Η πυγμή ή πυξ αποτελούσε σημαντικό μέρος του αρχαίου ελληνικού αθλητισμού και οι ρίζες της, σε αγωνιστικό επίπεδο, φτάνουν, τουλάχιστον, στον 7ο αιώνα π. Χ. Μύθοι και θρύλοι «τυλίγουν» τους αθλητές της και έχει αφήσει το στίγμα της και στην τέχνη με τη γνωστή τοιχογραφία του Ακρωτηρίου. Αποτελούσε άθλημα των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων και ένα από τα παλαιότερα των σύγχρονων καθώς εισήχθη στο Ολυμπιακό Πρόγραμμα το 1904. Στις αρχές του έτους ο ελληνικός φίλαθλος κόσμος θρήνησε τον θάνατο ενός νέου πυγμάχου: του Βασίλη Τόπαλου.
Η απώλεια του 16χρονου έφερε και πάλι στην επιφάνεια το ερώτημα εάν η ενασχόληση με το άθλημα των ρινγκ κρύβει κινδύνους. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο θάνατος ενός πυγμάχου συνδέεται με το δυναμικό σπορ αλλά για την επικινδυνότητά του αρμόδιοι για να μιλήσουν είναι άνθρωποι που έχουν φορέσει τα γάντια, έχουν ανέβει στα ρινγκ, έχουν δεχτεί και δώσει αμέτρητα χτυπήματα. Είναι οι αθλητές της πυγμαχίας. Είναι αυτοί που έχουν ματώσει επάνω ανάμεσα στα σκοινιά. Είναι αυτοί που, όπως λέει στην «Κ» ο πατέρας τριών πυγμάχων (δύο κοριτσιών και ενός αγοριού) και προπονητής, Νίκος Πλέας θα «πρέπει να έχουν τον πρώτο λόγο στη λέξη πόνος και ο προπονητής τους θα πρέπει να τους υπακούει».
Όπως σε κάθε άθλημα οι ιατρικές εξετάσεις και η τήρηση των κανονισμών αποτελούν τις βασικές αρχές για την αποφυγή ατυχημάτων. Οι υπόλοιπες είναι ο καλός εξοπλισμός και η σχέση προπονητή – αθλητή. «Η κάσκα είναι ό,τι πολυτιμότερο υπάρχει στην πυγμαχία. Πρέπει να είναι καλής ποιότητας και θα πρέπει να την φοράνε όλοι όταν κάνουν σπάρινγκ και τεχνικές. Τα γάντια της προπόνησης θα πρέπει να είναι καλής ποιότητας και μεγάλο νούμερο. Στους αγώνες χρησιμοποιούν τα 10 oz (σ.σ. μέγεθος) αλλά οι προπονήσεις πρέπει να γίνονται με μεγαλύτερα για να υπάρχει ασφάλεια για τον αθλητή. Στην επαγγελματική πυγμαχία η προπόνηση γίνεται με 18άρια και η κάσκα κλείνει όλο το πρόσωπο. Επίσης, η μασέλα πρέπει να είναι καλής ποιότητας. Οι καλές είναι λίγο πιο ακριβές. Οι απλές κάνουν, π.χ., πέντε ευρώ και οι καλές 30. Αυτές γίνονται παραγγελία. Υπάρχουν όμως και άλλες που κοστίζουν 10-15 ευρώ που είναι καλές. Τα παπούτσια από την άλλη πλευρά δεν παίζουν βασικό ρόλο αλλά ένα καλό παπούτσι θα σε κρατήσει σταθερό. Σε ότι αφορά τις ιατρικές εξετάσεις τις θεωρώ αυτονόητες», δήλωσε στην «Κ» ο Γιώργος Στεφανόπουλος, παλαιός πρωταθλητής πυγμαχίας, ο οποίος έχει κατακτήσει την 5η θέση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Αντζελες και διακρίσεις σε ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, Μεσογειακούς και Βαλκανικούς Αγώνες.
Aσφαλές αλλά υπό προϋποθέσεις
Ασφαλές αλλά «κάτω από προϋποθέσεις» θεωρεί το άθλημα της πυγμαχίας ο παλαιός πρωταθλητής και επί 17 χρόνια προπονητής της εθνικής ομάδας Λευτέρης Λειβάδης, ο οποίος αναφέρθηκε και στη σημασία των ιατρικών εξετάσεων. «Ο αθλητής πρέπει να πηγαίνει στο γυμναστήριο με ιατρικές εξετάσεις που θα δείχνουν ότι είναι υγιής. Επί 17 χρόνια που ήμουν προπονητής της εθνικής μας ομάδας δεν είχαμε κάποια απώλεια. Ούτε συνέβη τίποτα «παράξενο». Όλοι οι αθλητές πέρναγαν από ιατρικές εξετάσεις και εάν κάποιος πυγμάχος είχε νοκ έμενε εκτός γυμναστηρίου για ένα μήνα. Ο γιατρός έλεγε να μη μυρίζει ούτε τον… ιδρώτα. Στη συνέχεια, έκανε και πάλι εξετάσεις και εάν όλα ήταν καλά επέστρεφε. Ο γιατρός είχε εντολή από τον, τότε, πρόεδρο να εξετάζει τους αθλητές ως πυγμάχους και όχι ως απλώς αθλούμενους. Πριν αρχίσω την προπόνηση ρωτούσα τους αθλητές πως νιώθουν και αναλόγως έπραττα για τον καθένα ξεχωριστά».
Παρόμοια είναι και η άποψη του νυν ομοσπονδιακού προπονητή Νίκου Πλέα, ο οποίος είναι και πατέρας τριων πυγμάχων με διεθνείς και πανελλήνιες διακρίσεις. «Δεν φοβήθηκα ούτε λεπτό να βάλω τα παιδιά μου στο άθλημα γιατί γνωρίζω το αντικείμενο και λαμβάνουμε όλα τα μέσα προστασίας με γνώμονα πρώτα τον αθλητισμό και ύστερα τον πρωταθλητισμό. Η πυγμαχία όταν τηρείται το πρωτόκολλο με υπεύθυνους τους αθλητές, τους προπονητές και τους γονείς είναι ένα ασφαλές άθλημα. Όπως σε όλα τα αθλήματα υπάρχουν κανονισμοί που πρέπει να τηρούνται. Εάν ένα παιδί αγαπήσει το άθλημα και, εφόσον η ικανότητα και το ταλέντο του το επιτρέπουν, τότε μπαίνει σε αγωνιστικό επίπεδο. Έτσι μπήκαν και τα δικά μου».
Το 2012, η Διεθνής Ομοσπονδία Πυγμαχίας ανακοίνωσε την απόφασή της να αφαιρεθεί η κάσκα από την ερασιτεχνική πυγμαχία. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Ρίο ήταν οι πρώτοι που διεξήχθησαν χωρίς την προστατευτική κάσκα στους άνδρες. Σήμερα κάσκα φοράνε μόνο οι γυναίκες και οι αθλητές και οι αθλήτριες των μικρών ηλικιακών κατηγοριών. Προστατεύει η κάσκα ή στο επίπεδο των αθλητών των Ολυμπιακών Αγώνων αυτή η προστασία είναι περιττή; Οι απόψεις των ανθρώπων του χώρου διίστανται.
«Στα δικά μου χρόνια δεν βάζαμε γάντια εάν δεν φοράγαμε κάσκα. Και, φυσικά, κάναμε προπόνηση με μεγαλύτερα γάντια από αυτά που φοράγαμε στους αγώνες. Μέχρι, εάν θυμάμαι καλά, το 1995 τα γάντια είχαν ένα λευκό κομμάτι και με αυτό το σημείο έπρεπε να χτυπάει ο πυγμάχος. Μετά καταργήθηκε και ο καθένας χτυπάει όπως θέλει. Η κάσκα έχει μπει για να προστατεύσει από σκισίματα και, ουσιαστικά, δεν προστατεύει από κάτι άλλο. Βγήκε από την ανδρική ερασιτεχνική πυγμαχία προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερο θέαμα. Νομίζω όμως ότι δεν προστάτευε πολύ καθώς κάνει μεγαλύτερη την επιφάνεια του κεφαλιού και δέχεται πιο εύκολα χτυπήματα», μας είπε ο Λευτέρης Λειβάδης.
Η κάσκα προστατεύει
Υπέρ της χρήσης κάσκας στην ερασιτεχνική πυγμαχία και των ανδρών είναι ο Νίκος Πλέας. «Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η κάσκα προστατεύει από τα χτυπήματα που έρχονται από τους αγκώνες κλπ. Προσωπικά θα ήθελα να συνεχίσουν να φοράνε κάσκα όλοι οι πυγμάχοι στους αγώνες».
Η σχέση προπονητή – αθλητή αποτελεί άλλον έναν παράγοντα αποφυγής κινδύνου. «Ο προπονητής πρέπει να προσέχει τον αθλητή του. Σήμερα βλέπω ότι οι μπαμπάδες που δεν είναι προπονητές έχουν γίνει… προπονητές και κάθονται στη «γωνία» του παιδιού τους. Πρόκειται για πατεράδες που νομίζουν ότι γνωρίζουν το άθλημα», τόνισε ο κ. Λειβάδης. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο κ. Πλέας: «Ο προπονητής οφείλει να ακούει τον αθλητή σε οποιοδήποτε παράπονο και να πράττει αναλόγως. Πρέπει να προστατεύουμε τα παιδιά και να φροντίζουμε να γίνονται όλες οι εξετάσεις. Η πρόληψη και σε αυτή την περίπτωση παίζει σπουδαίο ρόλο. Ο αθλητής είναι αυτός που πρέπει να έχει τον πρώτο λόγο στη λέξη «πόνος». Ο προπονητής οφείλει να τον υπακούσει».