Το λέει και ο τίτλος της έκθεσης: μπροστά μας στέκονται «Οι εξόριστοι». Εξόριστοι από τη χαρά της ζωής και από την ελπίδα, τρόφιμοι ενός ψυχιατρικού νοσοκομείου, αυτοί είναι οι άνθρωποι που πρωταγωνιστούν στα έργα του Μιχάλη Μαδένη, τα οποία θα παρουσιαστούν από την προσεχή Δευτέρα (31/1) στην Εθνική Βιβλιοθήκη Ελλάδος (ΕΒΕ).
Σήμερα η έκθεση «στήνεται» στην τεράστια αίθουσα του δεύτερου ορόφου της ΕΒΕ στο ΚΠΙΣΝ. Την απαρτίζουν περίπου 30 ζωγραφικοί πίνακες, που αποτελούν μια πρόκληση για το βλέμμα: ο θεατής ξαφνιάζεται από την οδύνη των μορφών που με τόση ευαισθησία απεικονίζονται, βυθίζεται στο μαύρο της μοναξιάς τους και διαρκώς αναζητεί ένα φως ελπίδας μέσα στις πολυπρόσωπες συνθέσεις. Δεν υπάρχει. Κάθε γραμμή, κάθε παλμός που γεννιέται από το χρώμα, επιτείνει τον πόνο.
«”Οι εξόριστοι” είναι κατ’ αρχάς μια πολύ σημαντική ζωγραφική δουλειά», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος του εφορευτικού συμβουλίου της ΕΒΕ Σταύρος Ζουμπουλάκης. «Αυτό αποτελεί την πρώτη προϋπόθεση για να διοργανώσουμε μια έκθεση στη Βιβλιοθήκη. Ομως η ζωγραφική του Μαδένη έχει επιπλέον σημασία πέραν της αισθητικής της αξίας. Αυτά τα πρόσωπα των ψυχικώς πασχόντων που βλέπουμε στους πίνακες, μας καλούν να μην προσπεράσουμε το πληγωμένο ή αγριεμένο βλέμμα τους, το βασανισμένο κορμί τους. Φέρουν επάνω τους τα ίχνη του ψυχικού μαρτυρίου και μας ζητούν να ακούσουμε τον στεναγμό τους».
«Μέσα σε αυτά τα έργα έχουν μπει τα βιώματα μιας ζωής. Είναι εικόνες και πρόσωπα από το παρελθόν, που ξαφνικά επέστρεψαν», μας λέει ο Μ. Μαδένης.
Με τη συγκεκριμένη έκθεση, η ΕΒΕ συνεχίζει την προσπάθεια να στηρίξει τον «ανθρωπιστικό πολιτισμό, ως το κατεξοχήν ίδρυμα που τον εκπροσωπεί», σχολιάζει ο κ. Ζουμπουλάκης. Η επιθυμία να δοθεί μια ευκαιρία στους αποκλεισμένους ώστε να γίνουν ορατοί μέσω της τέχνης, εκφράστηκε στο παρελθόν με την επίσης καλή φωτογραφική έκθεση του ποιητή Κώστα Ζαφειρόπουλου «Τα πετεινά», που φιλοξένησε η Βιβλιοθήκη το 2018. Τώρα αυτοί που ζητούν την προσοχή μας είναι οι αποξενωμένοι όχι μόνον από την κοινωνία, αλλά και από τον ίδιο τους τον εαυτό.
«Μέσα σε αυτά τα έργα έχουν μπει τα βιώματα μιας ζωής. Είναι εικόνες και πρόσωπα από το παρελθόν, που ξαφνικά επέστρεψαν», μας λέει ο Μιχάλης Μαδένης. Το πρώτο έναυσμα για τη συγκεκριμένη δουλειά έδωσε η φωτογραφική έκδοση «Γιώργος Κατσάγγελος, Σιωπή – Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης», την οποία του είχε επισημάνει ο δάσκαλός του Παναγιώτης Τέτσης το 2000. «Μέσα από το λεύκωμα άντλησα υλικό, και προστέθηκαν οι προσωπικές εμπειρίες που κουβαλώ από παιδί», εξηγεί ο ζωγράφος.
Από την αφήγησή του περνάει ο γείτονας των παιδικών του χρόνων που, καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι, έβρισκε πάντα έναν τρόπο να του εκφράσει τη φιλία του, οι μικροί μαθητές ενός δημόσιου ειδικού σχολείου όπου ο κ. Μαδένης δίδαξε εικαστικά, η ομάδα των ενηλίκων ασθενών από το Αιγινήτειο νοσοκομείο που παρακολουθούσαν με προσήλωση την ξενάγησή του, όταν εργαζόταν στο εκπαιδευτικό τμήμα της Εθνικής Πινακοθήκης. Εχοντας αυτές τις εμπειρίες ως παρακαταθήκη, άρχισε να συνθέτει τους «Εξόριστους». «Είχα το λεύκωμα 20 χρόνια στα χέρια μου, αλλά δεν τολμούσα να ξεκινήσω», εξηγεί. «Πριν από την πανδημία, συμπτωματικά, άρχισα να κάνω κάποια σχέδια. Αλλά η πραγματική δουλειά έγινε αφού ξεκίνησε ο εγκλεισμός. Τότε απομονώθηκα στο εργαστήριο και δούλευα από το πρωί μέχρι το βράδυ. Το ένα έργο έφερε το άλλο, κι όταν ολοκληρώθηκαν, δεν μπορούσα να φτιάξω τίποτε άλλο. Τώρα χρειάζεται η απόσταση, και το βλέμμα του θεατή».
Επιμέλεια της έκθεσης: Ν. Π. Παΐσιος. Χορηγοί: Κωνσταντίνος και Νάσια Ευριπίδη. Διάρκεια έως 31/3.