Στον χώρο, σκόρπια παντού, πήλινα μωρά. Η εικόνα τους παραπέμπει ευθέως στον «Οιδίποδα Τύραννο», το «πρώτο στην παγκόσμια δραματουργία θρίλερ με σασπένς», όπως λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Λιγνάδης που ερμηνεύει τον ρόλο. «Αυτό είναι το κυρίαρχο στοιχείο της παράστασης. Παίζουμε με τα στοιχειώδη: φωνή, χώμα, νερό», συμπληρώνει ο σκηνοθέτης της, Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης. «Eχουμε μια κοινή ανάγκη οι τρεις μας: να μοιραστούμε την περπατησιά μας, να μοιραστούμε τις διαδρομές μας. Και επίσης, να ανακατέψουμε τους δασκάλους μας», προσθέτει η Αμαλία Μουτούση, Ιοκάστη της παράστασης.
Η μουσική του Μίνωα Μάτσα, την οποία αποδίδει ο Χορός (κίνηση Κική Μπάκα), προσφέρει μια δυναμική υπόκρουση στα στιγμιότυπα της πρόβας του «Οιδίποδα» στο Αρσάκειο Σχολείο, έτσι που ακούγεται από το βάθος, στο στάδιο του σχολικού συγκροτήματος. Στον αύλειο χώρο που υποκαθιστά την Ορχήστρα, ο κ. Μαρκουλάκης συζητάει με τον Πάρι Μέξη (σκηνικά-κοστούμια), στους βοηθητικούς κλειστούς χώρους η κ. Μουτούση προβάρει το εντυπωσιακό (με ένα υπέροχο ντεκολτέ) κοστούμι της, ο Δημήτρης Λιγνάδης σε ένα ανοικτό θεατράκι, «κρυμμένο» μέσα στους κήπους, δοκιμάζει τη φωνή του λίγο πριν από την έναρξη της πρόβας.
«Ο “Οιδίπους Τύραννος” είναι το πρώτο στην παγκόσμια δραματουργία θρίλερ με σασπένς», λέει ο Δημήτρης Λιγνάδης που ερμηνεύει τον ρόλο. Φωτογραφία: Νίκος Κοκκαλιάς
Το έργο ξεκινάει με ένα μυστήριο. Η πόλη της Θήβας πλήττεται από λοιμό και ο βασιλιάς Οιδίποδας ζητάει να εξακριβώσει τον λόγο. Ο χρησμός του Απόλλωνα παραγγέλνει ότι για να καθαρίσει η πόλη πρέπει πρώτα να τιμωρηθεί ο φόνος του Λάιου. Ο βασιλιάς αποφασίζει να εξιχνιάσει το αίνιγμα και ξετυλίγει ένα κουβάρι φρικτών αποκαλύψεων.
«Ο Οιδίποδας είναι ένας ποιητής που η μοίρα τού έδωσε το λάθος, να διοικήσει μια πόλη. Είναι ένας ποιητής γιατί καταλαβαίνει πολύ καλά τι του συμβαίνει. Διαισθάνεται ότι πρόκειται να πάει προς τον ήλιο σαν τον Ικαρο και να καεί. Είναι μια πεταλούδα που την έλκει το φως. Αλλωστε στο έργο επαναλαμβάνεται συνεχώς η λέξη φως», σημειώνει ο κ. Λιγνάδης.
«Τη συσκότιση, αυτό επιδιώκει η Ιοκάστη. Είναι το πρόσωπο που δεν ξέρει αλλά νιώθει πάρα πολύ καλά ότι αρχίζει και πέφτει φως σε αυτό το σκοτεινό πηγάδι που είναι η ιστορία του συζύγου της Λαΐου και του παιδιού τους, που απαρνήθηκαν όταν γεννήθηκε. Ετσι προσπαθεί με νύχια και με δόντια να αποτρέψει το φως. Συσκοτίζει συνέχεια. Οσο ο Οιδίποδας θέλει να πάει προς την αλήθεια, ό,τι μπορεί να σημαίνει η αλήθεια, τόσο εκείνη τον αποθαρρύνει. Πώς απωθούμε ασυνείδητα τα πράγματα για τα οποία, πάλι ασυνείδητα, καταλαβαίνουμε ότι αν τα αφήσουμε να αποκαλυφθούν δεν θα αντέξουμε; Για την Ιοκάστη αποκαλύπτεται η αλήθεια, την οποία δεν την αντέχει», τονίζει η Αμαλία Μουτούση. «Την ίδια στιγμή, η βασίλισσα πρέπει να στηρίξει τον βασιλιά στις επιλογές του. Ενδιαφέρεται να μην καταρρεύσει το οικοδόμημα της εξουσίας της πόλης», προσθέτει.
«Αυτό που με συγκινεί πολύ στον Οιδίποδα έχει να κάνει με την ικανότητα της σκέψης που έχει ο άνθρωπος. Μας έχει εκτοξεύσει, μας έχει ξεχωρίσει από όλα τα άλλα είδη του πλανήτη, αλλά κάθε τόσο διδασκόμαστε ότι αυτό δεν είναι επαρκές για να αντιμετωπίσουμε το σύνολο της πραγματικότητας. Η πραγματική ζωή μάς υπερβαίνει, υπάρχει κάτι πολύ μεγαλύτερο από εμάς. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να κοιτάξουμε ψηλά και θα το καταλάβουμε», παρατηρεί ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης.
Φωτογραφία: Νίκος Κοκκαλιάς
Τα γρανάζια της μοίρας
Και τονίζει: «Εάν υπάρχει ένα δίδαγμα στον “Οιδίποδα”, είναι ότι ακόμη και ο ευφυέστερος των ανθρώπων, χωρίς να φταίει ο ίδιος, μπορεί να βρεθεί σε γρανάζια μοίρας και να καταστραφεί, χωρίς να μπορεί να έχει τον έλεγχο. Αυτή την πλευρά την υποδεικνύει η παράσταση φτιάχνοντας έναν περίεργο κόσμο μεταφυσικού μαιευτηρίου βρεφών πριν από τη γέννησή τους, που συμβολίζουν τα διαφορετικά παιδιά και τα διαφορετικά μέλλοντα που μπορεί να έχει καθένα από αυτά, εκ των οποίων σε ένα κληρώνει η μοίρα να γεννηθεί από τον Λάιο και την Ιοκάστη. Εγώ το συλλαμβάνω περισσότερο ως τις διαφορετικές πτυχές του εαυτού μας».
Ωστόσο ο Οιδίποδας, ο άνθρωπος στην προσπάθειά του για αυτογνωσία, επιμένει να ζητεί να μάθει την αλήθεια. Οπως λέει ο σοφόκλειος ήρωας, και μεταφέρει ο Δημήτρης Λιγνάδης, «εγώ δεν έχω καταγωγή. Μάνα μου είναι η τύχη και αδέλφια μου συγγενείς είναι οι μήνες. Με γέννησαν από μικρό μέγα με το μυαλό μου, γι’ αυτό και θα τη μάθω τη γενιά μου».
Η ώρα είναι 10.30 το βράδυ, το αεράκι ευχάριστο μετά την απογευματινή ζέστη. Τα φώτα της Ορχήστρας χαμηλώνουν, το πέρασμα –η πρόβα όχι μεμονωμένων σκηνών αλλά όλου του έργου χωρίς διακοπές– θα αρχίσει σε λίγο. Η Αμαλία Μουτούση με ένα νεύμα χαιρετά έως την επόμενη συνάντηση, ο Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης μας καληνυχτίζει από το πρόχειρο θεωρείο του σκηνοθέτη, «μα, φεύγετε στο καλύτερο», φωνάζει στεντόρεια ο Δημήτρης Λιγνάδης. «Και να χαθεί η έκπληξη της Επιδαύρου;»…
Ο «Οιδίπους Τύραννος» θα παρουσιαστεί την επόμενη Παρασκευή και το Σάββατο 12 και 13 Ιουλίου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου και θα ακολουθήσει περιοδεία σε όλη τη χώρα.