Οσοι αντιλαμβάνονται τις πολλές φορές ράθυμες, αλλά πάντα περίπλοκες, διασυμμαχικές παρασκηνιακές συνεννοήσεις στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, γνωρίζουν ότι οι ουσιαστικές αποφάσεις σπάνια λαμβάνονται στις ετήσιες συνόδους των ηγετών. Αυτές διαμορφώνονται από τους μόνιμους αντιπροσώπους των εθνών και συχνά οι… «βόμβες» εκρήγνυνται σε σχετικά ανύποπτες χρονικές στιγμές.
Μία από αυτές ήταν και η τελευταία Σύνοδος των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ (31/3), η οποία μάλιστα επισπεύσθηκε και πραγματοποιήθηκε μία εβδομάδα νωρίτερα, προκειμένου να κατορθώσει να είναι παρών ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Ρεξ Τίλερσον. Το μήνυμα του Αμερικανού ΥΠΕΞ ήταν σαφές και είχε ως αδιαμφισβήτητο αποδέκτη τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, τη Γερμανία. Ο κ. Τίλερσον ζήτησε άμεση εναρμόνιση με την κατευθυντήρια γραμμή του 2% αμυντικών δαπανών επί του ΑΕΠ, απαιτώντας και… έκθεση προόδου εντός διμήνου, κίνηση η οποία είχε και την ισχυρότατη στήριξη της Βρετανίας και του επικεφαλής του Φόρεϊν Οφις, Μπόρις Τζόνσον.
Η αντίδραση του Γερμανού ΥΠΕΞ Ζίγκμαρ Γκάμπριελ ήταν αναμενόμενη. Ζήτησε συνυπολογισμό στις δαπάνες αυτές και της ανθρωπιστικής βοήθειας που παρέχει ετησίως η Γερμανία, επιχείρημα το οποίο απέρριψε ο ίδιος ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, φέρνοντας ως παράδειγμα τη Βρετανία η οποία –παρά τη σημαντική συμβολή της στα προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας του ΟΗΕ– δαπανά πάνω από 2% του ΑΕΠ της.
Ωστόσο, όπως φαίνεται, το ΝΑΤΟ δεν είναι παρά μόνο ένα πεδίο της ολοένα και πιο φανερής πίεσης την οποία ασκεί η Ουάσιγκτον προς το Βερολίνο. Την ίδια ημέρα, ο κ. Γκάμπριελ διαμαρτυρόταν δημοσίως (μέσω ανακοίνωσης του γερμανικού ΥΠΕΞ) και για την απόφαση του υπουργείου Εμπορίου των ΗΠΑ να επιβάλουν δασμούς στις χαλυβουργίες της Γερμανίας (και ακόμη τεσσάρων ευρωπαϊκών χωρών).
Το Brexit
Τα τρία «C» (cash-capabilities-commitment) ως στρατηγική του ΝΑΤΟ, τη δεδομένη στιγμή δημιουργούν μεγάλη πίεση προς τη Γερμανία, καθώς 2% του ΑΕΠ θα σήμαινε ετήσιες αμυντικές δαπάνες περίπου 70 δισ. ευρώ. Δεδομένου ότι οι επόμενες σημαντικές χώρες που βρίσκονται είτε εντός είτε πολύ κοντά στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας είναι και οι δύο εκτός Ε.Ε. (η Τουρκία και οσονούπω η Βρετανία), η πίεση που ασκεί η Ουάσιγκτον προς το Βερολίνο έχει ουσιαστικό αντίκτυπο.
Ανώτατος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ εξηγεί στην «Κ» τη σημασία που έχει για την ασφάλεια της Ευρώπης η Βρετανία. Η πραγματικότητα σε αριθμούς είναι συντριπτική και εξηγεί σε πολύ μεγάλο βαθμό για ποιο λόγο η πρωθυπουργός της Βρετανίας Τερέζα Μέι έχει βάλει στις διαπραγματεύσεις για το Brexit τα ζητήματα ασφαλείας. Ο συγκεκριμένος αξιωματούχος τονίζει ότι η Βρετανία παρέχει το 25% των δεδομένων που διατηρεί η Europol και το 20% του αμυντικού προϋπολογισμού της Ε.Ε. Επίσης, το 15% της παρουσίας των Ευρωπαίων του ΝΑΤΟ σε επιχειρησιακά πεδία ανήκει στις βρετανικές ένοπλες δυνάμεις. Η συγκεκριμένη εικόνα σημαίνει ότι πρακτικά, η Γερμανία και η Γαλλία, ως οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες της Ε.Ε., θα πρέπει αμέσως μετά το Brexit να προχωρήσουν σε σοβαρές επενδύσεις στον τομέα της ασφαλείας, ακόμη και αν η κατευθυντήρια γραμμή του 2% που θέτει το ΝΑΤΟ δεν υπήρχε.
Το μέτωπο της Συρίας
Αν και στις πρόσφατες επαφές στο ΝΑΤΟ το ζήτημα της Συρίας δεν συζητήθηκε παρά μόνον ακροθιγώς, ήταν εμφανής η ανησυχία τόσο για τις «ενστάσεις» της Τουρκίας ως προς την ανακατάληψη της Ράκα από τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους όσο και για τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ θα διαμορφώσουν το σχήμα που θα προχωρήσει σε αυτή την επιχείρηση (ο νατοϊκός αξιωματούχος χρησιμοποίησε τον όρο «configuration of forces»). Αντιθέτως, στο ΝΑΤΟ ανησυχούν για το τι ακριβώς θα επακολουθήσει μετά το πέρας των επιχειρήσεων στη Συρία.
Ο ίδιος ανώτατος αξιωματούχος του ΝΑΤΟ εκτίμησε ότι το ISIS θα εξακολουθήσει να υπάρχει με δύο τρόπους: Πρώτον, μέσω της μετακίνησης στελεχών του σε χώρες με ήδη υφιστάμενους πυρήνες. Πρόκειται για τη Λιβύη, τη Σομαλία, τη Νιγηρία (Μπόκο Χαράμ), το Αφγανιστάν και 16 ακόμη χώρες. Δεύτερον, μέσω της μεταφοράς στο τέταρτο πεδίο (μετά την ξηρά, τον αέρα, τη θάλασσα), το οποίο είναι ο κυβερνοχώρος. Το ΝΑΤΟ αναπτύσσει δυνατότητες προκειμένου να μπορέσει να αποτρέψει κυβερνοεπιθέσεις οι οποίες πιθανότατα αποδειχθούν εξαιρετικά επιβλαβείς για την ασφάλεια των κρατών-μελών της Συμμαχίας.
Σχέσεις με Ρωσία
Ως προς τις σχέσεις με τη Ρωσία, είναι σαφές ότι έπειτα από την πυραυλική επίθεση προς την αεροπορική βάση Σαϊράτ του συριακού στρατού, μπαίνουν ξανά στον «πάγο». Την περασμένη εβδομάδα, έπειτα από αρκετούς μήνες συνεδρίασε το Συμβούλιο ΝΑΤΟ-Ρωσίας στις Βρυξέλλες, προκειμένου να γίνει αμοιβαία ενημέρωση κυρίως για την παρουσία των συμμαχικών δυνάμεων στην Πολωνία και στις τρεις Βαλτικές χώρες, καθώς και την αντίστοιχη ενίσχυση των ρωσικών θέσεων στη δυτική περιφέρεια της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Η επιτάχυνση των εξελίξεων στη Συρία φαίνεται ότι δίνει ανάλογη ώθηση και στη δημιουργία του Κέντρου Διοίκησης για τον Νότο στη Νάπολη, στο οποίο ήδη δραστηριοποιούνται περίπου 100 στελέχη και έχει στόχο την αύξηση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Συμμαχίας στην περιοχή Μέσης Ανατολής-Βόρειας Αφρικής.