«Η Μελόνι κάνει ό,τι της λέει ο Τζιανκάρλο», λέει ο 88χρονος Λουίτζι Τζορτζέτι φορώντας ένα κόκκινο παλτό μπροστά από την ψαριά της ημέρας. Βρίσκεται στη λίμνη Βαρέζε της βόρειας Ιταλίας και είναι ένας από τους τελευταίους ψαράδες της περιοχής. Ο Λουίτζι γνωρίζει καλά τον ανιψιό του, Τζιανκάρλο, και δηλώνει ότι ήταν ο ίδιος που τον ώθησε να μπει στην πολιτική όταν ήταν νεαρός.
Ο Τζιανκάρλο Τζορτζέτι είναι εδώ και πάνω από ένα χρόνο υπουργός Οικονομικών της πρώτης εθνικιστικής κυβέρνησης της Ιταλίας ύστερα από 70 χρόνια. Τα φώτα έπεσαν πάνω του τον Αύγουστο του 2023, όταν η ιταλική κυβέρνηση επιχείρησε να επιβάλει έκτακτο φόρο στα κέρδη των τραπεζών, αλλά στη συνέχεια αναγκάστηκε να υποχωρήσει.
Ο Τζορτζέτι προέρχεται από οικογένεια ψαράδων της Βαρέζε, η οποία «έσβησε» τη δεκαετία του 1970, όταν η λίμνη μολύνθηκε, τα ψάρια πέθαναν και οι νέοι έφυγαν από την περιοχή ή ασχολήθηκαν με άλλα επαγγέλματα. «Εγινε πολιτικός, επειδή δεν μπόρεσε να γίνει ψαράς», σχολιάζει ο Εμίλιο Μάνι, σημερινός αριστερός δήμαρχος της περιοχής Καζάγκο Μπράμπια, όπου γεννήθηκε ο Τζορτζέτι το 1966.
Στη ρευστή ιταλική πολιτική σκηνή, όπου οι καριέρες καταστρέφονται εύκολα και οι υπουργοί συχνά εναλλάσσονται, ο Τζορτζέτι έχει καταφέρει να παραμείνει στην επιφάνεια της ιταλικής δεξιάς και ακροδεξιάς εδώ και σχεδόν 30 χρόνια. Οι αντίπαλοί του αποδίδουν αυτήν την «επιβίωσή» στον πολιτικό τακτικισμό του. Αλλωστε, καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του υπήρξε «πιστός» στους προϊσταμένους, ακόμη και όταν οι αποφάσεις τους συγκρούονταν με τις δικές του πεποιθήσεις. Το σίγουρο πάντως είναι ότι ύστερα από δεκαετίες συνύπαρξης με ευρωσκεπτικιστές και σκληροπυρηνικούς εθνικιστές, κατάφερε με κάποιο τρόπο να ξεχωρίσει και να βρεθεί στο τιμόνι του υπουργείου Οικονομικών.
Από τον μεταφασισμό στη «Λέγκα»
Ο Τζιανκάρλο Τζορτζέτι σπούδασε στο κορυφαίο ιταλικό πανεπιστήμιο του Bocconi και εργάστηκε ως φορολογικός σύμβουλος στο Μιλάνο.
Στη δεκαετία του 1980 εντάχθηκε στο τμήμα νεολαίας του μεταφασιστικού Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος, ενός κόμματος από το οποίο έχει περάσει και η Τζόρτζια Μελόνι και ιδρύθηκε από υποστηρικτές του Μπενίτο Μουσολίνι το 1946. Μέχρι τη δεκαετία του 1990 το κόμμα παρουσιαζόταν ως υπερασπιστής του ιταλικού φασισμού, ενώ αργότερα κινήθηκε προς τον εθνικό συντηρητισμό.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 μεταπήδησε στη Λέγκα του Βορρά –τον πρόδρομο της σημερινής «Λέγκας» του Σαλβίνι– και ήταν επικεφαλής των δραστηριοτήτων της στην περιοχή της Λομβαρδίας από το 2002 έως το 2012. Η Λέγκα του Βορρά είχε φεντεραλιστικού τύπου εθνικιστικά χαρακτηριστικά και υποστήριζε μεγαλύτερη αυτονομία για τις πλούσιες βόρειες περιοχές της Ιταλίας ενάντια στον «συγκεντρωτισμό» της Ρώμης.
Τα επόμενα χρόνια, ο Τζορτζέτι κατάφερε να διατηρήσει τον κεντρικό του ρόλο στο κόμμα παρά τις ανακατατάξεις στην ηγεσία και την ιδεολογική επανατοποθέτηση. Ο ιδρυτής του κόμματος που υποστηριζόταν από τον Τζορτζέτι, Ουμπέρτο Μπόσι εκδιώχθηκε από τον Ρομπέρτο Μαρόνι το 2012 και έναν χρόνο αργότερα ο Σαλβίνι αντικατέστησε τον Μαρόνι. Υπό τον Ματέο Σαλβίνι, αντίπαλο του Μπόσι, ο Τζορτζέτι συνέχισε να προσαρμόζεται και έτσι παρέμεινε ένα από τα πιο σημαίνοντα μέλη του κόμματος.
«Υποστήριξε τον Μαρόνι όταν ξεφορτώθηκε τον Μπόσι, υποστήριξε τον Σαλβίνι όταν ξεφορτώθηκε τον Μαρόνι», λέει ένα μέλος της παλιάς Λέγκας που γνώριζε τον Τζορτζέτι για πάνω από μια δεκαετία. «Ποτέ δεν μίλησε ενάντια στην κυρίαρχη τάση», λέει από την πλευρά του στο Politico, ο Ντανιέλε Μαραντέλι, αριστερός πρώην βουλευτής από το Βαρέζε που γνωρίζει τον Τζορτζέτι για πάνω από 30 χρόνια. «Αυτό δεν προέρχεται από έλλειψη αντίληψης, αλλά από έλλειψη θάρρους», αναφέρει.
Πολιτική στο παρασκήνιο
Ο Τζορτζέτι εξελέγη για πρώτη φορά στη Βουλή των Αντιπροσώπων στις βουλευτικές εκλογές του 1996. Στην κεντρική πολιτική σκηνή, κατάφερε όχι μόνο να συνυπάρξει αλλά και να οικοδομήσει σχέσεις εμπιστοσύνης με αξιωματούχους και πρωθυπουργούς διαφορετικών ιδεολογιών.
Ως χαμηλών τόνων αντίβαρο στον Σαλβίνι, ο Τζορτζέτι πέρασε τα περισσότερα χρόνια της κοινοβουλευτικής του θητείας στο παρασκήνιο, διαπραγματευόμενος για λογαριασμό άλλων και αποκτώντας φίλους με επιρροή στον οικονομικό τομέα, συμπεριλαμβανομένου του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού και προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μάριο Ντράγκι.
Στην κρίση χρέους του 2011, ο Ντράγκι, τότε επικεφαλής της ΕΚΤ, ζήτησε τη βοήθεια του Τζορτζέτι για να διασφαλίσει ότι το κοινοβούλιο θα προχωρήσει σε περικοπές δαπανών και πως θα προσθέσει στο Σύνταγμα την απαίτηση για ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Οι δύο τους διατήρησαν στενή σχέση, με τον Τζορτζέτι μάλιστα να υποστηρίζει –ενάντια στη θέση του Σαλβίνι– την ανεπιτυχή υποψηφιότητα του Ντράγκι για την προεδρία.
Οι σχέσεις που έχει τα τελευταία χρόνια με τον Σαλβίνι θεωρούνται αμφιλεγόμενες. Ως αναπληρωτής γραμματέας της «Λέγκας», ο Τζορτζέτι από τη μία παραμένει στο κόμμα και δέχεται την εθνικιστική του ατζέντα, από την άλλη, φέρεται να κινείται σε ένα πιο μετριοπαθές πλαίσιο. Σύμφωνα με πηγή της Λέγκας, όταν η Μελόνι πρότεινε τον Τζορτζέτι ως υπουργό Οικονομίας, ο Σαλβίνι είπε ότι θα πρέπει να υπολογίζεται ως εξωτερικό πρόσωπο και όχι ως μέρος της ποσόστωσης των υπουργών του κόμματος στην κυβέρνηση συνασπισμού.
«Ο Τζορτζέτι αν ζούσε στη Γερμανία θα ανήκε στο [κεντροδεξιό] βαυαρικό CSU. Δεν θα είχε καμία σχέση με τη [γερμανική ακροδεξιά] Alternative für Deutschland», λέει ο πρώην βουλευτής και φίλος του Τζορτζέτι, Ματέο Μπιάνκι χαρακτηρίζοντάς τον ως «συντηρητικό φιλελεύθερο με μια ήπια φιλοευρωπαϊκή τάση». Την ίδια στιγμή, πάντως, η Λέγκα είναι ενταγμένη στην ευρωπαϊκή ομάδα «Ταυτότητας και Δημοκρατίας», μια συμμαχία εθνικιστικών, δεξιών λαϊκιστικών και ευρωσκεπτικιστικών πολιτικών κομμάτων.
Η επιλογή για το υπουργείο Οικονομικών
Η Ιταλία έχει το δεύτερο υψηλότερο χρέος στην Ευρωζώνη και σημειώνει εδώ και χρόνια χαμηλή ανάπτυξη. Οταν η Μελόνι επέλεξε τον Τζορτζέτι το 2022, θεωρήθηκε από πολλούς ότι ήταν μια προσπάθεια να ηρεμήσει τους πανικόβλητους επενδυτές που κατέχουν μερίδιο του χρέους της χώρας. Ως υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης της κυβέρνησης Ντράγκι, από το 2021, ενίσχυε επίσης την προσπάθεια της Μελόνι να προβάλλει ένα πιο μετριοπαθές κυβερνητικό πρόσωπο κυρίως προς το εξωτερικό.
Επικριτές του, ωστόσο, θεωρούν την πολιτική «ευελιξία» που έχει επιδείξει τις τελευταίες δεκαετίες στον πολιτικό στίβο ως αδυναμία για τη θέση του υπουργού Οικονομικών. Εκτιμούν ότι το ανεπτυγμένο ένστικτο επιβίωσης που διαθέτει, δεν του επιτρέπει πολλές φορές να επιβληθεί είτε στη Ρώμη είτε στις Βρυξέλλες.
Τον Δεκέμβριο το 2023, για παράδειγμα, Ιταλοί βουλευτές από τα κόμματα της Μελόνι και του Σαλβίνι απέρριψαν τη μεταρρύθμιση του ταμείου διάσωσης της Ευρωζώνης. Η απόφαση προκάλεσε αναταραχή στους κόλπους της Ενωσης καθώς απαιτείται η συμφωνία όλων των κρατών-μελών για το θέμα αυτό.
Ο Τζορτζέτι, παρόλο που προσωπικά διαφωνούσε με αυτή την απόφαση, την υπερασπίστηκε και παρουσίασε το εναλλακτικό πλάνο στους 19 Ευρωπαίους ομολόγους του, ενώ εκείνοι δεν μπορούσαν να κρύψουν τον εκνευρισμό τους. Για πολλούς πολιτικούς, η υποστήριξη μιας θέσης που δεν ασπάζονται ενώπιον 19 αξιωματούχων άλλων κρατών, θα ήταν ταπεινωτική. Για τον Τζορτζέτι, όμως, ήταν ένας ακόμα τρόπος να επιβιώσει πολιτικά και να εξασφαλίσει την εύνοια των προϊσταμένων του.