Και όμως, δεν ήταν μια κακή χρονιά για την αγορά της τέχνης. Οπως λέει ο Αρσέν Καλφαγιάν, συνιδιοκτήτης των γκαλερί Καλφαγιάν, «οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι το κλίμα δεν είναι πολύ κακό. Υπάρχει εμπορική κινητικότητα και δυναμική, που έρχεται ως συνέχεια της προηγούμενης χρονιάς. Το 2019, ύστερα από πολλά χρόνια, άρχισε να ανακάμπτει η εγχώρια σύγχρονη σκηνή της τέχνης. Ετσι μπήκαμε στο 2020, και αν δεν υπήρχαν οι περιορισμοί της καραντίνας, τα πράγματα φέτος θα εξελίσσονταν πολύ καλά».
Συζητούμε με τον κ. Καλφαγιάν, ενώ βεβαίως οι γκαλερί παραμένουν κλειστές. Η έναρξη του δεύτερου lockdown συνέπεσε με τα προγραμματισμένα εγκαίνια της έκθεσης «Kalos & Klio. Επί τάπητος – Υφάνσεις Δημοκρατίας», τα οποία ματαιώθηκαν. «Ισως το δυσκολότερο που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι η αμφιβολία», λέει ο ίδιος. «Η αγορά της τέχνης υποφέρει από μιαν αρρυθμία, συνεπεία του επαναλαμβανόμενου “άνοιξε-κλείσε”. Τα ευοίωνα μηνύματα, όμως, που λαμβάνουμε για την εμπορικότητα των ντόπιων καλλιτεχνών συνεχίζονται». Κοιτάζοντας πίσω τους μήνες που πέρασαν, διαπιστώνει κάποιες νέες τάσεις: το αγοραστικό κοινό εμπλουτίζεται ηλικιακά από νεότερους φιλότεχνους ή και συλλέκτες που είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με την ψηφιακή επικοινωνία και τη virtual «συνάντηση» με ένα έργο μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας.
Από την άλλη πλευρά, διαφορετική ήταν η εξέλιξη ως προς τη διεθνή αγορά. «Παρά τον επικοινωνιακό ενθουσιασμό της αρχής», σημειώνει ο κ. Καλφαγιάν, «η αναβολή όλων των διεθνών φουάρ μάς στέρησε τελικά νέους πελάτες και σημαντικές γνωριμίες». Η γκαλερί μέσα στο 2019 συμμετείχε σε περίπου 12 διεθνή art fairs.
Φέτος ζωντανά δεν πραγματοποιήθηκε κανένα. «Πιστεύω ότι τα OVR (Online Viewing Room) έχουν κουράσει», τονίζει. «Εχουμε διαπιστώσει μια ανισορροπία στην εμπορική κίνηση που υπάρχει μέσα στη χώρα σε σύγκριση με το εξωτερικό, αλλά πιστεύω πως όταν πάψουν οι περιορισμοί, το θέμα θα αποκατασταθεί».
Η πρόβλεψη του ιδίου είναι ότι επίσης οι πρώτοι μήνες της νέας χρονιάς θα κυλήσουν περίπου με τον ίδιο τρόπο. Κάτι ανάλογο μας λέει και ο Ανδρέας Βέργος, ο οποίος διευθύνει τον «Οίκο Δημοπρασιών Βέργος». Αν και έχει επίγνωση των συνθηκών, ελπίζει ότι θα λειτουργήσει, έστω και με προσωπικά ραντεβού, η έκθεση των περίπου 100 έργων νεοελληνικής ζωγραφικής και γλυπτικής που θα δημοπρατηθούν στο τέλος του επόμενου μήνα. Στην ίδια δημοπρασία θα παρουσιαστούν 100-150 ιστορικά αντικείμενα, ενταγμένα στην κατηγορία των Φιλελληνικών. «Μέσα στο 2020 κάναμε τρεις δημοπρασίες και αποτιμώντας τις μεμονωμένα, είχαν αύξηση πωλήσεων περίπου 20% σε σύγκριση με τις αντίστοιχες του 2019», λέει ο κ. Βέργος. Και συνεχίζει: «Συνολικά κλείνουμε το 2020 με πτώση του τζίρου μας κατά 20%-30%, αλλά αυτό οφείλεται στο ότι πέρυσι διοργανώσαμε πέντε δημοπρασίες. Φέτος αυτό στάθηκε αδύνατον. Μετά την πρώτη καραντίνα, προσαρμοστήκαμε στα νέα δεδομένα και εργαστήκαμε περισσότερο ψηφιακά, και μέσω τηλεφώνου. Προφανώς αυτός ο τρόπος δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη ζωντανή εμπειρία, αλλά θεωρώ ότι το online έχει έρθει για να μείνει», σχολιάζει, τονίζοντας ότι μερικές φορές το Διαδίκτυο κάνει πιο προσιτή τη δημοπρασία σε φιλότεχνους που ξεκινούν τώρα μια μικρή συλλογή. «Τα τελευταία 3-4 χρόνια, το χρηματιστήριο της τέχνης είχε μια σταθερή, ανοδική πορεία», επισημαίνει, «και πιστεύω ότι θα συνεχίσουμε εξίσου δυναμικά μόλις ομαλοποιηθούν οι συνθήκες».