Ποιος θέτει τα όρια της ανθρώπινης αξιοπρέπειας; Το γεγονός πως οποιοσδήποτε (ενήλικος) είναι διατεθειμένος να τα υπερβεί και να ευτελίσει τον εαυτό του σε πανελλήνια μετάδοση σημαίνει πως ένα τηλεοπτικό κανάλι πρέπει να του δώσει και τον χώρο να το κάνει; Από την άλλη, ίσως δεν χρειάζεται να τα παίρνουμε όλα τόσο σοβαρά. Αλλωστε η ατάκα «θες να περάσουμε μαζί χρόνο στον χώρο μου;» παραπέμπει απλώς στο φλερτ και στον ρομαντισμό· ή μήπως όχι;
Παρακολουθώντας επί μία εβδομάδα τρία από τα ριάλιτι της ελληνικής τηλεόρασης, ομολογώ πως είδα κατάμαυρο μπροστά μου τον πάτο του βαρελιού. Οχι διότι περίμενα κάτι τρομερά ποιοτικό ή βαθυστόχαστο. Προφανώς οι εκπομπές αυτές ανήκουν ακριβώς στην κατηγορία της «ένοχης απόλαυσης», η οποία μάλιστα είναι ό,τι πρέπει για να χαλαρώσει κανείς ύστερα από μια δύσκολη ημέρα στη δουλειά. Απλώς οι συγκεκριμένες, και ιδιαιτέρως το περίφημο «The Bachelor», εκπέμπουν τόσο εξοργιστικά μηνύματα, εκούσια ή ακούσια δεν έχει σημασία, που δυσκολεύεσαι να τις πάρεις για αστείο.
Είκοσι κοπέλες κλεισμένες σε ένα σπίτι διεκδικούν την προσοχή ενός και μόνον άνδρα. Στην περίπτωσή μας, του Παναγιώτη, ο οποίος αποτελεί φυσικά πρότυπο του είδους: «Είναι ωραίος, συναισθηματικός, ευαίσθητος. Εκεί έξω απλά δεν υπάρχει…», με τα λόγια μιας από τις συμμετέχουσες. Εκείνος παίζει μαζί τους διάφορα παιχνίδια, βγαίνει ραντεβού με πολλές μαζί ή κατ’ ιδίαν και τις κρατάει ενήμερες για τη συναισθηματική του κατάσταση με ατάκες του τύπου «μου έχεις δημιουργήσει κάτι μέσα μου». Από την πλευρά τους, τα κορίτσια ξεροσταλιάζουν στους καναπέδες περιμένοντας ένα γράμμα του Παναγιώτη, ενώ φυσικά επιδίδονται στο παραδοσιακό ξεκατίνιασμα, αφού στο κάτω κάτω της γραφής διεκδικούν τον ίδιο άνδρα. «Το φιλί του είναι η δύναμή μου», ομολογεί ονειροπόλα μια άλλη παίκτρια λίγο πριν από την περίφημη «τελετή των ρόδων». Ελπίζουμε τουλάχιστον όλα αυτά τα (γαλλικά) φιλιά που βλέπουμε on camera να είναι COVID-ασφαλή.
Στην τελετή ο Παναγιώτης μοιράζει στις κοπέλες τριαντάφυλλα, τα οποία συμβολίζουν την «άδειά» του να παραμείνουν στο παιχνίδι· όποια μείνει χωρίς λουλουδικό, δυστυχώς, αποχωρεί. Αυτή που θα παραμείνει στο παιχνίδι έως το τέλος θα έχει τη χαρά και την τιμή να γίνει το μόνιμο ταίρι του.
Με μια γρήγορη έρευνα στο Διαδίκτυο, μαθαίνουμε πως στην αμερικανική εκδοχή του ριάλιτι –που εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2002–, όταν οι υποψήφιες μείνουν τρεις, ο Βachelor περνάει μια βραδιά με την καθεμία τους με τις κάμερες κλειστές. Προφανώς για να κάνει τα τελικά τεστ του… προϊόντος. Το γεγονός όμως, για να επανέλθουμε στα ερωτήματα της αρχής, ότι ένα νέο κορίτσι είναι πρόθυμο να υποτιμήσει έτσι τον εαυτό του, εν έτει 2020, γιατί πρέπει να προβάλλεται ως πρότυπο ρομαντικού ειδυλλίου;
Παρόμοια, αν και όχι στον ίδιο βαθμό αναξιοπρέπειας, είναι τα πράγματα στα «Big Brother» και «Greece’s Next Top Model». Στο πρώτο ο άλλοτε θυμοσοφικός μισογυνισμός του θρυλικού Τσάκα («η γυναίκα είναι σαν το πλακάκι, αν δεν τη στρώσεις καλά στην αρχή, μετά σκοντάφτεις πάνω») έχει πια αντικατασταθεί με πιο πολιτικώς ορθή ψιλοκουβέντα, σταθερά ωστόσο συνοδευμένη από το επιδεικτικό… ξύσιμο. Οσο για το «GNTM», σε αυτό τουλάχιστον υπάρχουν επαγγελματικού τύπου δοκιμασίες (κυρίως φωτογραφίσεις) που συχνά αναδεικνύουν και κάποιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Παρ’ όλα αυτά, και εκεί ολοφάνερα πολλοί παίκτες δεν βρίσκονται για να διεκδικήσουν το τελικό έπαθλο, αλλά για τη δημοσιότητα.
Σε χρήμα
Η τελευταία, στη σημερινή εποχή, μεταφράζεται βασικά σε χιλιάδες ακολούθους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε εγγραφές στο YouΤube, δηλαδή σε χρήμα που θα αρχίσει να ρέει μετά το παιχνίδι. Γενικώς, σε έναν σύγχρονο κόσμο, όπου η προβολή του εαυτού –πραγματικού ή μη είναι αδιάφορο– τείνει να εξελιχθεί σε κανονική επιστήμη, τα παλιά καλά ριάλιτι προσφέρουν την τέλεια πλατφόρμα γνωριμίας. Επίσης, ο ανελέητος ανταγωνισμός και η νοοτροπία «ο θάνατός σου, η ζωή μου», που διαπερνά πια όλο και περισσότερο την κοινωνική και επαγγελματική καθημερινότητα, ενθαρρύνονται με το παραπάνω σε τέτοιου τύπου παραγωγές, και τα δάκρυα που βλέπουμε συχνά πυκνά είναι μάλλον κροκοδείλια. Αλλωστε, όπως δήλωσε ευθαρσώς ένας παίκτης του «Big Brother» τις προάλλες, «ό,τι κάνω, το κάνω».