Γωνία Βουκουρεστίου και Βαλαωρίτου, τα στρατιωτάκια από τη συλλογή του Μάνου Πενθερουδάκη δέχονται το φως της Αθήνας. Μου εξηγεί ότι επέλεξε δείγματα από τα μολυβένια στρατιωτάκια που έχει στην κατοχή του, από διάφορες περιόδους και σειρές, για να πλαισιώσουν τις εικαστικές εγκαταστάσεις που έχουν πάρει θέση στις βιτρίνες του κοσμηματοπωλείου. Τα στρατιωτάκια είναι γαλλικά, ρωσικά και ελληνικά από τα τέλη του 19ου αιώνα, από τους Βαλκανικούς, από τη δεκαετία του 1960 και από το Μιλένιουμ, σε διάφορες ιδιαίτερα συλλεκτικές εκδόσεις.
Αλλά το βλέμμα του διαβάτη που θα σταθεί στη γωνία του πεζοδρόμου στέκεται στη συνομιλία με τα σύγχρονα εικαστικά έργα που –για να τιμήσουν την επέτειο των 200 χρόνων– παραγγέλθηκαν σε τρεις ζωγράφους. Επί της Βουκουρεστίου, ο διαβάτης θα δει το έργο του Τάσου Μαντζαβίνου «Η σημαία του Κολοκοτρώνη» και επί της Βαλαωρίτου, στις δύο βιτρίνες, τα έργα του Κώστα Κερεστετζή «Η σημαία της Φιλικής Εταιρείας» και της Λίζας Πενθερουδάκη «Η σημαία του αγωνιστή». Στην εποχή των ψηφιακών εκθέσεων, μπορεί κανείς με αυτή την αφορμή να δει νέα έργα σαν σε μια γκαλερί για όλους.
Και οι τρεις εικαστικοί που προσκλήθηκαν ασχολούνται βαθιά, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, με τον συμβολισμό της παράδοσης, των μοτίβων, του κληροδοτημένου συναισθήματος. Ο Τάσος Μαντζαβίνος, ως μονήρης καλλιεργητής, οργώνει το χωράφι της εθνικής μνήμης, με τρόπαια τα φυλαχτά, τα λαϊκά παιχνίδια, τα τάματα, τα προσκυνητάρια και τα θραύσματα ενός κόσμου θαλερού στο κοινό υποσυνείδητο. Ο Κώστας Κερεστετζής, εξαιρετικός προσωπογράφος και τοπιογράφος, μελετητής και του Αγίου Ορους, δάσκαλος και γνώστης των βασικών διδαχών της δυτικής τέχνης και της κλασικής παράδοσης, προσελκύεται από το ιερό σε όλες τις εκφάνσεις του. Η Λίζα Πενθερουδάκη, αφοσιωμένη επίσης στους συμβολισμούς της παράδοσης και της αφομοίωσής της στη σύγχρονη εικαστική γλώσσα, με όλες τις συνηχήσεις και τις αποχρώσεις, έχει ιδρύσει την εταιρεία «Φέρμελη», που εμβαθύνει στη μελέτη της ιστορίας των Ευζώνων.
Η συνομιλία των τριών εικαστικών ξετυλίγεται σε μια από τις πλέον πολυσύχναστες γωνίες των Αθηνών, εκεί όπου το κοσμηματοπωλείο «Πενθερουδάκης» συνεχίζει μια παράδοση που άρχισε και πάλι από την οδό Βουκουρεστίου (πιο κάτω από το σημείο όπου βρίσκεται σήμερα ήδη από το 1984) πριν από 73 χρόνια. Είναι από τα ελάχιστα εμπορικά και δημιουργικά σήματα που συνεχίζουν την οικογενειακή παράδοση στα ίδια χέρια. «Πιστεύω στην αξία του αισθητικού πολιτισμού», λέει ο Μάνος Πενθερουδάκης, γι’ αυτό και το κοσμηματοπωλείο υπηρετεί την ιδέα της ομορφιάς όχι μόνο στο κόσμημα, αλλά και στα υλικά, στις βιτρίνες και στην ατμόσφαιρα. Παρά την κρίση που έπληξε σφοδρά και τα κοσμηματοπωλεία με τεράστια πτώση τζίρου, ο Μάνος Πενθερουδάκης επιμένει να προσφέρει διεξόδους και να συμβάλλει στον αστικό πολιτισμό.
Τα εικαστικά λάβαρα στις βιτρίνες φέρουν έναν ιδιότυπο συμβολισμό. Συνυπάρχουν με το κλασικό δαχτυλίδι με την ελληνική σημαία, σήμα κατατεθέν του κοσμηματοπωλείου από το 1983, μαζί με τρία νέα κοσμήματα στη σειρά με τα ελληνικά σύμβολα. «Ο καλλιτεχνικός κόσμος επίσης υποφέρει», λέει ο Μάνος Πενθερουδάκης. «Αυτή η έκθεση δείχνει συμβολικά μια προοπτική».