Αυτή τη φορά, το Ισραήλ, ως τιμώμενη χώρα στην πρόσφατη 11η Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης, μας σύστησε νέους δημιουργούς του. Επιλέξαμε να συνομιλήσουμε με δύο από όσους επισκέφθηκαν τη Θεσσαλονίκη: την καθηγήτρια και ιστορικό Ντίνα Ποράτ, επικεφαλής του Μουσείου και του Ινστιτούτου του Ισραήλ για τη Διαιώνιση της Μνήμης του Ολοκαυτώματος, και τον Γκιλ Χοβάβ, γευσιγνώστη, κριτικό γεύσεων, τηλεπαρουσιαστή.
Ο Γκιλ Χοβάβ στα τέσσερά του ήθελε να γίνει… διευθυντής ξενοδοχείου. Ομως, «θα γίνεις συγγραφέας και θα γράψεις την ιστορία της οικογένειας», του έλεγε ο πατέρας του. Κι αυτό, γιατί είναι δισέγγονος του Eliezr Ben Yehuda, που αναβίωσε την αρχαία εβραϊκή γλώσσα. Είναι εγγονός του Itamar Ben-Avi, ιδρυτή της σύγχρονης δημοσιογραφίας στα εβραϊκά, και οι γονείς του είναι δύο από τους ιδρυτές της σύγχρονης ραδιοφωνίας στο Ισραήλ.
Γεύσεις της Βίβλου
Τελικά ο Γκιλ Χοβάβ συνδύασε τη δική του επιθυμία με εκείνη της οικογένειάς του. Η δική μας κουβέντα έμεινε περισσότερο στις γεύσεις.
Μας εξηγεί λοιπόν ότι «η εβραϊκή και η ισραηλινή κουζίνα είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η εβραϊκή κουζίνα είναι η κουζίνα της εβραϊκής θρησκείας. Που σημαίνει ότι δεν ανακατεύουμε κρέας με γάλα, δεν τρώμε χοιρινό ή μαλάκια. Ομως στο Ισραήλ υπάρχουν ένα σωρό μαγαζιά που προσφέρουν όλα αυτά που δεν επιτρέπει η κουζίνα της θρησκείας. Στο Ισραήλ, υπάρχουν άνθρωποι που ήρθαν από 70 διαφορετικές χώρες. Σε ό,τι αφορά την κουζίνα, μοιάζει με μεγάλο ζωολογικό κήπο. H κουζίνα μας είναι ανατολικομεσογειακή: με πολύ φως, με ελαιόλαδο και όχι βούτυρο, αλλά πικάντικη και καυτερή».
Ο Γκιλ μάς εξηγεί ότι στη Βίβλο δεν υπάρχουν μεγάλες αναφορές σε φαγητό γιατί «η Βίβλος είναι η ιστορία των ανδρών». Στο Ισραήλ ένα εστιατόριο στην Ιερουσαλήμ προσφέρει μόνο φαγητό της Βίβλου, αλλά «υπάρχουν πολλά φαγητά και από την Παλαιά και από την Καινή Διαθήκη που, με αλλαγές, έχουν φτάσει μέχρι τη σύγχρονη ισραηλινή κουζίνα».
Ο Γκιλ Χοβάβ πιστεύει ότι γενικώς «ανεβαίνει διεθνώς η μεσογειακή και η έθνικ κουζίνα της Μέσης Ανατολής. Και της Ελλάδας». Παρ’ όλα αυτά η νέα γενιά στο Ισραήλ προτιμά τις διαφορετικές γεύσεις, προτιμά πολύ το σούσι, «αλλά όταν γυρνούν από ένα ταξίδι, θέλουν να δοκιμάσουν το σπιτικό χούμους!».
Ο «νέος αντισημιτισμός» που εμφανίσθηκε μετά το 2000
Η Ντίνα Ποράτ συμπυκνώνει στη διαδρομή της την πορεία της εβραϊκής διασποράς και έρχεται από την Αργεντινή. Εχει συνεργαστεί με πολλά κέντρα μελέτης της εβραϊκής Ιστορίας. Σήμερα, έχει την έδρα Alfred P. Slaner για τη Μελέτη του Ρατσισμού και του Αντισημιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Από τις αιτίες ανόδου του ρατσισμού και του αντισημιτισμού στον σύγχρονο κόσμο ξεκινήσαμε.
«Στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ υπάρχει μια ομάδα που παρακολουθεί τον αντισημιτισμό εδώ και 20 χρόνια. Τη δεκαετία του ’90 υπήρχε αντισημιτισμός και βία, αλλά προερχόταν κυρίως από την Ακροδεξιά. Από το 2000 μέχρι σήμερα υπάρχει διαφορά. Τον ονομάζουμε “νέο αντισημιτισμό”. Γιατί η πρωτοβουλία πέρασε από χριστιανικά χέρια σε μουσουλμανικά. Από το 2000 και μετά, υπάρχουν τρεις πόλοι αντισημιτισμού: ο χριστιανικός, του Ισλάμ και ο αντισημιτισμός από την Αριστερά. Είναι μια μεγάλη διαφορά. Μια άλλη διαφορά είναι ότι αρχικά ο αντισημιτισμός και οι πράξεις βίας ήταν εναντίον των νεκροταφείων. Στη συνέχεια εναντίον των συναγωγών και τώρα είναι εναντίον των ανθρώπων. Μια τρίτη διαφορά είναι ότι παλαιότερα ο αντισημιτισμός ήταν καθοδηγούμενος από πάνω, από την πρώην Σοβιετική Ενωση, τη Βενεζουέλα και το Ιράν. Πλέον ο αντισημιτισμός προέρχεται από όλους τους μουσουλμάνους πρόσφυγες που έρχονται στην Ευρώπη. Βέβαια, αντισημιτισμός υπάρχει και στη χώρα υποδοχής αυτών των μεταναστών στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι μουσουλμάνοι θέλουν να ενταχθούν στη νέα χώρα τους, αλλά υπάρχουν οι φανατικοί, που για να τους κρατήσουν ενωμένους, θέλουν να έχουν έναν εχθρό απέναντί τους. Ο εχθρός δυναμώνει τη δική τους ταυτότητα. Συγχέουν το Ισραήλ με τους Εβραίους και υπάρχει ο αντισημιτισμός και ο αντισιωνισμός. Στον αντισιωνισμό, αντί να είναι μια κριτική για το κράτος του Ισραήλ, χρησιμοποιούν τα συνθήματα του αντισημιτισμού και τελικά γίνεται πολιτικό εργαλείο».
Η Ντίνα Ποράτ θεωρεί ότι η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη οφείλεται στους πρόσφυγες, «γιατί η Ακροδεξιά είναι εναντίον των προσφύγων και βλέπουν σ’ αυτούς κάθε κακό. Σε λίγο έχουμε ευρωεκλογές. Η Ακροδεξιά σε Γαλλία, Αυστρία, Ουκρανία, Ελλάδα, Φινλανδία, Σουηδία κατεβαίνει ενωμένη στην Ευρωβουλή. Και επειδή απευθύνεται σε πολύ κόσμο και θέλει να τον κερδίσει, προσέχει πώς μιλάει. Η Μαρίν Λεπέν δεν μιλάει όπως μιλούσε ο πατέρας της. Και εδώ, η Χρυσή Αυγή, που πολλά μέλη της είναι στη φυλακή, προσέχει τα λόγια της». Οσο για την αντιμετώπιση των ακροδεξιών απόψεων, «η νομική οδός είναι πολύ σημαντική για να τους περιορίσει. Ο άλλος τρόπος αντιμετώπισης δεν είναι τόσο πολιτικός όσο κοινωνικός. Διότι πώς αυτά τα κόμματα ανεβαίνουν και έχουν ανταπόκριση στον κόσμο; Υποκαθιστώντας το κοινωνικό έργο. Ας το κάνει το κράτος αυτό, για να μην υπάρχει το κενό. Αυτοί μπαίνουν στο κενό της κρατικής πολιτικής».