Η άρτια, οργανωμένη εξ αποστάσεως διδασκαλία προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα.
Αιφνιδίως εισέβαλε στην εκπαίδευση της χώρας και στα σπίτια των μαθητών η διαδικτυακή τάξη. Παρότι αρκετοί φορείς χρησιμοποιούσαν την τηλεκπαίδευση συμπληρωματικά, και κυρίως για σεμινάρια και επιμόρφωση ενηλίκων, το κλείσιμο των σχολείων λόγω κορωνοϊού την έφερε σε πρώτο πλάνο. Πολλά έγιναν σε σύντομο χρονικό διάστημα από το Υπουργείο Παιδείας και τους εκπαιδευτικούς φορείς, έπεται η προετοιμασία για την επόμενη σχολική και ακαδημαϊκή χρονιά. Ποιοι κέρδισαν πρώτοι το στοίχημα; Πόσο μπορεί η εξ αποστάσεως εκπαίδευση να αντικαταστήσει τη φυσική τάξη και τη διά ζώσης σχέση μαθητή και δασκάλου; Μπορεί η τηλεκπαίδευση να αποτελέσει εξαγώγιμο προϊόν για την Ελλάδα;
Ο ορισμός που θα μπορούσαμε να δώσουμε για την ηλεκτρονική εκπαίδευση (e-learning) είναι «εξ αποστάσεως εκπαίδευση, η οποία για την υλοποίηση της μαθησιακής διαδικασίας χρησιμοποιεί τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών». Όπως λέει στο «Κ» ο κ. Σπύρος Γκούμας, διευθύνων σύμβουλος και πρόεδρος της SQLEARN, οι μορφές της ηλεκτρονικής εκπαίδευσης (e-learning) είναι τρεις: η ασύγχρονη, η σύγχρονη και η μεικτή. Όταν αναφερόμαστε στην ασύγχρονη εκπαίδευση, εννοούμε μια πλατφόρμα όπου βρίσκεται το υλικό και ο κάθε χρήστης ανατρέχει σε αυτήν οποτεδήποτε, από οπουδήποτε. Οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα (ασύγχρονης) επικοινωνίας και ανταλλαγής απόψεων με τους συμμετέχοντες στην εκπαίδευση ή με τον εκπαιδευτή.
Η σύγχρονη εκπαίδευση είναι η δυνατότητα εκπαίδευσης σε πραγματικό χρόνο, πολλές φορές και με οπτική επαφή. Με τον τρόπο αυτόν ο εκπαιδευτής και ο εκπαιδευόμενος έχουν άμεση επαφή. Οι δυνατότητες που δημιουργούνται είναι απεριόριστες.
Παράδειγμα αποτελούν οι εικονικές αίθουσες που μπορούν να δημιουργηθούν σε προκαθορισμένο χρόνο ή να υπάρχει άμεση επέμβαση του εκπαιδευτή όταν χρειάζεται.
Η μεικτή εκπαίδευση (blended learning) είναι αυτή που σχεδιάζεται έτσι ώστε κατά την υλοποίησή της να χρησιμοποιήσει τα λογισμικά που προαναφέρθηκαν, αλλά ένα μέρος της να πραγματοποιείται σε κλασική αίθουσα διδασκαλίας. Στην ουσία, στη μεικτή μορφή εκπαίδευσης ένα ποσοστό της υλοποιείται με τον συμβατικό τρόπο και το υπόλοιπο με ηλεκτρονική εκπαίδευση.
Αντιδράσεις και ανταπόκριση
Παρά τις αντιδράσεις που υπήρξαν από μερίδα εκπαιδευτικών για τις ελλείψεις σε εξοπλισμό, τα τεχνικά προβλήματα και ευρύτερα την απουσία εξοικείωσης των εκπαιδευτικών με τη διδασκαλία εξ αποστάσεως, το Υπουργείο Παιδείας κάνει λόγο για εντυπωσιακή και ολοένα αυξανόμενη ανταπόκριση. Ενδεικτικά, στο πλαίσιο της σύγχρονης εκπαίδευσης κατεγράφησαν 9.500.000 συμμετοχές μαθητών αθροιστικά σε ψηφιακές τάξεις, 767.000 συμμετοχές μαθητών σε ψηφιακές τάξεις καθημερινά, 113.000 εκπαιδευτικοί έχουν δημιουργήσει την προσωπική ψηφιακή τους τάξη, 532.251 ψηφιακές τάξεις έχουν δημιουργηθεί αθροιστικά, και έως και 41.000 ψηφιακές τάξεις την ημέρα. Στην ασύγχρονη εκπαίδευση, συνολικά περισσότεροι από 1.099.421 μαθητές και 193.062 εκπαιδευτικοί έχουν εγγραφεί στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο, συμμετέχοντας στις πλατφόρμες e-class (744.973 μαθητές, 115.618 εκπαιδευτικοί) και e-me (369.531 μαθητές, 75.259 εκπαιδευτικοί).
Το βασικό μειονέκτημα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι το ότι χάνεται η επαφή δασκάλου και μαθητή, απαραίτητη κυρίως στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, και μάλιστα σε καθημερινή συχνότητα, ώστε να μη μένουν απορίες για τη διδακτέα ύλη της επόμενης ημέρας. Επίσης, ανακύπτουν και τεχνικά προβλήματα, ενώ σημαντικό είναι και το ζήτημα του εξοπλισμού, ιδίως για τα παιδιά από χαμηλά οικονομικά στρώματα.
Τα πλεονεκτήματα
Από την άλλη, η άρτια, οργανωμένη εξ αποστάσεως εκπαίδευση προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα. Τα συνοψίζει στο «Κ» ο κ. Γεώργιος Νούλας, διευθυντής ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου:
– Κερδίζουμε χρόνο. Ο διδακτικός χρόνος είναι πολλαπλάσιος, μια και δεν χρειάζεται να μπούμε στα θέματα διαχείρισης τάξης. Ο «ταραξίας» και το «πειραχτήρι» δεν χωράνε σε μια τέτοιου είδους επικοινωνία, εξασφαλίζοντας μια ομαλή ροή στο μάθημα. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι το διδακτικό 45λεπτο μπορεί να καλυφθεί μέσα σε ένα 30λεπτο ψηφιακού μαθήματος.
– Μειώνουμε τη διάσπαση προσοχής. Τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο τις παρουσιάσεις και ποικίλα εποπτικά μέσα για να μπορέσουμε να αποσπάσουμε την προσοχή των μαθητών μας. Με τον τρόπο αυτόν έχουμε άμεσα στην οθόνη του μαθητή όλα τα ερεθίσματα που χρειάζονται με πολύ εύκολο και άμεσο τρόπο, ώστε από το γραφείο του να προσηλωθεί στον διδακτικό μας στόχο.
– Μέσα από την αναζήτηση και το φιλτράρισμα της πληροφορίας, της είδησης, της επιστημονικής και μη βιβλιογραφίας στο διαδίκτυο, μπορεί ο εκπαιδευόμενος να έχει πρόσβαση στη γνώση, δημιουργώντας εργασίες και παρουσιάσεις. Αποκτά έτσι μια δεξιότητα πολύτιμη για την επαγγελματική του πορεία.
– Προσεγγίζουμε βιωματικά τις ξένες γλώσσες και την κουλτούρα που πρεσβεύουν. Η διδακτική μεθοδολογία στην προσέγγιση ξένων γλωσσών, με την καθοδήγηση έμπειρων εκπαιδευτικών, δίνει τη δυνατότητα να προσεγγίσουμε την κουλτούρα των πολιτισμών που δημιουργείται από τη φιλολογία των ξένων γλωσσών, μέσα από το διαδίκτυο και τις ηλεκτρονικές σελίδες εφημερίδων, περιοδικών, σχολείων, πανεπιστημίων.
– Αξιολογούμε ταχύτερα και πιο αποτελεσματικά τους μαθητές. Δημιουργώντας κουίζ, σταυρόλεξα, ερωτηματολόγια, με μια πληθώρα προγραμμάτων και εφαρμογών, μπορούμε να αξιολογήσουμε άμεσα τους μαθητές μας.
– Δεν χάνουμε το μάθημα, ακόμη και όταν λείπουμε.
Η βιντεοσκόπηση της παράδοσης, παράλληλα με το φυλλάδιο ή και την παρουσίαση του μαθήματος που ανεβαίνει στο αποθετήριο εγγράφων-βάση δεδομένων της ψηφιακής τάξης, δημιουργεί την ασύγχρονη διδασκαλία, στην οποία μπορεί κάποιος να ανατρέξει οποιαδήποτε στιγμή.
– Δεν «ξεχνάμε» το πρόγραμμα και τις υποχρεώσεις μας.
Μέσα από τον προγραμματισμό μαθημάτων με την ταυτόχρονη περιγραφή των διδακτικών στόχων και την ανάθεση καθηκόντων στο ψηφιακό ημερολόγιο, δεν ξεχνάμε πότε έχουμε και τι έχουμε.