Ο δρόμος είναι σκοτεινός. Στο κέντρο της πλατείας του Αγίου Ανδρέα, λίγα μέτρα μακριά από την πλατεία Αμερικής, βρίσκονται λίγα παγκάκια. Απέναντι από μια γωνιά της, πελάτες δημιουργούν ουρά σε ένα ψητοπωλείο. Στην άλλη πλευρά στέκει αγέρωχο το μεσαιωνικό εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα. Σχεδόν απέναντι από την είσοδό του, την τελευταία ημέρα του Σεπτεμβρίου και έπειτα από περίπου δύο δεκαετίες, ξανάνοιξαν για πρώτη φορά οι πόρτες ενός πάλαι ποτέ συμβόλου της περιοχής – του θερινού κινηματογράφου Athenée.
Το Athenée ξεκίνησε να λειτουργεί το καλοκαίρι του 1965 και σύντομα έγινε ορόσημο της περιοχής. Το 2003 όμως, μετά δεκαετίες σταδιακής παρακμής της περιοχής και της ευρύτερης κρίσης των κινηματογράφων, το σινεμά έκλεισε.
Το 2007, το κτίριο κρίθηκε διατηρητέο, αλλά ο κινηματογράφος παρέμεινε κλειστός – μέχρι τώρα. «Ηθελα να συνδυάσω το σινεμά με μουσική», λέει στην «Κ» μετά την παρθενική προβολή του ανακαινισμένου Athenée ο Μάκης Πανταζάτος, κάτοικος της περιοχής και ο άνθρωπος που πριν από ένα χρόνο αποφάσισε να ανακαινίσει και να ξανανοίξει τον κινηματογράφο.
Η επαναλειτουργία του Athenée θεωρεί πως θα συμβάλει σε μια δυνητική αναγέννηση της περιοχής. «Πιστεύω ότι θα φύγουν κάποιοι περίεργοι από εδώ πέρα και ότι θα έρθει και άλλος κόσμος από άλλες γειτονιές, δεν θα είναι μόνο η γειτονιά η δικιά μας», τονίζει, και η προβολή της 30ής Σεπτεμβρίου τον επιβεβαιώνει πανηγυρικά. Ο κινηματογράφος, χωρητικότητας 270 θέσεων, είναι κατάμεστος.
Η πρεμιέρα
Ο Γιάννης Ασδραχάς, περίοικος που θέλησε να υποστηρίξει την προσπάθεια του κ. Πανταζάτου με το Athenée, τρέχει πάνω-κάτω ψάχνοντας extra καρέκλες, ενώ λίγα λεπτά πριν αρχίσει η προβολή, ενημερώνει κόσμο που έρχεται ότι δυστυχώς δεν μπορούν να παρακολουθήσουν την ταινία· ο χώρος έχει γεμίσει. Το 1965, το Athenée άνοιξε τις πόρτες του με τις «Ανθρώπινες αδυναμίες» του Χένρι Χάθαγουεϊ. Φέτος, η αγάπη του κ. Πανταζάτου για τη μουσική σε συνδυασμό με τον κινηματογράφο γίνεται εμφανής από την επιλογή της εναρκτήριας ταινίας. Εξήντα χρόνια μετά την πρώτη προβολή της στο Ράδιο Σίτυ της κοντινής Πατησίων, το Athenée επαναλειτούργησε προβάλλοντας τη «Συνοικία το Ονειρο» του Αλέκου Αλεξανδράκη, όχι μόνο λόγω της εμβληματικής αξίας της αλλά και ως φόρο τιμής στον Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος συνέθεσε τη μουσική της – στη «Συνοικία το Ονειρο» τραγούδησε για πρώτη φορά ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης το «Βρέχει στη φτωχογειτονιά», σε στίχους του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη, ενός εκ των δύο σεναριογράφων της ταινίας.
Η προβολή είναι βαθιά συγκινητική. Η ατμόσφαιρα που κυριαρχεί εκείνο το βράδυ είναι αυτό της αναγέννησης, ή έστω της προσπάθειας κάτι να αναγεννηθεί. Στην ταινία, οι χαρακτήρες προσπαθούν με διάφορους τρόπους να ξεφύγουν από τη φτώχεια. Από τον χορό των μαυροφορεμένων κατοίκων του Ασύρματου, της «φτωχογειτονιάς» όπου εξελίσσεται η ταινία, μέχρι τις αποφάσεις και επιλογές που οδηγούν στη δυστυχία, στην επιβίωση, στην ανθρωπιά, η ταινία θυμίζει μοντέρνο αρχαίο δράμα. Παράλληλα, είναι η αναγέννηση του Athenée, που εμφύσησε εκείνη την πέμπτη ζωή στην υποφωτισμένη οδό Λευκωσίας.
Αναγέννηση
Στον πρόλογό του πριν από την έναρξη της προβολής, ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, ο οποίος για τρία χρόνια τη δεκαετία του ’80 προγραμμάτιζε τις ταινίες του Athenée, αναφέρεται σε πολλούς κοντινούς κινηματογράφους που τα τελευταία χρόνια έχουν ξανανοίξει, όπως είναι, εκτός άλλων, οι «Στέλλα» και «Ηλέκτρα». Δεν είναι μόνον η τέχνη ή οι χώροι της που αναγεννώνται, αλλά, καθώς πλησιάζουμε τα δύο χρόνια πανδημίας, κι εμείς οι ίδιοι. «Τώρα με τον κορωνοϊό, ο κινηματογράφος είναι μια διασκέδαση που βοηθάει και πνευματικά», λέει στην «Κ» ο κ. Μικελίδης, «υπάρχει και μια κοινωνική επαφή με τον κόσμο».
Πολλοί από τους θεατές θυμούνται να έρχονται στο Athenée πριν από δεκαετίες, ενώ άλλοι χαίρονται γι’ αυτή την καινούργια επιλογή που τους προσφέρει η επαναλειτουργία του. «Είναι πολύ ευχάριστο να αυξάνονται οι επιλογές μας στην περιοχή, κάθε τι που αναγεννάται ή δημιουργείται είναι προς όφελός της», αναφέρει ο 27χρονος Δημήτρης. «Αμα συνεχίσει τις προβολές, θα αναζωογονηθεί σίγουρα η περιοχή», δηλώνει η 30χρονη Χαρά.
Ο κ. Ασδραχάς θυμάται την ενηλικίωσή του, όταν, σε προβολή του «Back to the Future», το 1985, κάθισε για πρώτη φορά ξεχωριστά από τον πατέρα του. Ο 71χρονος Αλέξανδρος Σακκάς ερχόταν στον συγκεκριμένο κινηματογράφο τακτικά. «Νιώθω συγκίνηση», λέει στην «Κ», «διότι τώρα είναι πιο ωραίος ο κινηματογράφος από ό,τι ήταν πριν».
Βγαίνοντας από τον κινηματογράφο, στον δρόμο περπατούν μετανάστες. Είναι δύσκολο οι εικόνες της ταινίας που γυρίστηκε σε περιοχή προσφύγων από τη Μικρά Ασία και δείχνει ανθρώπους στα όρια της εξαθλίωσης, να κοιμούνται σε στρώματα στο πάτωμα στο ίδιο δωμάτιο με τα παιδιά και τους γονείς τους, να μη συνδυαστούν συνειρμικά με σημερινές καταστάσεις και εικόνες κρίσεις. Μετά τη λήξη της ταινίας, ο κ. Μικελίδης συγκινείται. «Μπορεί να μην είμαστε στον Ασύρματο», λέει κομπιάζοντας, «αλλά έχουμε τα ίδια».
Η ταινία, πάντως, τελειώνει αισιόδοξα. Ενας χαρταετός ανεβαίνει στον ουρανό, ένα ερωτευμένο ζευγάρι φεύγει χέρι χέρι, η ορχήστρα συνεχίζει να παίζει.