ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία η Ευρωπαϊκή Ενωση αναζητά τρόπους ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων της, ώστε να συνεχίσει απρόσκοπτα η στρατιωτική στήριξη προς το Κίεβο, αλλά και η σταδιακή απεξάρτησή της από ΗΠΑ και τρίτες χώρες σε ό,τι αφορά την προμήθεια στρατιωτικού υλικού. Το θέμα αναμένεται να απασχολήσει αυτή την εβδομάδα τους Ευρωπαίους ηγέτες, που συναντώνται στις Βρυξέλλες στο πλαίσιο του προγραμματισμένου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αύριο Πέμπτη.
Η πλειοψηφία των κρατών-μελών συμφωνούν με την ιδέα της αναβάθμισης της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και των δυνατοτήτων της μέσω κοινής αγοράς οπλικών συστημάτων και πυρομαχικών, αλλά το θέμα της χρηματοδότησής τους προκαλεί διαφοροποιήσεις εντός των «27» του «μπλοκ».
Ενόψει αυτής της δύσκολης συζήτησης, σε άρθρο του –που δημοσιεύεται σήμερα στην «Κ» και σε άλλες ευρωπαϊκές εφημερίδες– ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ αναφέρει ότι η Ρωσία αποτελεί «σοβαρή στρατιωτική απειλή» για τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και ότι η τρέχουσα κατάσταση απαιτεί μια αλλαγή προς μια «πολεμική οικονομία». Σε αντιδιαστολή, αναφέρει πως «η Ρωσία φέτος εκτιμάται ότι θα δαπανήσει το 6% του ΑΕΠ της για την άμυνα, τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό για την Ε.Ε. παραμένει κατά μέσο όρο κάτω από τον νατοϊκό στόχο του 2% του ΑΕΠ».
Για τη στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας για «όσο χρειαστεί» ο Σαρλ Μισέλ προτείνει να κάνει η Ε.Ε. χρήση τόσο του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού όσο και των «απροσδόκητων κερδών» από τα «παγωμένα» περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας.
Οι νομικές υπηρεσίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου εμφανίζονται πεπεισμένες ότι ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αγορά οπλικών συστημάτων. Ωστόσο ο αρμόδιος επίτροπος Γιοχάνες Χαν έχει δηλώσει ότι αυτό δεν επιτρέπεται βάσει των συνθηκών της Ε.Ε., ενώ κάποια κράτη-μέλη αντιδρούν σε ό,τι αφορά την έκδοση κοινών «αμυντικών» ομολόγων, ώστε να επενδυθούν στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, πρόταση που καταθέτει και ο Σαρλ Μισέλ στο άρθρο του. «Η έκδοση αμυντικών ευρωομολόγων για την άντληση κεφαλαίων που θα χρησιμοποιηθούν για την αγορά υλικού ή για επενδύσεις στη βιομηχανία μας είναι επίσης ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος να ενισχυθούν η καινοτομία και η τεχνολογική και βιομηχανική μας βάση», επισημαίνει.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, πάντως, εκφράζουν ελπίδα ότι θα υπάρξει στο επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο πολιτική συμφωνία για τη χρήση 3 δισ. ευρώ τον χρόνο από τα «απροσδόκητα» κέρδη από τα «παγωμένα» περιουσιακά στοιχεία για την αγορά πυρομαχικών για την Ουκρανία.
Σήμερα άλλωστε αναμένεται να κατατεθεί η σχετική πρόταση της Κομισιόν που θα προσφέρει το νομικό πλαίσιο για την επίτευξη αυτού του στόχου μετά τις επιφυλάξεις που διατύπωσαν κάποιοι υπουργοί Εξωτερικών στη συνεδρίαση της Δευτέρας. Παρά το γεγονός ότι πρόκειται για ένα ευαίσθητο ζήτημα, υπάρχει ευρεία στήριξη ως προς την πρωτοβουλία αυτή, ανέφερε Ευρωπαίος αξιωματούχος.
Είχε προηγηθεί η παρέμβαση του επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ τη Δευτέρα, που επισήμανε ότι τα «απροσδόκητα κέρδη» μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση του μηχανισμού, του ειδικού ταμείου για την ειρήνη (EFP) για την ανάπτυξη της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας. Από την έναρξη του πολέμου, η Ε.Ε. πάντως έχει ήδη κινητοποιήσει 6,1 δισ. μέσω του ειδικού αυτού μηχανισμού, ενώ μόλις την περασμένη εβδομάδα εγκρίθηκε και επισήμως η παροχή επιπλέον 5 δισ. ευρώ για τη στήριξη του EPF. To ζήτημα βέβαια είναι ότι ο εν λόγω μηχανισμός, όπως κάθε αντίστοιχο ευρωπαϊκό εργαλείο, χρειάζεται μήνες για να συμφωνηθεί και να αποδώσει.
Στο πλαίσιο αυτό, η Τσεχία ανέλαβε πρόσφατα την πρωτοβουλία να στείλει άμεσα πυρομαχικά προς την Ουκρανία τις επόμενες εβδομάδες, ενώ ήδη έχει στο πλευρό της και τη Σουηδία, που θα μετάσχει προσφέροντας 30 εκατ. ευρώ. Η Πράγα ζητά και από άλλα κράτη-μέλη να συνεισφέρουν ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της αποστολής 1 εκατ. βλημάτων πυροβολικού στην Ουκρανία. Αυτό που δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί, πάντως, είναι από ποιες χώρες θα αγοραστούν τα βλήματα πυροβολικού από την Τσεχία.
Στη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου οι 27 ηγέτες αναμένεται παρ’ όλα αυτά να συμφωνήσουν στην ανάγκη εξεύρεσης επιπρόσθετων πηγών χρηματοδότησης της άμυνας.
Κρίσιμο ρόλο ως προς αυτό θα παίξει και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), που όμως θα πρέπει να αλλάξει τους ιδρυτικούς κανόνες της για να επιτρέψει τη χρηματοδότηση στην άμυνα.
Αυτή την αλλαγή προσδοκά ότι θα συμφωνηθεί και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που επισημαίνει στο άρθρο του ότι «πρέπει επίσης να εξετάσουμε τρόπους να επεκταθεί η εντολή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και να προσαρμοστεί η δανειοδοτική πολιτική της, ώστε να μας επιτραπεί να κάνουμε περισσότερα για τη στήριξη της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, για παράδειγμα αλλάζοντας τον ορισμό των ειδών διπλής χρήσης».