Ο 75χρονος βασιλιάς Κάρολος διαγνώστηκε με καρκίνο για την αντιμετώπιση του οποίου ήδη ακολουθεί θεραπεία. Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο Βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σούνακ, το πρόβλημα φέρεται να εντοπίστηκε «νωρίς» με ό,τι (θετικό) θα μπορούσε να συνεπάγεται μια τέτοια έγκαιρη διάγνωση για την από εδώ και πέρα πορεία των πραγμάτων.
Η κατάσταση της υγείας του Βρετανού μονάρχη εγείρει, ωστόσο, εκ των πραγμάτων ερωτήματα γύρω από το μέλλον του στον θρόνο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Εάν ο Κάρολος δεν ήταν σε θέση να ασκήσει τα καθήκοντά του, τότε ο 41χρονος πρίγκιπας της Ουαλίας και μεγαλύτερος σε ηλικία γιος του, ο Ουίλιαμ, θα μπορούσε να διοριστεί πρίγκιπας αντιβασιλέας (Prince Regent) με βάση νόμο του 1937 (Regency Act 1937) αναλαμβάνοντας εκείνος καθήκοντα βασιλιά.
Για την ιστορία, η τελευταία φορά που έγινε κάτι τέτοιο ήταν το μακρινό… 1811, πριν από 213 χρόνια, όταν ο Γεώργιος Δ΄ ανέλαβε τα ηνία ως πρίγκιπας αντιβασιλέας στη θέση του βασιλιά πατέρα του, Γεωργίου Γ΄, που έπασχε από κάποια ψυχική ασθένεια (βλ. διπολική διαταραχή, σύμφωνα με ορισμένες πηγές).
Τι είναι η αντιβασιλεία;
Μια περίοδος αντιβασιλείας επιτρέπει στον βασιλιά να μεταβιβάσει τις εξουσίες του ως μονάρχης στον πρίγκιπα της Ουαλίας χωρίς να χρειαστεί να παραιτηθεί.
Αυτό σημαίνει ότι ο Ουίλιαμ θα γινόταν βασιλιάς;
Οχι, ο Κάρολος θα εξακολουθούσε να είναι ο βασιλιάς αλλά ο Ουίλιαμ θα μπορούσε να εκτελεί βασιλικά καθήκοντα στο όνομα και για λογαριασμό του Καρόλου.
Τι θα απαιτείτο ώστε να ξεκινήσει μια τέτοια περίοδος αντιβασιλείας;
Ο σχετικός νόμος του 1937 (Regency Act 1937) ορίζει ότι τα καθήκοντα του μονάρχη θα εκτελούνται από έναν αντιβασιλέα εάν ο μονάρχης κηρυχθεί ανίκανος να εκτελεί βασιλικά καθήκοντα «λόγω αναπηρίας του νου ή του σώματος» ή εάν υπάρχουν «αποδείξεις ότι ο ηγεμόνας δεν είναι, για κάποιον σαφή λόγο, διαθέσιμος ώστε να εκτελεί αυτές τις λειτουργίες».
Αυτή η αδυναμία του βασιλιά θα πρέπει να δηλωθεί εγγράφως από τρία ή περισσότερα από τα ακόλουθα πρόσωπα: τη σύζυγο του μονάρχη, τον υπουργό Δικαιοσύνης (Lord Chancellor), τον πρόεδρο της Βουλής των Κοινοτήτων, τον πρόεδρο (Lord Chief Justice) του Ποινικού Τμήματος (Criminal Division) του Εφετείου (Court of Appeal) και/ή τον πρόεδρο (Master of the Rolls) του Αστικού Τμήματος (Civil Division) του Εφετείου. Ο βασιλιάς δεν έχει λόγο στην προκειμένη περίπτωση και δεν είναι ανάγκη να συμφωνήσει με την απόφασή τους.
Γιατί να μην παραιτηθεί ο βασιλιάς;
Η παραίτηση του βασιλιά Εδουάρδου Η΄ είχε προκαλέσει το 1936 συνταγματική κρίση στη χώρα και έκτοτε τα δεδομένα έχουν διαμορφωθεί κατά τέτοιον τρόπο ώστε να αποφεύγονται ανάλογες κρίσεις. Υπενθυμίζεται ότι ο Εδουάρδος Η΄, θείος της Ελισάβετ, είχε παραιτηθεί (προτού προλάβει να στεφθεί βασιλιάς) ώστε να μπορέσει να παντρευτεί την Ουόλις Σίμπσον, μια γυναίκα από τις ΗΠΑ η οποία είχε διαζύγια από προηγούμενους γάμους και δεν ήταν αποδεκτή από τη βρετανική κυβέρνηση.
Ο βασιλιάς Κάρολος έδωσε μια «υπόσχεση διά βίου υπηρεσίας» στην πρώτη του ομιλία προς το έθνος, όταν εστέφθη μονάρχης.
Γιατί ο βασιλιάς δεν μπορεί απλώς να κάνει στην άκρη;
Η βρετανική μοναρχία είναι ιερατικού τύπου (sacerdotal monarchy). Στο πλαίσιο της στέψης του, ο βασιλιάς πέρασε από ένα τελετουργικό χειροτονίας που είναι παρόμοιο με το τελετουργικό της χειροτονίας ενός ιερέα. Ωστόσο, μπορεί κανείς να αποσυρθεί από το να είναι ενεργός ιερέας αλλά θα συνεχίσει να είναι ιερέας μέχρι τον θάνατό του.
Πώς ξεκινά μια περίοδος αντιβασιλείας;
Η σχετική διακήρυξη πρέπει να περάσει από το Privy Council (όπως ονομάζεται το ανακτοβούλιο: το συμβούλιο δηλαδή των πλέον στενών συμβούλων του μονάρχη) και εν συνεχεία να κοινοποιηθεί στη βρετανική κυβέρνηση. Ο Ουίλιαμ θα έπρεπε να ορκιστεί ενώπιον του Privy Council.
Υπάρχουν όρια ως προς το τι θα μπορούσε να κάνει ο Ουίλιαμ ως πρίγκιπας αντιβασιλέας;
Ναι, εκείνος δεν μπορεί να συναινέσει σε νομοσχέδιο το οποίο αλλάζει τη σειρά της διαδοχής στον θρόνο. Επιπλέον, δεν μπορεί να καταργήσει ή τροποποιήσει τον νόμο του 1707 που διασφαλίζει ότι το καθεστώς της Εκκλησίας της Σκωτίας δεν επηρεάζεται από την Ενωση με την Αγγλία.
Θα ήταν ο Ουίλιαμ πρίγκιπας αντιβασιλέας και των 14 άλλων εθνών όπου ο Αγγλος βασιλιάς θεωρείται αρχηγός του κράτους;
Οχι, σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό Βέρνον Μπόγκναντορ, εναπόκειται σε αυτές τις χώρες να κάνουν τις δικές τους ρυθμίσεις.
Είναι η αντιβασιλεία κάτι μόνιμο;
Οχι, είναι αναστρέψιμη. Εάν η υγεία του μονάρχη ανακάμψει, εκείνος μπορεί να αναλάβει εκ νέου τα καθήκοντά του.
Ποιος ήταν ο τελευταίος πρίγκιπας αντιβασιλέας;
Ο Γεώργιος Δ΄ έγινε πρίγκιπας αντιβασιλέας το 1811, όταν ο πατέρας του Γεώργιος Γ΄ κηρύχθηκε ψυχικά ανίκανος να είναι βασιλιάς. Ο Γεώργιος Δ΄ έμεινε αντιβασιλέας για μια περίοδο εννέα ετών μέχρι να γίνει βασιλιάς όταν πέθανε ο πατέρας του το 1820.
Με πληροφορίες από the Independent