Η Σαουδική Αραβία επιδιώκει να προχωρήσει η αμυντική συμφωνία με τις ΗΠΑ πριν από τις αμερικανικές εκλογές που είναι προγραμματισμένες για τον Νοέμβριο, σύμφωνα με τρεις πηγές που επικαλείται το Reuters.
Για να το επιτύχει, είναι πρόθυμη να αποδεχθεί πολιτική συμφωνία του Ισραήλ για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, ακόμα και χωρίς συγκεκριμένες δεσμεύσεις, από την ισραηλινή πλευρά, για την επίτευξή της.
Οι πολύμηνες διπλωματικές προσπάθειες υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών που είχαν ως στόχο να πειστεί το Ριάντ να εξομαλύνει τις σχέσεις με το Ισραήλ και να το αναγνωρίσει, «πάγωσαν» τον Οκτώβριο, εν μέσω της αυξανόμενης αραβικής οργής για τον πόλεμο στη Γάζα.
Ωστόσο, ο στόχος η Σαουδική Αραβία να ενισχύσει την ασφάλειά της και να αποκρούσει τις απειλές από το αντίπαλο Ιράν, ώστε να προχωρήσει με το φιλόδοξο σχέδιο να αναβαθμίσει την οικονομία της και να προσελκύσει ξένες επενδύσεις παραμένει προτεραιότητα, ανέφεραν δύο περιφερειακές πηγές.
Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι διαβεβαίωσαν τους ομολόγους τους στην Ουάσιγκτον ότι το Ριάντ δεν θα επέμενε να λάβει το Ισραήλ συγκεκριμένα μέτρα για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, σε μία ένδειξη της διάθεσής του να προβεί σε παραχωρήσεις προκειμένου να υπάρξει πρόοδος στις συνομιλίες.
Θα αρκούσε μία πολιτική του δέσμευση για λύση δύο κρατών, προκειμένου να αναγνωρίσει η χώρα το Ισραήλ και να επαναφέρει το σύμφωνο των ΗΠΑ σε τροχιά, ανέφεραν στο Reuters δύο ανώτερες περιφερειακές πηγές.
Πολλά πολιτικά και διπλωματικά εμπόδια θα μπορούσαν να προκύψουν για μία τόσο μεγάλη περιφερειακή συμφωνία, που θεωρούνταν μακρινός στόχος ακόμη και πριν από τον πόλεμο Ισραήλ – Χαμάς και τη στιγμή που κυριαρχεί η αβεβαιότητα για το πώς θα εξελιχθεί η σύγκρουση στη Γάζα.
Το σύμφωνο, που θα παρείχε στον μεγαλύτερο εξαγωγέα πετρελαίου στον κόσμο τη στρατιωτική προστασία των ΗΠΑ με αντάλλαγμα την εξομάλυνση των σχέσεών του με το Ισραήλ θα αναμόρφωνε τη Μέση Ανατολή ενώνοντας δύο μακροχρόνιους εχθρούς και συνδέοντας το Ριάντ με την Ουάσιγκτον σε μία εποχή που η Κίνα επιδιώκει να «εισβάλει» στην περιοχή.
Η συμφωνία εξομάλυνσης θα ενίσχυε επίσης την άμυνα του Ισραήλ έναντι του μεγάλου αντιπάλου του, του Ιράν, και θα πρόσφερε στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, μεγάλη διπλωματική νίκη ενόψει των προεδρικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου.
Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι προέτρεψαν την Ουάσιγκτον, σε ιδιωτικές συνομιλίες, να πιέσει το Ισραήλ να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα και να δεσμευτεί πολιτικά για παλαιστινιακό κράτος, τονίζοντας ότι το Ριάντ θα εξομαλύνει τις σχέσεις και θα συμβάλλει στη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της Γάζας, όπως τόνισε μία από τις περιφερειακές πηγές.
«Το μήνυμα προς την Αμερική ήταν: ‘Σταματήστε πρώτα τον πόλεμο, επιτρέψτε να φτάσει ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα και δεσμευτείτε για δίκαιη και διαρκή λύση που θα πρόσφερε στους Παλαιστίνιους την προοπτική δημιουργίας κράτους’», δήλωσε ο Αμπντελαζίζ Αλ Σάγκερ, επικεφαλής του Ερευνητικού Κέντρου του Κόλπου στην Τζέντα, ο οποίος παρακολουθεί τις συζητήσεις. «Χωρίς αυτό, η Σαουδική Αραβία δεν μπορεί να κάνει τίποτα», πρόσθεσε.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, ο οποίος έχει περάσει μεγάλο μέρος της πολιτικής του καριέρας αντιτιθέμενος στο παλαιστινιακό κράτος, έχει απορρίψει κάθε σχετική φιλοδοξία των Ηνωμένων Πολιτειών και των Αράβων για την εποχή μετά το τέλος του πολέμου στη Γάζα.
«Η εξομάλυνση απαιτεί πραγματικά – αν όχι νομικά, τουλάχιστον πολιτικά – δέσμευση από τους Ισραηλινούς ότι είναι ανοιχτοί σε λύση δύο κρατών», τόνισε μία από τις ανώτερες περιφερειακές πηγές.
«Αν το Ισραήλ σταματούσε τη στρατιωτική του επίθεση στη Γάζα – ή τουλάχιστον κήρυττε εκεχειρία – θα διευκόλυνε τη Σαουδική Αραβία να προχωρήσει στη συμφωνία», πρόσθεσε η ίδια πηγή.
Δρόμος προς την κανονικότητα
Η διπλωματική πίεση του Ριάντ συνδέεται με τη φιλοδοξία του να καταλήξει σε συμφωνία, όσο οι Δημοκρατικοί των ΗΠΑ βρίσκονται στον Λευκό Οίκο και ελέγχουν τη Γερουσία. Επιπλέον, αυξάνονται οι φόβοι για τη στρατιωτική «απειλή» από το Ιράν, το οποίο ελέγχει πολιτοφυλακές σε γειτονικές χώρες, όπως στο Ιράκ, την Υεμένη, τον Λίβανο και τη Συρία.
Στο παρελθόν, πολλοί Δημοκρατικοί στις ΗΠΑ εξέφρασαν αντιρρήσεις απέναντι στο ενδεχόμενο μίας συμφωνίας με το Ριάντ, το οποίο έχουν καταγγείλει για τη στρατιωτική του επέμβαση στην Υεμένη, την αύξηση των τιμών του πετρελαίου και τον ρόλο του στη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Τζαμάλ Κασόγκι το 2018.
Πλέον, ο Μπάιντεν φαίνεται πιο πρόθυμος για συμφωνία και το Ριάντ βλέπει να δημιουργείται μία ευκαιρία για την επίτευξη συμφωνίας, ανέφεραν οι πηγές.
Οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι δεν διευκρίνισαν ακριβώς τι θα περιλάμβανε μία συμφωνία για αποδεκτή «οδό» προς ένα παλαιστινιακό κράτος. Κάτι που θεωρητικά ενισχύει τις δυνατότητας για επίτευξη συμφωνίας χωρίς δεσμευτικές κινήσεις από την πλευρά του Ισραήλ.
Παράλληλα, η Σαουδική Αραβία δεν προσφέρει πλέον στο Ισραήλ την προοπτική να αναπτύξει σχέσεις με το σύνολο του αραβικού κόσμου σε αντάλλαγμα για την απόσυρσή του από εδάφη που κατείχε στον πόλεμο του 1967.
Το Ριάντ και άλλοι Αραβες διπλωμάτες φέρονται να μετέφεραν στον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Αντονι Μπλίνκεν και σε άλλους Αμερικανούς αξιωματούχους που επισκέφθηκαν τη χώρα την εκτίμησή τους ότι χωρίς πίεση των ΗΠΑ προς το Ισραήλ, δεν θα υπάρξει παλαιστινιακό κράτος.
Ανώτερος αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ τόνισε ότι η Ουάσιγκτον συνεχίζει τις συνομιλίες με το Ριάντ για τη συμφωνία εξομάλυνσης των σχέσεων ΗΠΑ – Σαουδικής Αραβίας.
Ωστόσο, όλα εξαρτώνται από το αν το Ισραήλ θα ευθυγραμμιστεί σε πορεία προς ένα παλαιστινιακό κράτος και προς τερματισμό του πολέμου στη Γάζα.
«Οι διπλωματικές προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών επικεντρώνονται επί του παρόντος στην άμεση κρίση», δήλωσε εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου.
«Ομως παραμένουμε προσηλωμένοι στον μακροπρόθεσμο στόχο για δημιουργία μίας πιο σταθερής, ευημερούσας και ολοκληρωμένης περιοχής στη Μέση Ανατολή, μεταξύ άλλων, μέσω της εξομάλυνσης και της προώθησης λύσης δύο κρατών», πρόσθεσε ο ίδιος.
Ο Μπλίνκεν πρόκειται να επιστρέψει στην περιοχή τις επόμενες ημέρες.
Ανώτερος Ισραηλινός αξιωματούχος, μιλώντας στο Reuters υπό τον όρο της ανωνυμίας, τόνισε ότι δεν υπάρχει πιθανότητα ο Νετανιάχου να συζητήσει για παλαιστινιακό κράτος. «Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι Σαουδάραβες ή οποιοσδήποτε άλλος δεν μπορούν να συζητήσουν για αυτό», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
«Το Ισραήλ έχει καταστήσει σαφές ότι οι Παλαιστίνιοι δεν θα έχουν τη δυνατόητα να αναπτύξουν δικό τους στρατό, να συνάψουν συνθήκες με το Ιράν, να απειλήσουν με οποιονδήποτε τρόπο», εξήγησε ο ίδιος.
Ο Νετανιάχου επανέλαβε σε δήλωσή του το Δεκέμβριο ότι το Ισραήλ θα διατηρήσει, στο άμεσο μέλλον, τον έλεγχο ασφαλείας σε ολόκληρη την περιοχή δυτικά του ποταμού Ιορδάνη.
Σκληρές αποφάσεις
Στην Ουάσιγκτον εκτιμούν πάντως πως το Ριάντ θα εκτιμούσε ως θετική κάθε παραχώρηση σε μία πορεία προς την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Βήμα προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσε να θεωρηθεί για παράδειγμα, το να εγκαταλείψει ο Νετανιάχου την αντίθεσή του στο να αποκτήσει η Παλαιστινιακή Αρχή σημαντικό ρόλο στη μεταπολεμική Γάζα.
Το να αναπτύξει σχέσεις με τους Σουνίτες μουσουλμάνους του αραβικού κόσμου θα ήταν η μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία που θα είχε να επιδείξει ο Νετανιάχου. Ενώ για τους Παλαιστίνιους, η εξομάλυνση θα επανέφερε στο προσκήνιο τις φιλοδοξίες για κρατική υπόσταση με πλήρη αραβική υποστήριξη.
«Για πρώτη φορά, αισθάνομαι ότι υπάρχει ενιαία, ομόφωνη και ειλικρινής αραβική συμφωνία για τη λύση των δύο κρατών», δήλωσε ο Μοχάμεντ Νταλάν, πρώην αρχηγός ασφαλείας της Φατάχ, ο οποίος εδρεύει πλέον στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ).
«Το ερώτημα είναι εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ικανές να πείσουν τον Νετανιάχου», πρόσθεσε ο ίδιος.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν εκτιμά ότι παρόλο που ο Νετανιάχου δεν θα έλεγε όχι σε εξομάλυνση των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία, δεν θα προέβαινε σε παραχωρήσεις. Και αυτό, μεταξύ άλλων, λόγω της πίεσης που δέχεται από τους ακροδεξιούς εταίρους στον κυβερνητικό συνασπισμό του, όπως τόνισε η αμερικανική πηγή.
Στη διάρκεια της περιοδείας του στη Μέση Ανατολή τον περασμένο μήνα, ο Μπλίνκεν επανέλαβε το αίτημα για μία πορεία προς παλαιστινιακό κράτος. Πρόκειται για αίτημα που διαμορφώθηκε κατά τις συναντήσεις που είχε στην Τουρκία, την Ιορδανία, το Κατάρ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία, στο πλαίσιο της προσπάθειας διαμόρφωανίας ενιαίας περιφερειακής θέσης για το ζήτημα.
Οπως τόνισε, μιλώντας σε δημοσιογράφους, το Ισραήλ θα πρέπει να λάβει σκληρές αποφάσεις για να διασφαλίσει μακροπρόθεσμη ασφάλεια.
Καθώς μία νέα πρόταση για κατάπαυση του πυρός σε τρία στάδια και για απελευθέρωση των ομήρων που κρατούνται στη Γάζα είναι υπό συζήτηση, μία παύση εχθροπραξιών θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για τον πρίγκιπα διάδοχο Μποχάμεντ Μπιν Σαλμάν προκειμένου να συνάψει συμφωνία.
«Ο Μπάιντεν είναι εξαιρετικά πρόθυμος για τη συμφωνία. Η Σαουδική Αραβία είναι εξαιρετικά πρόθυμη για τη συμφωνία», ανέφερε μία από τις ανώτερες περιφερειακές πηγές. «Οι δύο πλευρές αναγνωρίζουν ότι ο χρόνος είναι περιορισμένος και πρέπει να κινηθούν γρήγορα, ωστόσο οι Ισραηλινοί καθιστούν την όποια εξέλιξη δύσκολη», πρόσθεσε η πηγή.
Τελειώνει ο χρόνος
Ο πόλεμος στη Γάζα περιέπλεξε και καθυστέρησε τη διαδικασία, ωστόσο, κύριος στόχος του Ριάντ παραμένει η αμυντική συμφωνία.
Η Σαουδική Αραβία και το Ιράν έδωσαν τέλος στη μεταξύ τους διπλωματική ρήξη σε μία προσέγγιση που υποστηρίχθηκε από την Κίνα πέρυσι, ωστόσο, το Ριάντ είναι αποφασισμένο να αποφύγει με κάθε τρόπο επανάληψη επιθέσεων, όπως της 14ης Σεπτεμβρίου του 2019 στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις του, ανέφεραν οι δύο περιφερειακές πηγές.
Το Ριάντ και η Ουάσιγκτον κατηγόρησαν την Τεχεράνη για την επίθεση, ενώ το Ιράν αρνήθηκε οποιαδήποτε εμπλοκή.
Η Ουάσιγκτον και το Ριάντ συμφώνησαν να ξεκινήσουν συζητήσεις για το αμυντικό σύμφωνο και την ομαλοποίηση των σχέσεων με το Ισραήλ κατά την επίσκεψη του Μπάιντεν στη Σαουδική Αραβία το 2022.
Ηταν μία επίσκεηψη που είχε ως κεντρικό στόχο την εξομάλυνση των τεταμένων σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, μετά τη δολοφονία του Κασόγκι και την απόφαση των ΗΠΑ να τερματίσουν τη στρατιωτική βοήθεια στο Ριάντ στον πόλεμο κατά των Χούθι στην Υεμένη.
Ο Μπάιντεν κατηγόρησε τον πρίγκιπα διάδοχο για τη δολοφονία. Ο ίδιος έχει αρνηθεί οποιαδήποτε ανάμειξη.
Τα συμφέροντα στους τομείς της ενέργειας και της ασφάλειας, ωστόσο, ώθησαν τον Μπάιντεν και τους συνεργάτες του στο να επαναξιολογήσουν την 80ετούς διάρκειας, στρατηγική συνεργασία ΗΠΑ – Σαουδικής Αραβίας.
Μία συνεργασία η οποία βασίστηκε σε μία απλή εξίσωση: στην αμερικανική ζήτηση για σαουδαραβικό πετρέλαιο και στη σαουδαραβική ζήτηση για αμερικανικά όπλα.
Ωστόσο, ο χρόνος τελειώνει για την επίτευξη μιας μεγάλης συμφωνίας. Οσο βαθύτερα μπαίνουν οι ΗΠΑ στην προεκλογική εκστρατεία, ανέφερε η αμερικανική πηγή, τόσο πιο δύσκολο θα είναι για την κυβέρνηση Μπάιντεν να περάσει οποιοδήποτε σύμφωνο ασφαλείας στο Κογκρέσο.
Αμερικανοί αξιωματούχοι ελπίζουν ότι η σύνδεση του συμφώνου με τον τερματισμό της κρίσης στη Μέση Ανατολή θα μπορούσε να συμβάλλει στην ενίσχυση της υποστήριξής του στο Κογκρέσο.
Ωστόσο, ο Νετανιάχου πιθανόν θα προτιμούσε να περιμένει το αποτέλεσμα των εκλογών, καθώς ο πρώην πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, με τον οποίο διατηρούσε θερμούς δεσμούς τόσο ο ίδιος, όσο και το Ριάντ, αναδεικνύεται ως το φαβορί για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και για τη διεκδίκηση μιας νέας θητείας στην προεδρία των ΗΠΑ, όπως τονίζουν αναλυτές.
Με πληροφορίες από Reuters
