρα, τόνισε αξιωματούχος προσκείμενος στον Γερμανό καγκελάριο.
Ο Σολτς αναμένεται να πιέσει τους ηγέτες της Ε.Ε. να εντείνουν τις προσπάθειές τους και να συμβάλουν με περισσότερα μέσα στον στόχο να ηττηθεί ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν.
Η Γερμανία είναι η δεύτερη χώρα μετά τις ΗΠΑ ως προς την παροχή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία: πρόσφερε 17,1 δισ. ευρώ σε βοήθεια μέχρι τον Οκτώβριο του περασμένου έτους, σύμφωνα με καταμέτρηση του Ινστιτούτου του Κιέλου για την Παγκόσμια Οικονομία.
Η Γαλλία, συγκριτικά, έχει συνεισφέρει 0,5 δισ. ευρώ, η Ιταλία 0,7 δισ. ευρώ και η Ισπανία 0,3 δισ. ευρώ.
Είναι πρόθυμη;
Παρόλο που το Βερολίνο βρίσκεται σήμερα στη θέση να πιέζει τις χώρες της Ε.Ε. για αύξηση της βοήθειας προς την Ουκρανία, τις πρώτες ημέρες μετά την εισβολή της Μόσχας ήταν η αμερικανική στρατιωτική μηχaνή σε συνδυασμό με την αποφασιστικότητα των Ουκρανών που απέκρουσε τη ρωσική επίθεση.
Από την άλλη πλευρά, η Γερμανία θεωρήθηκε διστακτική και απρόθυμη να δώσει στην Ουκρανία τα όπλα που χρειαζόταν για να αμυνθεί. Χρειάστηκε διεθνής πίεση για να πεισθεί ο Σολτς να εγκρίνει την παράδοση αρμάτων μάχης Leopard 2, γερμανικής κατασκευής, στην Ουκρανία.
Γερμανοί αξιωματούχοι δήλωναν ότι δεν ήθελαν να στείλουν βαρέα όπλα μέχρι να το κάνουν οι Αμερικανοί. Αυτή η πολυτέλεια της αναμονής για νεύμα από την Ουάσιγκτον θα εξαφανιστεί πιθανότατα αν κερδίσει ο Τραμπ.
Τα στοιχεία σχετικά με τις παραδόσεις όπλων δείχνουν ότι η δυναμική πλέον έχει αλλάξει, ωστόσο, η Γερμανία δεν έχει καταφέρει να απαλλαγεί από τη φήμη της ως απρόθυμης δύναμης.
Αλλες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν περιορισμούς: η Γαλλία αντιμετωπίζει οικονομικούς περιορισμούς, ενώ ο κυβερνητικός συνασπισμός στην Ισπανία είναι διχασμένος για πληθώρα ζητημάτων, μεταξύ αυτών και για το ουκρανικό.
Είναι στρατιωτικά έτοιμη;
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θέτουν το ερώτημα του κατά πόσον η Ευρώπη είναι σε θέση να αντικαταστήσει την αμερικανική ισχύ, ιδίως με δεδομένες τις αδύναμες επιδόσεις της στην αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής, για να καλύψει τις ανάγκες της Ουκρανίας.
Ο Φρανσουά Χάισμπουργκ, ανώτερος σύμβουλος για την Ευρώπη στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, δήλωσε στο Politico ότι ενδεχόμενη αποχώρηση των ΗΠΑ θα αποτελούσε ιστορικό σημείο καμπής.
«Είμαστε τόσο απροετοίμαστοι για αυτή την αλλαγή όσο ήμασταν για το τέλος του Ψυχρού Πολέμου το 1989», είπε. «Αλλά αυτό ήταν μια καλή είδηση. Τώρα τα νέα είναι άσχημα».
Ο Χάισμπουργκ υποστήριξε ότι η κατάταξη της Γερμανίας ως του δεύτερου μεγαλύτερου στρατιωτικού δωρητή μετά τις ΗΠΑ είναι κάπως παραπλανητική. Το Βερολίνο, είπε, είχε διατηρήσει μεγάλο μέρος του ψυχροπολεμικού της αποθέματος και παρείχε στην Ουκρανία πολλά παλιά όπλα.
«Εκεί που υπάρχει πραγματική διαφορά είναι ότι οι Γάλλοι και οι Βρετανοί παρέχουν όπλα που είναι στρατηγικά σημαντικά και χρήσιμα, ενώ οι Γερμανοί όχι», ανέφερε ο ίδιος.
Η Γερμανία συνεχίζει πράγματι να αρνείται να παράσχει στην Ουκρανία πυραύλους ακριβείας μεγάλου βεληνεκούς Taurus, φοβούμενη μήπως χρησιμοποιηθούν για να πλήξουν ρωσικό έδαφος.
Χθες Τετάρτη, μέλη της συντηρητικής αντιπολίτευσης της Γερμανίας –που πιέζουν τον τριμερή κυβερνητικό συνασπισμό του Σολτς να παράσχει περισσότερη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία– κατέθεσαν πρόταση στο Κοινοβούλιο με την οποία ζητούν από την κυβέρνηση να παραδώσει τους πυραύλους Taurus. Η πλειοψηφία των βουλευτών απέρριψε την πρόταση.
Είναι στρατηγικά αυτόνομη;
Ο Μακρόν από την πλευρά του, σχολιάζοντας το αποτέλεσμα της Αϊόβα, έκανε λόγο για αυτονομία της Ευρώπης και συγκεκριμένα για «στρατηγική αυτονομία», όπως ανέφερε χαρακτηριστικά.
«Η Ευρώπη πρέπει να σκέφτεται καθαρά» όσον αφορά τις ΗΠΑ, δήλωσε στους δημοσιογράφους την επομένη των εκλογών και πρόσθεσε ότι «χρειαζόμαστε μία ισχυρότερη Ευρώπη, που μπορεί να προστατεύσει τον εαυτό της και που δεν εξαρτάται από τους άλλους».
Ο Μακρόν ανακοίνωσε παράλληλα την παράδοση 40 πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς SCALP-EG και «αρκετών εκατοντάδων» βομβών στην Ουκρανία τις επόμενες εβδομάδες.
Στην έδρα της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες υπάρχει επίσης έντονη αίσθηση ότι οι προκλήσεις αυξάνονται και πως η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να σέρνεται.
Τον Δεκέμβριο, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπαν, σύμμαχος του Πούτιν, απέτρεψε την Ε.Ε. από το να στείλει σανίδα σωτηρίας ύψους 50 δισ. ευρώ στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο οικονομία της Ουκρανίας.
Την Τρίτη, μία ημέρα μετά την εκλογική αναμέτρηση των Ρεπουμπλικανών στην Αϊόβα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υποσχέθηκε ότι θα βρει τρόπο να εγκρίνει τα κονδύλια κατά τη σύνοδο κορυφής της 1ης Φεβρουαρίου, ό,τι κι αν συμβεί.
Αν και δήλωσε ότι προτιμά ομόφωνη απόφαση και των 27 χωρών-μελών της Ε.Ε., επέμεινε ότι είναι έτοιμη να παρακάμψει την Ουγγαρία, αν χρειαστεί. «Είμαστε προετοιμασμένοι για συμφωνία των 26», δήλωσε στο Euronews σε συνέντευξή της από το Νταβός, σηματοδοτώντας πρόθεση των Βρυξελλών να κινηθούν πιο αποφασιστικά.
Ακόμα και αν το ουγγρικό «μπλόκο» αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά στην Ε.Ε., οι διαμάχες τόσο σε επίπεδο χωρών όσο και στις Βρυξέλλες για το πώς θα αποτραπεί κλιμάκωση και ενδεχόμενο ο πόλεμος να έρθει πιο κοντά, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, αυξάνονται, καθώς ο Τραμπ ξαναμπαίνει στο κάδρο και οι αβεβαιότητες μεγαλώνουν.
Με πληροφορίες από Reuters, AP, Politico