Την Αθήνα έμαθε να την αγαπά ο Στράτης Μυριβήλης. Λίγο λίγο. Κάποια στιγμή, μετά την επιτυχία της «Ζωής εν τάφω» και πιο πολύ μετά το 1930, όταν ήταν πλέον 38 ετών, κατάλαβε πως είχε κατακτηθεί τελείως από την πρωτεύουσα. Το γράφει ο ίδιος στα αυτοβιογραφικά του σημειώματα και είναι κάτι σύνηθες, ένας νέος της επαρχίας να νιώθει αρχικά φθόνο και αμηχανία απέναντι στην Αθήνα, που «έχει όλα τα καλά». Ο Μυριβήλης έγινε «φανατικός Αθηναίος», αυτός ο Λέσβιος, του Χαραλάμπη και της Ασπασίας, από εκείνη τη βαθιά δεξαμενή του Ανατολικού Αιγαίου που ώς τα 1912 είχε ενδοχώρα την εύφορη γη της Μικρασίας. Τις προάλλες είχα περάσει από την προτομή του Στράτη Μυριβήλη στο Παγκράτι. Εκεί, στη μικρή πλατεία, Ευτυχίδου και Βρυάξιδος, μου έγνεφε αυτή η ορειχάλκινη μορφή σε μαρμάρινη στήλη, με τα τοξωτά φρύδια και τα σγουρά μαλλιά. Ο Μυριβήλης είχε περπατήσει την Αθήνα πάνω-κάτω, Εξάρχεια, Νεάπολη, Παγκράτι, ήταν κομμάτι του ψυχικού χάρτη της πόλης. Η οικογένεια του Μυριβήλη είχε παραστεί για τα αποκαλυπτήρια, Μάιος 1971 – η προτομή έργο της Λουκίας Γεωργαντή (1919-2001). «Θυμάμαι τη συγκίνηση», ανακαλεί η εγγονή του Χριστίνα Αγγελοπούλου, που ήταν τότε παιδί. Ηταν μια καταγραφή στην ιστορία της Αθήνας, που πηγαίνει βαθιά για να περιλάβει τα βήματα των «ποιητών» της, με την ευρεία έννοια. Στο Παγκράτι, Φωκιανού και Αμύντα, ο Μυριβήλης είχε αποφασίσει το 1958 τη μόνη αγορά ακινήτου που είχε κάνει στην Αθήνα.
Ηταν πια ένας άνθρωπος της πόλης. Από την αυλή της οδού Ερεσσού, όπου είχε ζήσει παλαιότερα, ώς τα σκαλάκια του Αγίου Νικολάου στην Ασκληπιού, ο Μυριβήλης γινόταν μέρα με τη μέρα Αθηναίος, όσο Αθηναίος μπορεί να γίνει ένα γέννημα-θρέμμα της Λέσβου. Σε ένα ρεπορτάζ του περιοδικού «Εικόνες», στη δεκαετία του 1950, ο Μυριβήλης, ευθυτενής για τα 62 του τότε χρόνια, φωτογραφίζεται (από τον Παύλο Μυλώφ) στην αυλόπορτα του σπιτιού του. Και αφού μιλάμε για τη μορφή του, στο ρεπορτάζ των «Εικόνων» βλέπουμε ακόμη δύο προτομές του Μυριβήλη, σε ένα τραπέζι του σπιτιού, η μία από τον Ανατολή Λαζαρίδη (1916-1989), η άλλη από τη Φρόσω Ευθυμιάδη (1916-1995). Στέκουν σαν αρχαία γλυπτά, σαν αρχέγονα προπλάσματα ψημένα στον ήλιο. Ο Μυριβήλης έχει χάρη όταν αυτοβιογραφείται και μας λέει ιστορίες από τη ζωή της πόλης. Κυρίως από την ψυχική του ωρίμανση μέσα σε αυτήν. Ξεφυλλίζω το αφιέρωμα της «Νέας Εστίας» του 1970, ένα χρόνο μετά τον θάνατό του, και εκεί, στην «Αθήνα μου», όπως λέει, διαβάζω για μια νεανική του βόλτα στην οδό Πανεπιστημίου. Πότε να ήταν; Θα ήταν πολύ νέος, γιατί είχε πάρει τον πρώτο του μισθό και είχε τον αέρα του νικητή.
Καθώς όλα τού χαμογελούσαν εκείνη τη μέρα στην Αθήνα, με ένα γαλλικό εικοσάφραγκο και ένα ελληνικό τάλιρο στην τσέπη, προορισμένα για τη ζωή ενός μήνα, στάθηκε σε ένα ανθοπωλείο «της μόδας». Ενα εκατόφυλλο τριαντάφυλλο ήταν μπροστά του, «ωραίο και δυνατό σύμβολο της νιότης, ομορφιάς και ρώμης». Απόμεινε να το χαζεύει γοητευμένος. Το ανθοπωλείο ήταν σαν παράδεισος λουλουδιών και η πωλήτρια σαν βασίλισσα του άνθινου κόσμου. Ολοένα του χαμογελούσε και ολοένα τον κοίταζε με μεγάλα, γλυκά μάτια. Αγόρασε το λουλούδι, «σαν αυτό να γινόταν μέσα σ’ ένα όνειρο και το πλήρωσα δέκα φράγκα. Σχεδόν το μισό μου μηνιάτικο». Πού να ήταν το ανθοπωλείο στην Πανεπιστημίου και πώς θα βγήκε εκείνος ο μήνας για τον ερωτευμένο με τη ζωή Στράτη Μυριβήλη; Ιστορίες από τα σωθικά της πόλης, που ξετυλίχτηκαν, καθώς μια μέρα στάθηκα να ανταποκριθώ στο γνέψιμο μιας ορειχάλκινης προτομής. Βρυάξιδος και Ευτυχίδου γωνία.
• Στο επόμενο: Πάσχα στην υπόγεια Ομόνοια.