Για όσους ασχολούνται με την ιστορία της τροφής, της διατροφής, της γαστρονομίας και γοητεύονται απ’ όσα κατά καιρούς φέρνει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, η ανακάλυψη του αρχαιότερου ψωμιού, ήταν μια είδηση τόσο συγκινητική, τόσο υπέροχη και συναρπαστική, όσο ήταν για τους αστρονόμους η πρόσφατη ανακάλυψη υπόγειας λίμνης στον πλανήτη Αρη που φυσικά τροφοδοτεί εκ νέου τη φιλολογία περί εποικισμού του Κόκκινου Πλανήτη.
Πριν από λίγες μέρες έγινε γνωστό ότι σε ανασκαφή στη Μαύρη Ερημο της Ιορδανίας, οι αρχαιολόγοι βρήκαν την παλαιότερη εκδοχή ψωμιού που χρονολογείται πριν από 14.000 χρόνια. Μέχρι σήμερα, τα ίχνη ψωμιού μας οδηγούσαν 9.000 χρόνια πριν, σε μια περιοχή της Τουρκίας.
Με τα νέα δεδομένα πρέπει να ταξιδέψουμε ακόμη πιο πίσω στον χρόνο για να συναντήσουμε τους «αρτοποιούς» εκείνης της εποχής, οι οποίοι μάλιστα είχαν μεγάλη διάθεση για πειραματισμούς και γευστικούς… νεωτερισμούς, καθώς έφτιαχναν ψωμιά από πολύσπορες ποικιλίες και πιθανότατα, μας λένε οι ειδικοί, τα γέμιζαν με κρέας. Εφτιαχναν δηλαδή σάντουιτς!
Το ψωμί παρασκευαζόταν με την αφορμή κάποιας γιορτής. Και αυτό συνέβαινε πριν από την έλευση της γεωργίας, οπότε οι πρόγονοί μας άρχισαν να καλλιεργούν σιτηρά και να έχουν ζώα.
«Η σημασία αυτού του ψωμιού είναι πως δείχνει ότι κατέβαλαν προσπάθεια να φτιάξουν φαγητό που έχει διαφορετικά υλικά», δήλωσαν οι επιστήμονες. «Ετσι, η εκτέλεση κάποιας μορφής συνταγής υποδεικνύει ότι το ψωμί διαδραμάτιζε ειδικό ρόλο. Αυτό, με τη σειρά του, φανερώνει ένα πιθανό κίνητρο, γιατί οι άνθρωποι αποφάσισαν να “εξημερώσουν” το σιτάρι και το κριθάρι, γιατί ήταν είδη που είχαν τη δική τους ξεχωριστή θέση όσον αφορά τα ειδικά φαγητά».
Ακόμη και σε μια τροφή τόσο ταπεινή, ο άνθρωπος, που εκείνη την εποχή και στη συγκεκριμένη περιοχή του κόσμου, δεν ήταν γεωργός αλλά τροφοσυλλέκτης και κυνηγός, ένιωσε την ανάγκη του πειραματισμού. Το πιο εντυπωσιακό σ’ αυτήν την ανακάλυψη, είναι ότι μας δείχνει πως το ψωμί, ως τροφή αρχετυπική, καθημερινή και πολύ σημαντική για τη θρεπτική της αξία, κινητοποίησε την ευρηματικότητα των ανθρώπων μέσα στους αιώνες και σε όλες τις γεωγραφικές συντεταγμένες.
Δεν είναι τυχαίο που το ψωμί έχει υμνηθεί τόσο πολύ, έχει μελετηθεί, έχουν γραφτεί χιλιάδες λέξεις για τον άρτο. Για τη μαγική διαδικασία παρασκευής του, το ζύμωμα, το ψήσιμό του στη φωτιά, μια τελετή σχεδόν ιερή. Ενας ολόκληρος πολιτισμός με βαθιές ρίζες. Ο πολιτισμός του ψωμιού.