ΘΩΜΑΪΣ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ-ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
Ιχνηλατώντας τον Δρόμο του Μεταξιού
εκδ. Μπαρτζουλιάνος, σελ. 432
Η φράση «Δρόμος του Μεταξιού», από μόνη της, μοιάζει λίγο με πρόσκληση, σαν αρχή παραμυθιού που υπόσχεται θαυμαστές περιπέτειες, παράξενες συναντήσεις, κόπους αλλά και χαρές για τον ταξιδευτή που θα ξεκινήσει να τον διασχίζει. Και παρόλο που το ίδιο το όνομα είναι σχετικά καινούργιο και ανάγεται στα τέλη του 19ου αιώνα, η διαδρομή στην οποία αναφέρεται είναι αρχαία, συνδέοντας ανθρώπους και πολιτισμούς που επιβιώνουν μέχρι σήμερα, μαζί με άλλους που είναι από καιρό χαμένοι.
Αυτά και πολλά ακόμη διαβάζουμε στο βιβλίο με τίτλο «Ιχνηλατώντας τον Δρόμο του Μεταξιού» της Θωμαΐδος Παπαθανασίου-Φωτοπούλου, το οποίο αποτελεί μοναδικό οδοιπορικό στις περιοχές της Ασίας που διασχίζονταν επί αιώνες από τα καραβάνια των εμπόρων και τους ταξιδιώτες περασμένων εποχών. Στον δρόμο της υπάρχουν λαμπρά και ταπεινότερα μνημεία, μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι, πόλεις, χωριά, αγορές και φυσικά μπόλικες ανθρώπινες ιστορίες, προερχόμενες από διαφορετικές λαϊκές παραδόσεις.
Το ταξίδι ξεκινά ταιριαστά από την αρχαία πηγή του πολύτιμου μεταξιού, δηλαδή την Κίνα. Η αχανής ασιατική χώρα με την πλούσια ιστορία και τον τεράστιο πολιτισμό γέννησε μύθους αλλά και πραγματικά έργα, όπως το διάσημο Σινικό Τείχος ή τον εντυπωσιακό Πήλινο Στρατό, τον οποίο ακόμα μελετούν επιστήμονες και αρχαιολόγοι. Η συγγραφέας-αφηγήτρια επισκέπτεται τις τοποθεσίες, βάζει στη σειρά θρύλους και ιστορικά δεδομένα, ενώ παράλληλα παρατηρεί γύρω της τη σύγχρονη Κίνα, την οποία έχει επισκεφθεί ξανά, παρ’ όλα αυτά την αισθάνεται πια τρομερά αλλαγμένη και προσηλωμένη στα δυτικά της πρότυπα.
Οπως είναι αναμενόμενο, μεγάλο μέρος του βιβλίου αφιερώνεται μόνο στην Κίνα, εξηγώντας παράλληλα με λεπτομέρειες το πώς το ιδιαίτερο, σχεδόν μαγικό προϊόν του μεταξιού έγινε η αφορμή για να ανοίξουν ή να πλατύνουν οι δρόμοι επικοινωνίας με τη Δύση. Οταν ωστόσο η Παπαθανασίου-Φωτοπούλου αφήνει πίσω της τη χώρα του Μάο, μπαίνοντας στις μογγολικές στέπες, το ενδιαφέρον γίνεται ακόμα μεγαλύτερο.
Σημαντικό μέρος του δρόμου από εδώ και πέρα είναι εκείνο που άνοιξαν μπροστά τους πρώτοι οι πολεμιστές του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όταν ο στρατηλάτης προχώρησε βαθιά μέσα στην Περσική Αυτοκρατορία, αναζητώντας τα όρια του τότε γνωστού κόσμου. Από τα υψίπεδα της Σογδιανής, εκεί όπου ο Αλέξανδρος πήρε για γυναίκα του τη Ρωξάνη και ταυτόχρονα ένωσε με εκατοντάδες γάμους Ελληνες και Ασιάτες, μέχρι τις επικίνδυνες ερήμους και τις ανακουφιστικές οάσεις, ο δρόμος είναι μακρύς και πολυταξιδεμένος, γεννώντας συνεχώς ιστορίες. Επειδή όμως όλο αυτό το ταξίδι ανοίγει και την όρεξη, οι περιγραφές της ντόπιας κουζίνας, όπως αυτής των Ουιγούρων, είναι συχνές και λεπτομερέστατες: «Τα αρνιά και τα μοσχάρια βράζουν μέσα στα μεγάλα καζάνια, τα κεμπάπ, τα σουβλάκια και οι πάπιες ψήνονται και τσικνίζονται στις σχάρες σηκώνοντας σύννεφα καπνού, τα φρέσκα ζυμαρικά πλάθονται, τραβιούνται, διπλώνουν, ξανατεντώνουν, ενώ τα πιλάφια, βρασμένα με γλυκά τοπικά καρότα και αποξηραμένα φρούτα, στοιβάζονται σε πυραμίδες…».