Υστερα από δύο χρόνια περιορισμών στα εικαστικά γεγονότα, επιτέλους ο φετινός Μάιος δείχνει από την αρχή του εξαιρετικά… πολυάσχολος. Η μεταπασχαλινή σεζόν ξεκινά με πολλές νέες εκθέσεις σε χώρους τέχνης δημόσιους και ιδιωτικούς. Προτού ολοκληρωθεί η εβδομάδα που διανύουμε, εγκαινιάζονται τρεις από αυτές. Το ενδιαφέρον εδώ βρίσκεται στην ποικιλία των καλλιτεχνικών ονομάτων και των εκφραστικών τρόπων, από τη διεθνή σκηνή της σύγχρονης τέχνης και τα επιτείχια έργα του Ντένις Οπενχάιμ στον ελληνικό αντεργκράουντ χώρο του Πάνου Κουτρουμπούση και στις εννοιολογικές συνθέσεις της υφαντικής του Δημήτρη Αντωνίτση.
Στις 5 Μαΐου εγκαινιάζεται στην γκαλερί Roma η έκθεση «Dennis Oppenheim – έργα (1981-1989) για μια γλυπτική που προφητεύει το μέλλον», σε επιμέλεια του Δημήτρη Τρίκα. Η συναρπαστική καλλιτεχνική διαδρομή του Οπενχάιμ (1938-2011) –κεντρική προσωπικότητα της αμερικανικής εννοιολογικής τέχνης– ξεκίνησε στα περίφημα νεοϋορκέζικα ’60s. Κατά τη διάρκεια τεσσάρων δημιουργικών δεκαετιών, η τέχνη του χρησιμοποίησε όλες τις διαθέσιμες μορφές έκφρασης: από τη γραφή, την περφόρμανς, το βίντεο και τη φωτογραφία, το σχέδιο, τη γλυπτική και την εγκατάσταση. Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα που φέρουν εν δυνάμει τη ριζοσπαστική γλυπτική και τις συναρπαστικές κατασκευές του χωρίς να στερούνται αυτονομίας. Είναι αυθύπαρκτα και ορίζονται από τη σχεδιαστική δύναμη του καλλιτέχνη, ενώ η τολμηρή σκέψη του αποτυπώνεται στις επιφάνειές τους.
«Το γεγονός ότι ο Πάνος Κουτρουμπούσης συγκαταλέγεται στους “περιθωριοποιημένους της σύγχρονης τέχνης” τον δικαιώνει και τον αδικεί ταυτόχρονα», σχολιάζει ο ιστορικός τέχνης και επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ Χριστόφορος Μαρίνος, ο οποίος κάνει την επιμέλεια της αναδρομικής έκθεσης «Ο Πάνος Κουτρουμπούσης στην αγκαλιά του Κρισγιαούρτι» στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» Δήμου Αθηναίων (εγκαίνια 6/5). «Τον δικαιώνει, γιατί όντως ο Πάνος ήταν ένας περιπλανώμενος ιππότης, όπως εκείνοι που συναντάμε στα νεανικά του σχέδια. Τον δικαιώνει επίσης γιατί ο Πάνος δεν ήταν ένας τυπικός καλλιτέχνης, πόσο μάλλον ένας “ζωγράφος” με το δικό του εργαστήριο, μια γκαλερί να τον εκπροσωπεί και με τακτική παρουσία σε εκθέσεις. Ο Πάνος έκανε έργα απρογραμμάτιστα και οπουδήποτε: σχεδίαζε, σκηνοθετούσε, φωτογράφιζε ή έφτιαχνε κατασκευές και αυτοσχέδια περιοδικά για το κέφι του, γιατί έτσι σκότωνε τον χρόνο. Από την άλλη, εξετάζοντας σήμερα το εικαστικό έργο του, συνειδητοποιείς ότι ο χαρακτηρισμός του παρία της σύγχρονης τέχνης τον αδικεί, αφού δεν ανταποκρίνεται στη συνεισφορά και στην κληρονομιά του», προσθέτει ο κ. Μαρίνος.
Σε αυτόν λοιπόν τον ακατάτακτο δημιουργό (1936-2019) –συγγραφέα και εικαστικό–, που κατάφερνε να δημιουργεί με αφοπλιστική απλότητα και περιπαικτική διάθεση έναν απόλυτα δικό του μυθοπλαστικό κώδικα, αφιερώνεται η συγκεκριμένη έκθεση. Θέλοντας, δε, να μείνει πιστή στον αντισυμβατικό χαρακτήρα της δουλειάς εκείνου, δεν ακολουθεί τις προδιαγραφές μιας καθωσπρέπει μουσειακής παρουσίασης, με χρονολογική παράθεση των έργων και συνοδευτικές ετικέτες. Οι θεατές καλούνται να περιηγηθούν στην έκθεση ανακαλύπτοντας μόνοι τους τον άγνωστο κόσμο της άγριας φαντασίας του Κουτρουμπούση.
«Οπως και σε προηγούμενες ενότητες της δουλειάς μου, τα υφαντά μου τα θεωρώ οξείες πολιτισμικές εννοιολογήσεις της μοναξιάς», λέει ο εικαστικός Δημήτρης Αντωνίτσης αναφερόμενος στην τελευταία δουλειά του, που παρουσιάζεται από αύριο στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα. Η συγκεκριμένη σειρά έργων, όμως, είναι διαφορετική: σαν να πρόκειται για ζωγραφικό τελάρο, το βαμμένο με μεταλλική μπογιά ξύλινο πλαίσιο του αργαλειού καδράρει το υφαντό. Το έργο περικλείεται σαν ένας ζωγραφικός πίνακας από το πλαίσιο, το οποίο χρησιμεύει τόσο ως κορνίζα όσο και ως λειτουργικός αργαλειός με όλα τα απαραίτητα στοιχεία για την ύφανση. Τα πότε αραιά και πότε πυκνά στημόνια αποτελούν και αυτά σημαντικό στοιχείο σύνθεσης.
«Το γεγονός ότι ο Πάνος Κουτρουμπούσης συγκαταλέγεται στους “περιθωριοποιημένους της σύγχρονης τέχνης” τον δικαιώνει και τον αδικεί ταυτόχρονα».
«Στη σειρά “Αριθμητική της Κουνταλίνι” επινοώ το δικό μου προσωπικό “αριθμοόργανο” για την εκτέλεση των βασικών πράξεων (πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμός, διαίρεση) σε μια διανοητική αριθμητική ψυχαναλυτικού χαρακτήρα. Η συχνότητα αυτής της άσκησης με οδήγησε σε μια ξεχωριστή εικονογραφία, στην οποία αριθμοί (στημόνια – υφάδια) και σύμβολα (πουκάμισα φιδιών) υπολογίζονται και συντίθενται σε πρωτόλειους αργαλειούς-άβακες», εξηγεί ο καλλιτέχνης.
Roma Gallery, έως 4/6.
Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» Δήμου Αθηναίων, έως 5/6.
Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, έως 23/7.