Στην ανατολική όχθη του Σαν Χοσέ της Καλιφόρνιας συναντώ μια ηλικιωμένη κυρία η οποία μοιάζει να έχει τόσο πολλά εγγόνια που δεν μπορεί καν να τα μετρήσει.
«Eρχονται παιδιά και με χαιρετάνε», λέει η Μαρδόνια Γαλεάνα, ετών 89. «Δεν τα γνωρίζω καν, αλλά μερικές φορές μου ζητούν να τα ευλογήσω κι εγώ τους δίνω ένα φιλί στο μέτωπο». Το πρόσωπό της υπάρχει μάλιστα και σε ένα πορτρέτο που εκτίθεται στο μουσείο σύγχρονης τέχνης της πόλης. Ωστόσο, η παρουσία της στο Διαδίκτυο είναι εκείνη που έχει κερδίσει το ενδιαφέρον χιλιάδων ανθρώπων.
Eνας από τους εγγονούς της, ο Γιοσιμάρ Ρέγες, έχει δημιουργήσει γι’ αυτήν ένα προφίλ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δημοσιεύει συνεχώς βίντεο και φωτογραφίες της «αβουέλα», όπως λένε οι ισπανόφωνοι τη γιαγιά. «Το να βλέπω τη γιαγιά σου να χαμογελάει και να περνάει όμορφα, πραγματικά μου ζεσταίνει την καρδιά», γράφει ένα σχόλιο κάτω από ένα βίντεο, στο οποίο η Γαλεάνα φαίνεται να χορεύει με παραδοσιακή μουσική παρέα με άλλους ηλικιωμένους.
Ο 35χρονος Ρέγες καταγράφει στιγμές από τη ζωή της γιαγιάς του και τις μοιράζεται σε έναν αποκλειστικό λογαριασμό στο Instagram, τον οποίο ακολουθούν περισσότερα από 21.000 άτομα. Ανάμεσα στις δημοσιεύσεις είναι βίντεο από το ταξίδι που έκαναν παρέα στη Νέα Ορλεάνη, ημερήσιες βόλτες με τον σκύλο τους, τον Τσουλίτο, στα περίχωρα του Σαν Χοσέ, αλλά και επισκέψεις ρουτίνας σε γιατρούς.
«Είναι τιμή μου»
Παρόλο που ο Ρέγες αποκαλεί τον εαυτό του «προσωπικό στυλίστα» της γιαγιάς του, στην πραγματικότητα είναι πρώτα απ’ όλα ο φροντιστής της. Την πηγαίνει με το αυτοκίνητο στα ραντεβού της, κανονίζει τις ιατρικές της υποχρεώσεις και εξασφαλίζει το ενοίκιό της. «Νιώθω τιμή που φροντίζω τη γιαγιά μου. Που δεν βγαίνει έξω με τη ρόμπα, που έχει περιποιημένα νύχια και αυτό της δίνει αυτοπεποίθηση».
Παρόλο που ο Ρέγες αποκαλεί τον εαυτό του «προσωπικό στυλίστα» της γιαγιάς του, στην πραγματικότητα είναι πρώτα απ’ όλα ο φροντιστής της.
Η Φρανσέσκα Φαλζαράνο, καθηγήτρια Γεροντολογίας στο Πανεπιστήμιο Λέοναρντ Ντέιβις στη νότια Καλιφόρνια, έχει δημιουργήσει έναν όρο για να περιγράψει ανθρώπους σαν τον Ρέγες, καθώς η «μόδα» της δημοσίευσης της φροντίδας των ηλικιωμένων συγγενών κερδίζει έδαφος. Ολο και περισσότεροι άνδρες και γυναίκες ανά τον κόσμο μοιράζονται στα social media στιγμές από τα «παρασκήνια» του χρόνου που περνούν με τα αγαπημένα τους πρόσωπα, με σκοπό να ευαισθητοποιήσουν τους άλλους, αλλά και να μοιραστούν τη χαρά τους.
«Κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να λέγονται “carefluencers”», σημειώνει η δρ Φαλζαράνο. «Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι πραγματικά ο μόνος χώρος στον οποίο πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους μπορούν να κερδίσουν στήριξη, εκπαίδευση αλλά και την αίσθηση ότι ανήκουν κάπου».
Ποιητής και ζωγράφος
Ο Ρέγες, ποιητής και ζωγράφος στο επάγγελμα, μεγάλωσε με τον παππού και τη γιαγιά του και ήρθε μαζί τους στις ΗΠΑ από το Μεξικό στις αρχές της δεκαετίας του 1990. «Ηδη από παιδί είχα αναλάβει ρόλο φροντιστή», θυμάται. «Επρεπε να μεταφράζω γι’ αυτούς έγγραφα από τα αγγλικά και να τους βοηθάω στη νέα τους καθημερινότητα, καθώς δυσκολεύονταν να μάθουν τη γλώσσα». Φέτος του απονεμήθηκε το βραβείο ποίησης της κομητείας της Σάντα Κλάρα. «Προσπαθώ να κάνω καριέρα ως καλλιτέχνης, όμως παράλληλα με αυτό πρέπει να πηγαίνω σπίτι και να φροντίζω έναν άνθρωπο», λέει και προσθέτει πως έχει γράψει αρκετά ποιήματα σχετικά με την εμπειρία του ως φροντιστής. «Μερικές φορές είμαι συναισθηματικά εξαντλημένος. Κι αν η αβουέλα βρίσκεται στις κακές της, εγώ πρέπει να προσέχω ώστε να μην αντιδρώ απότομα».
Καθώς το παγκόσμιο προσδόκιμο ζωής αυξάνεται, περιπτώσεις σαν αυτή του Ρέγες αναμένεται να γίνουν όλο και πιο συνηθισμένες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου και Πρόβλεψης Ασθενειών, ο αριθμός των εθελοντών φροντιστών στις ΗΠΑ αγγίζει πλέον τα 53 εκατ. άτομα. Ενδεικτικά, οι μη μισθωτοί φροντιστές το 2015 ήταν 43,5 εκατ.
Πολλοί carefluencers, λέξη που συνδυάζει το care (φροντίδα) και τους influencers (όσοι διαφημίζουν συνήθειες και τρόπους ζωής στο Ιντερνετ), παρατήρησαν με τον καιρό πως το κοινό τους όχι μόνο μοιραζόταν τη χαρά τους, αλλά πως πολλοί άνθρωποι έπαιρναν επίσης δύναμη και γνώση για να αντιμετωπίσουν ανάλογες καταστάσεις. Φυσικά, εγείρονται ερωτήματα σχετικά με την ηθική διάσταση αυτής της συνήθειας. Μπορεί να δώσει τη συγκατάθεσή του ένα άτομο που πάσχει από άνοια ή που δεν έχει πλήρη αντίληψη της πραγματικότητας;
Οφέλη και ρίσκα
Για τη γεροντολόγο Φαλζαράνο, πάντως, τα οφέλη υπερκαλύπτουν τα ρίσκα. «Θεωρώ πως έχει μια πραγματικά μεγάλη συμβολή στη γενικότερη ευαισθητοποίηση σχετικά με τις χρόνιες ασθένειες και τις δυσκολίες της φροντίδας ηλικιωμένων συγγενών», τονίζει.
«Είναι μεγάλη και έχει περάσει τόσο πολλά στη ζωή της. Από τη φτώχεια στο Μεξικό σε όλα αυτά που βιώσαμε στις ΗΠΑ», εξηγεί ο Ρέγες ερωτώμενος σχετικά με τον σκοπό του εγχειρήματος. «Ηθελα να εξασφαλίσω πως θα είναι ευτυχισμένη και δεν θα περνάει τις ημέρες της ανακαλώντας πόσο στενάχωρη υπήρξε η ζωή της. Οι άνθρωποι εδώ την έχουν αγαπήσει, είναι η αβουελίτα τους. Είναι πολύ όμορφο».
Η «αβουέλα Γαλεάνα» θα γίνει 90 ετών τον Δεκέμβριο και δεν έχει καταφέρει να πάει ποτέ στο Μεξικό από τότε που έφυγε, πριν από τρεις δεκαετίες. Χωρίς να έχει ακόμη καταφέρει να πάρει την αμερικανική υπηκοότητα, έχει καταφέρει να δημιουργήσει με τον εγγονό της μια νέα πατρίδα στο Ιντερνετ. Εκεί την αγαπούν, την υποστηρίζουν και της στέλνουν ενθαρρυντικά μηνύματα. Είτε την αναγνωρίζουν στο σούπερ μάρκετ και τη χαιρετούν είτε της στέλνουν δώρα στο σπίτι, είναι πλέον μια τοπική σελέμπριτι.
«Οταν ήμουν μικρή ήθελα να γίνω καλλιτέχνις», λέει η Γαλεάνα στα ισπανικά. «Χόρευα και τραγουδούσα και ήθελα να παίξω σε ταινία του σινεμά. Ομως, αυτό δεν έγινε ποτέ». Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Ρέγες τής έφτιαξε μαλλιά και μέικαπ, η κάμερα άνοιξε κι εκείνη έπαιξε σ’ ένα βίντεο που θα δουν χιλιάδες άνθρωποι.