Το Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ (International Court of Justice – ICJ) κάλεσε σήμερα το Ισραήλ να διασφαλίσει ότι οι δυνάμεις του δεν θα διαπράξουν πράξεις γενοκτονίας κατά των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας.
Το Διεθνές Δικαστήριο (ICJ) –το οποίο δεν πρέπει να συγχέεται με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (International Criminal Court – ICC) στο οποίο δικάζονται μεμονωμένα άτομα για εγκλήματα πολέμου– είναι το ανώτατο δικαστήριο του ΟΗΕ. Ιδρύθηκε το 1945, έχει την έδρα του στη Χάγη και καλείται να αποφανθεί επί των διαφορών μεταξύ χωρών.
Η Νότια Αφρική προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο ICJ κατηγορώντας το Ισραήλ για «γενοκτονία» στη Γάζα. Σύμφωνα με όσα καταγγέλλει από την πλευρά της η Πρετόρια, το Ισραήλ κατηγορείται ότι απέτυχε να αποτρέψει τη γενοκτονία, καθώς και να ασκήσει διώξεις κατά Ισραηλινών αξιωματούχων που ενεθάρρυναν πράξεις γενοκτονίας.
Η Νότια Αφρική ζήτησε επίσης, ενώ συνεχίζεται η εκδίκαση της υπόθεσης η οποία αναμένεται να διαρκέσει χρόνια, να εκδοθούν ενδιάμεσες/προσωρινές αποφάσεις που θα καλούν το Ισραήλ «να μην εμπλακεί σε γενοκτονία και να αποτρέψει και να τιμωρήσει τη γενοκτονία». Προσωρινά μέτρα όπως αυτά έχουν σκοπό να αποτρέψουν την επιδείνωση της κατάστασης, όσο θα εκδικάζεται η υπόθεση.
Με την προσωρινή/ενδιάμεση απόφαση (interim ruling) που ανακοίνωσαν σήμερα, οι 17 δικαστές του Διεθνούς Δικαστηρίου υπογραμμίζουν ότι το Ισραήλ πρέπει «να λάβει όλα τα μέτρα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του» προκειμένου να αποτρέψει πράξεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Σύμβασης για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας. Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι το Ισραήλ πρέπει να διασφαλίσει «με άμεση ισχύ» ότι οι δυνάμεις του δεν θα διαπράξουν καμία από τις πράξεις που εμπίπτουν στο πεδίο της εν λόγω Σύμβασης.
Σύμφωνα με όσα ανακοινώθηκαν σήμερα από το ICJ, το Ισραήλ οφείλει:
- να απέχει από πράξεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν πράξεις γενοκτονίας,
- να αποτρέψει και να τιμωρήσει κάθε ενθάρρυνση τέτοιων πράξεων,
- να λάβει άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα που θα εξασφαλίζουν την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους αμάχους στη Γάζα,
- να διαφυλάξει/διασώσει όλα τα στοιχεία που θα μπορούσαν να σχετίζονται με τις κατηγορίες περί γενοκτονίας
- και να υποβάλει έκθεση στο Δικαστήριο, μέσα σε διάστημα 30 ημερών, στην οποία θα παρουσιάζει όλα τα μέτρα που έλαβε και με βάση τις σημερινές σχετικές εντολές του Δικαστηρίου.
Ωστόσο, το Διεθνές Δικαστήριο δεν ανταποκρίθηκε στο αίτημα της Νότιας Αφρικής που του ζητούσε να διατάξει άμεση κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας.
Οσα ανακοινώθηκαν σήμερα δεν αποτελούν την τελευταία λέξη από την πλευρά του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με το εάν οι ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα ισοδυναμούσαν με γενοκτονία κατά των Παλαιστινίων ή όχι. Η σχετική τελική απόφαση αναμένεται έπειτα από χρόνια.
Ωστόσο, με βάση όσα ανακοινώθηκαν σήμερα, το δικαστήριο δέχεται ότι υπάρχει εύλογος κίνδυνος για τους Παλαιστίνιους και ότι η προσφυγή της Νότιας Αφρικής έχει νομική βάση.
Το Δικαστήριο δεν έχει, ακόμη, διαπιστώσει εάν το Ισραήλ έχει διαπράξει γενοκτονία. Επί αυτού, θα αποφανθεί αργότερα. Αποδέχεται, ωστόσο, ότι όσα έκανε ή δεν έκανε τους περασμένους μήνες το Ισραήλ θα μπορούσαν να εμπίπτουν στη Σύμβαση για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας και ότι, ως εκ τούτου, ήταν απαραίτητη η επείγουσα ανάληψη προληπτικής δράσης.
Το Διεθνές Δικαστήριο θα μπορούσε βέβαια σήμερα να είναι περισσότερο «σκληρό» απέναντι στο Ισραήλ. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να διατάξει τη διακοπή των ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων στη Λωρίδα της Γάζας, πράγμα που δεν έκανε.
Σημειώνεται ότι οι αποφάσεις του ICJ είναι δεσμευτικές και μη εφέσιμες. Ωστόσο, το Διεθνές Δικαστήριο δεν έχει την εξουσία που απαιτείται ώστε να υποχρεώνει τη συμμόρφωση με αυτές και την εκτέλεσή τους.
Αυτές οι αποφάσεις ωστόσο, από την άλλη πλευρά, θα μπορούσαν να έχουν και άλλου τύπου –νομικές και όχι μόνο– επιπτώσεις. Θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να ανοίξουν τον δρόμο για την επιβολή κυρώσεων κατά του Ισραήλ και να αποθαρρύνουν ξένες χώρες από το να πωλούν οπλικά συστήματα στο Ισραήλ. Θα μπορούσαν ακόμα να ανοίξουν τον δρόμο για την έλευση ανεξάρτητων παρατηρητών/ερευνητών και την αποστολή μεγαλύτερων ποσοτήτων ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, να προετοιμάσουν –ως νομικό προηγούμενο– το έδαφος για τις μελλοντικές αποφάσεις άλλων δικαστηρίων όπως για παράδειγμα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου κ.ά.
Η σημερινή απόφαση πρόκειται, κατά πάσα πιθανότητα, να αυξήσει τη διεθνή πίεση προς τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου και η ισραηλινή κυβέρνηση δεν αποκλείεται στην πορεία να «συμμορφωθεί» με ορισμένα από τα μέτρα που της ζητούνται, προκειμένου να αποτρέψει μια αρνητική για την ίδια μελλοντική απόφαση.
Η πλευρά του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου αποκήρυξε/απέρριψε τη σημερινή απόφαση ως «ντροπιαστική» και «σκανδαλώδη». Εκανε λόγο για «κατάφωρη διάκριση σε βάρος του εβραϊκού κράτους» και, βγαίνοντας στην αντεπίθεση, υποστήριξε ότι «το Ισραήλ έχει δικαίωμα να υπερασπίζεται τον εαυτό του».
Εκ των πραγμάτων ωστόσο, η σημερινή απόφαση ασκεί πίεση στο Ισραήλ αλλά και στους υποστηρικτές του (βλ. ΗΠΑ κ.ά.) οι οποίοι καλούνται τώρα να αναλάβουν πιο σθεναρή δράση για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα.
Με πληροφορίες από the Guardian, FT, TIME