Πωλητήρια με νέα προϊόντα, καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας, βραδιές γευσιγνωσίας σε νεότερα μνημεία, ακόμη και ελαιόλαδο από τις ελιές της Αρχαίας Ολυμπίας, φέρνει στις αποσκευές του το νέο ΤΑΠΑ, που από χθες απέκτησε νέα δομή και θεσμικό πλαίσιο, σαράντα χρόνια μετά την ίδρυσή του. Ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ), όπως ονομάζεται επισήμως, θα συνεχίσει να διαχειρίζεται τα έσοδα από τις εισπράξεις σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, πωλητήρια και αναψυκτήρια, αλλά με νέα δομή και εργαλεία, ενώ τα έσοδά του θα κατευθύνονται πια και στην ενίσχυση του σύγχρονου πολιτισμού.
Ο νέος οργανισμός, όμως, δεν έχει μεγάλη πίστωση χρόνου στη διάθεσή του, καθώς η πανδημία του κορωνοϊού και η αναστολή λειτουργίας των μουσείων προκάλεσαν κάθετη πτώση στα έσοδα του ΤΑΠΑ για το 2020. Οι εισπράξεις από τις επισκέψεις σε μνημεία μειώθηκαν από 119,8 εκατομμύρια ευρώ το 2019 σε μόλις 26 εκατομμύρια ευρώ το 2020.
Ακόμη και αν τα έσοδα από τις επισκέψεις επανέλθουν στα επίπεδα του ’19 κατά τη νέα τουριστική περίοδο –εφόσον φυσικά το επιτρέψουν οι συνθήκες– το ΥΠΠΟ στοχεύει στην αύξηση των εσόδων από τα πωλητήρια, τα καφέ και την ακίνητη περιουσία του νέου οργανισμού. Τα έσοδα των πωλητηρίων μειώνονται σταθερά από το 2015. Από 4,3 εκατομμύρια ευρώ το 2015 έφτασαν το 1,9 εκατ. ευρώ το 2019 και τις 680.000 ευρώ το 2020. Το βάρος της αναπλήρωσης των εσόδων, λοιπόν, πέφτει στον νέο οργανισμό, ο οποίος σχεδιάζεται να αποκτήσει επιτέλους ηλεκτρονικό κατάστημα, κάτι βέβαια που έχει εξαγγελθεί πολλές φορές στο παρελθόν.
«Τα πωλητήρια και το e-shop θα έχουν δρομολογηθεί και πρέπει να είναι σε πλήρη ανάπτυξη από 1ης Απριλίου», λέει στην «Κ» η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η οποία εκτιμά πως πωλητήρια και αναψυκτήρια θα φέρουν τα επιπλέον έσοδα, πέραν των επισκέψεων, που έχει ανάγκη ο οργανισμός. Το υπουργείο προσβλέπει στο Ταμείο Ανάκαμψης για τη χρηματοδότηση ανάπτυξης των υποδομών του ΟΔΑΠ (πωλητήρια, αναψυκτήρια), ενώ στα σχέδιά του είναι η δημιουργία δικτύου καταστημάτων που θα λειτουργούν εκτός των αρχαιολογικών χώρων. Στόχος του ΥΠΠΟ είναι να προλάβει να λειτουργήσει τη φετινή θερινή περίοδο τρία τέτοια καταστήματα: στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», στον χώρο της κρουαζιέρας στο λιμάνι του Πειραιά και στο κέντρο της Αθήνας. Στα ράφια των καταστημάτων θα μπουν και προϊόντα τρίτων προμηθευτών με τη μέθοδο της παρακαταθήκης και ύστερα από εισήγηση του διοικητικού συμβουλίου. Η διαχείριση των πωλητηρίων μπορεί να γίνεται από τον ΟΔΑΠ ή με σύμπραξη ιδιωτικού φορέα. Η κ. Μενδώνη διευκρίνισε στην «Κ» ότι το ΝΠΙΔ ειδικού σκοπού θα διαχειρίζεται μεγάλα συγκροτήματα ακίνητης περιουσίας του ΟΔΑΠ, όπως τα καταστήματα στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου.
Ο νόμος, μας λέει η υπουργός, ανοίγει νέες προοπτικές για τη διοργάνωση εκδηλώσεων γευσιγνωσίας και οινογνωσίας με τοπικά προϊόντα σε μια «τριμερή» συνεργασία των Εφορειών Αρχαιοτήτων, του ΟΔΑΠ και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. «Εχουμε μνημεία που έχουν αποκατασταθεί με τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και προσφέρονται ιδανικά για τέτοιες δραστηριότητες. Στην Πελοπόννησο και αλλού έχουμε μνημεία, νεότερα, μεταβυζαντινά, που μπορούν να υποδεχθούν τέτοιες δραστηριότητες. Γιατί να μην μπορεί, για παράδειγμα, το Μπούρτζι, όπου η εφορεία είναι απολύτως σύμφωνη, να φιλοξενήσει μια οινογνωσία;» σημειώνει.
Στα σχέδια του υπουργείου είναι ακόμη και η αξιοποίηση των ελαιόδεντρων που βρίσκονται μέσα στους αρχαιολογικούς χώρους της επικράτειας. «Στην αρχαία Ολυμπία, π.χ., υπάρχουν εκατοντάδες ρίζες με ελιές. Αυτό που λέμε είναι ότι θα μπορεί η εφορεία με τον ΟΔΑΠ και έναν τοπικό συνεταιρισμό να συγκεντρώσει την ελαιοπαραγωγή, να αποδώσει το λάδι στον οργανισμό, που θα κάνει ειδική εμφιάλωση και θα πουλάει εμφιαλωμένο λάδι στα πωλητήριά του», συνεχίζει η υπουργός. Ο νόμος ρυθμίζει και ορισμένα πιο εσωτερικά θέματα του υπουργείου, όπως η αποπληρωμή των υπερωριών και των εξαιρέσιμων των αρχαιοφυλάκων. Η αποζημίωσή τους θα συνεχίσει να γίνεται από τον ΟΔΑΠ για τα επόμενα δύο χρόνια και μετά θα περάσει στις οικονομικές υπηρεσίες του ΥΠΠΟ, όπου και ανήκουν οι εν λόγω υπάλληλοι. «Είναι μια κίνηση εξορθολογισμού, που δεν βλάπτει κανέναν», σημειώνει η υπουργός.
Δανεισμός
Στη χθεσινή συζήτηση στη Βουλή, ωστόσο, η διάταξη που μονοπώλησε το ενδιαφέρον των παρεμβάσεων ήταν η τροπολογία που προέβλεπε τον μακροχρόνιο δανεισμό κινητών μνημείων, αρχικά για 50+50 χρόνια και έπειτα για 25+25, χρόνια, όπως εισήχθη στην Ολομέλεια. Η αξιωματική αντιπολίτευση ζήτησε την απόσυρση της διάταξης και ονομαστική ψηφοφορία, ενώ κατηγόρησε το ΥΠΠΟ για «νεοαποικιακή» πολιτική. Η κ. Μενδώνη απάντησε ότι η διάταξη ενισχύει την εξωστρέφεια του ελληνικού πολιτισμού και ότι έγινε για να εξυπηρετήσει το παράρτημα του Μουσείου Μπενάκη στην Αυστραλία. Κατά τη συζήτηση, η υπουργός Πολιτισμού μείωσε τον χρόνο του δανεισμού σε 25+5 χρόνια με ανανέωση για κάθε πενταετία. Η αλλαγή ήταν και μία προϋπόθεση για την ψήφιση της ρύθμισης από το ΚΙΝΑΛ.