Η μεγαλύτερη έκπληξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου προ επτά μηνών στο Κατάρ ήταν αναμφίβολα η νίκη της Σαουδικής Αραβίας επί της Αργεντινής στη φάση των ομίλων, που ήταν και η μόνη ήττα που υπέστη η μετέπειτα παγκόσμια πρωταθλήτρια. Κι όμως, η «αλμπισελέστε» θα είχε νικήσει και σε εκείνο το παιχνίδι, αν ίσχυε από τότε ένας νέος κανονισμός που έρχεται όλο και πιο κοντά.
Μέσα σε 13 λεπτά στο α΄ ημίχρονο του αγώνα εκείνου, η παρέα του Μέσι πέτυχε τρία τέρματα, αλλά όλα ακυρώθηκαν ως οφσάιντ. Τουλάχιστον τα δύο από τα τρία, όμως, θα μετρούσαν εφόσον ίσχυε ήδη η τροποποίηση του οφσάιντ, που από ετών προτείνει ο βετεράνος τεχνικός Αρσέν Βενγκέρ, και η παγκόσμια ομοσπονδία (FIFA) είναι πλέον έτοιμη να εφαρμόσει, αρχικά σε δοκιμαστικό επίπεδο.
Η αλλαγή, που προτείνει πριν από την έναρξη της πανδημίας και βασίζεται στη λεπτομερή εξέταση κάθε φάσης που προσφέρει πλέον το VAR, επαφίεται στην παραδοσιακή προσέγγιση ότι επιτιθέμενος που είναι στην ίδια ευθεία με τον προτελευταίο αμυνόμενο, δεν θεωρείται σε αντικανονική θέση.
Σήμερα, έστω κι ένα χιλιοστό του σώματος να εξέχει (να είναι δηλαδή εγγύτερα στη γραμμή τέρματος) από ό,τι το σώμα του αμυνόμενου, ο επιτιθέμενος θεωρείται ότι είναι οφσάιντ – εξαίρεση αποτελούν τα χέρια από το μπράτσο και κάτω, καθώς με αυτά δεν μπορεί να αγγίξει κανείς την μπάλα.
Η τροποποίηση που από καιρό προτείνει ο πάλαι ποτέ πρωταθλητής Αγγλίας στον πάγκο της Αρσεναλ και νυν διευθυντής παγκόσμιας ανάπτυξης της FIFA, Αρσέν Βενγκέρ, είναι να θεωρείται νόμιμη η θέση του επιτιθέμενου, έστω κι αν ένα από τα μέλη του σώματός του με τα οποία μπορεί να σκοράρει (άρα εξαιρούνται πάλι τα χέρια) είναι στην ίδια ευθεία με τον προτελευταίο αμυνόμενο, ακόμη κι αν… εξέχουν άλλα μέλη του επιθετικού. Αρα φτάνει, π.χ., το πίσω πόδι του επιτιθέμενου που τρέχει να είναι στην ίδια ευθεία με τον αμυνόμενο για να μη θεωρείται εκτός παιχνιδιού.
Η ιδέα αυτή συζητήθηκε αρκετά τον τελευταίο χρόνο στα ανώτερα κλιμάκια του παγκοσμίου ποδοσφαίρου και πλέον είναι έτοιμη να δοκιμαστεί και στο χορτάρι. Ο σκοπός της είναι διττός: αφενός να δοθεί πλεονέκτημα στο επιθετικό ποδόσφαιρο και ιδιαιτέρως στην ταχύτητα των φάσεων, από τη στιγμή που θα πρέπει να κινείται μαζί με τον επιτιθέμενο και ο αμυνόμενος, ώστε να τον προλάβει, καθώς θα είναι σπανιότερα οφσάιντ, αφετέρου για να μειωθούν οι φάσεις που οι θεατές θα στερούνται την κατακύρωση τερμάτων λόγω ενός οριακού οφσάιντ, που μερικές φορές χαρίζει… γέλιο.
Η Διεθνής Ομοσπονδία Κανονισμών του Ποδοσφαίρου (IFAΒ) δεν ενέκρινε ακόμη την αλλαγή του κανονισμού κατά την τελευταία συνεδρίασή της τον Φεβρουάριο, αλλά η FIFA βλέπει όλο και πιο ζεστά την ιδέα, μετά και τις αντιδράσεις για τις ακυρώσεις τερμάτων επειδή το… κορδόνι του παπουτσιού του επιτιθέμενου εξείχε από τον αμυνόμενο.
Δοκιμαστική περίοδος
Ο νέος κανονισμός θα δοκιμαστεί πιλοτικά και, αν κριθεί ότι συμβάλλει στην εξέλιξη του αθλήματος, θα υιοθετηθεί από τη Διεθνή Ομοσπονδία Κανονισμών του Ποδοσφαίρου.
Ετσι, μολονότι δεν έχει επισημοποιηθεί ακόμη κάτι, δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι η FIFA ετοιμάζεται να ανάψει το πράσινο φως για την εφαρμογή του τροποποιημένου κανονισμού –που ήδη φέρει ευρέως το όνομα κανονισμός Βενγκέρ- σε εθνικά πρωταθλήματα νέων αρχικά, πριν αποφασίσει την πλήρη εφαρμογή του.
Συγκεκριμένα, η σουηδική ομοσπονδία πρόκειται να εφαρμόσει τον κανονισμό Βενγκέρ στο πρωτάθλημα Κ21 των ανδρών και εκείνο των γυναικών κάτω των 19 ετών. Θα ακολουθήσει η εφαρμογή του σε αντίστοιχες κατηγορίες στην Ολλανδία και την Ιταλία, ενώ κατά πληροφορίες θέλει να το δοκιμάσει και η ισπανική ομοσπονδία. Δεν έχει δοθεί ακόμη χρονικός ορίζοντας για τη δοκιμαστική εφαρμογή του κανονισμού, αλλά λογικά θα αφορά την προσεχή σεζόν (2023-24).
Μετά τη δοκιμαστική περίοδο, η FIFA θα συζητήσει την εφαρμογή του κανονισμού Βενγκέρ με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του στην πράξη, πριν προωθηθεί προς έγκριση στην IFAB, τη μόνη Αρχή που καθιστά έγκυρη μια τροποποίηση στους ποδοσφαιρικούς κανονισμούς. Υπάρχουν φορές που μια αλλαγή κανονισμών καθυστερεί να περάσει από τη δοκιμή στη γενική εφαρμογή, αλλά είναι πιθανό η τροποποίηση αυτή να περάσει γρήγορα τα όποια γραφειοκρατικά εμπόδια και τους δισταγμούς τυχόν τυπολατρών, ώστε να μπει σύντομα στο βιβλίο των ποδοσφαιρικών κανόνων.
VAR παντού
Κρίσιμος θα είναι και πάλι ο ρόλος του VAR, πράγμα που σημαίνει τη χρήση του βιντεοδιαιτητή πλέον και στους αγώνες μικρότερων ηλικιών, όπου θα δοκιμαστεί πειραματικά η «προώθηση» αυτή των επιθετικών στο γήπεδο.
Οσο απλούστερα εφαρμοστεί πάντως, τόσο πιο επιτυχημένο θα είναι το νέο αυτό μέτρο και θα είναι σπουδαίο να καθιστά ελκυστικότερους τους αγώνες. «Αν αυτό οδηγεί σε πιο ελκυστικό ποδόσφαιρο, όπως καθιερώθηκε από το όραμα της FIFA, νομίζω ότι οι επιθετικοί πρέπει να το εκμεταλλευθούν. Ολοι το θέλουν. Θα είναι καλό», σχολίασε ο επί 16 έτη διεθνής διαιτητής Γιόνας Ερικσον. «Θα γίνει έτσι πιο διασκεδαστικό να το παρακολουθείς κι αυτό είναι κάτι που το παραδέχονται άπαντες. Καλό είναι να δοκιμάζονται και να αναπτύσσονται τέτοιες ιδέες», πρόσθεσε ο Σουηδός.
Αν πραγματικά καθιερωθεί ο προτεινόμενος αυτός κανονισμός θα πρόκειται για μια ακόμη εξέλιξη του οφσάιντ, που τα τελευταία χρόνια, χάρη και στην εισαγωγή της τεχνολογίας στο ποδόσφαιρο, έχει τροποποιηθεί αρκετές φορές με σκοπό την άρση της αμφισβήτησης και τη χρήση κατά το δυνατόν περισσότερο αντικειμενικών κριτηρίων.
Πρώτα το οφσάιντ εντάχθηκε στις φάσεις που εξετάζονται από το VAR σε περίπτωση επίτευξης τέρματος, ή σε υπόδειξη πέναλτι ή σε περίπτωση αποβολής ποδοσφαιριστή. Μετά μπήκε η γραμμή του οφσάιντ στο VAR, που αποτελούσε πρόσθετη τεχνολογική εφαρμογή, και κατόπιν εισήχθη και το λεγόμενο «ημιαυτόματο» σύστημα του οφσάιντ, το οποίο εφαρμόστηκε και στο Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ, δρώντας… αυτεπαγγέλτως, προτείνοντας ενδεχόμενες περιπτώσεις οφσάιντ στους βιντεοδιαιτητές προς χειροκίνητη επικύρωση από αυτούς.
Τι άλλαξε για πέναλτι, κάρτες και καθυστερήσεις
Ορισμένες αλλαγές έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή στους ποδοσφαιρικούς κανονισμούς από την 1η Ιουλίου, όπως είχε προγραμματιστεί, με σημαντικότερη την απαγόρευση του…αποπροσανατολισμού από τους τερματοφύλακες όσων εκτελούν πέναλτι.
Οι αλλαγές που επέφερε η IFAB στους κανονισμούς εκτέλεσης των πέναλτι, είτε στην κανονική διάρκεια είτε στη διαδικασία μετά την παράταση, δίνουν τέλος στα «κόλπα» των τερματοφυλάκων πριν από την εκτέλεση, όπως το χοροπήδημα πάνω στη γραμμή τέρματος, η κίνηση των χεριών, το άγγιγμα των δοκαριών κ.λπ. Επιπλέον δεν θα μεταφέρονται στη διαδικασία των πέναλτι τυχόν κίτρινες κάρτες του κανονικού αγώνα ή της παράτασης. Αρα, π.χ., ένας τερματοφύλακας που έχει δει κίτρινη κάρτα στον αγώνα και πανηγυρίζει μια απόκρουση πέναλτι σηκώνοντας τη φανέλα θα δει ξανά κίτρινη κάρτα, αλλά όχι κόκκινη.
Αμεσο αντίκτυπο στους αγώνες θα έχει η τροποποίηση που προβλέπει την επιμήκυνση των αγώνων με βάση τον χρόνο που χάνεται κατά τη διάρκεια πανηγυρισμών τερμάτων. Αυτό αναμένεται να θυμίσει στους θεατές τις ατέλειωτες καθυστερήσεις μετά το 90΄ στο Κατάρ.
Αλλη διαφοροποίηση, που έχει την αιτία της στον τελικό του Μουντιάλ τον περασμένο Δεκέμβριο, προβλέπει ότι ένα γκολ δεν ακυρώνεται αν στον αγωνιστικό χώρο έχουν μπει αναπληρωματικοί ή άλλοι από τον πάγκο της ομάδας που σκοράρει, εφόσον δεν έχουν κάποια επίδραση στην εξέλιξη του αγώνα. Αυτό έχει την προέλευσή του στο τρίτο γκολ της Αργεντινής στον τελικό με τη Γαλλία, όταν δύο Αργεντινοί είχαν ήδη μπει στο χορτάρι από τον πάγκο για να πανηγυρίσουν πριν ο Λιονέλ Μέσι σκοράρει στην παράταση και οι Γάλλοι επιμένουν ότι έπρεπε να ακυρωθεί.
Αναπληρωτής… βοηθός
Από την 1η Ιουλίου προστέθηκε και πέμπτος διαιτητής (χωρίς να μετράμε τον VAR και τον βοηθό του), ο οποίος φέρει τον τίτλο «αναπληρωτής βοηθός διαιτητής» και παίρνει τη θέση όποιου (πάλαι ποτέ) επόπτη γραμμών δεν δύναται για οποιονδήποτε λόγο να συνεχίσει το έργο του.