Με τα λόγια «γιατί δεν νιώθω φρίκη; Γιατί δεν νιώθω φρίκη;» που λέει η νεαρή ηθοποιός Ελένη Μιχαηλίδου όσο η συνάδελφός της Θεοδώρα-Ελλη Αθανασοπούλου καλεί την αστυνομία, κλείνει η σκληρή παράσταση που σκηνοθέτησε ο Δημήτρης Μπίτος στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων «Λευτέρης Βογιατζής» και παίζεται τα Δευτερότριτα. Είναι ηρωίδες και οι δύο στο έργο της Λείας Βιτάλη «Το γεύμα», που καταπιάνεται με το θέμα της βίας.
Νέοι, ωραίοι, σίγουροι, πλούσιοι είναι και τα τρία νεαρά ζευγάρια που ξεκίνησαν με τόσο κέφι ένα πλούσιο γεύμα μια βραδιά γιορτής. Ολοι τους επιτυχημένα παιδιά ενός σύγχρονου συστήματος, που ξέρουν πώς να επιβιώνουν, όπως τους περιγράφει η συγγραφέας.
Το βράδυ που δείπνησε η παρέα δεν είχε ευτυχή κατάληξη. Το παιχνίδι που διάλεξαν να διασκεδάσουν ήταν πέρα για πέρα επικίνδυνο. Η αναπαράσταση μιας σκηνής βιασμού που είδαν στην τηλεόραση, η συζήτηση μήπως προκάλεσε το θύμα τον βιασμό, πήρε άσχημη τροπή. «Οι συνδαιτυμόνες ήταν λαίμαργοι για βία, αχόρταγοι για δύναμη, σκληροί και αδυσώπητοι». Και η αναπαράσταση οδήγησε σε έναν ακόμη βιασμό, άλλη μία γυναικοκτονία.
Οταν το 1998 το «Γεύμα» τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεατρικού Εργου, κανείς στην επιτροπή δεν πίστευε ότι το έγραψε γυναίκα. Το είχε πει σε συνέντευξή της η ίδια η συγγραφέας. Πού να ήξερε όταν το έγραψε, ότι έπειτα από τόσα χρόνια το έργο της είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. «Με τη Λεία γνωριζόμαστε χρόνια και είχαμε σκεφτεί το ανέβασμα του έργου», λέει στην «Κ» ο σκηνοθέτης Δ. Μπίτος. «Η στιγμή είναι η πλέον κατάλληλη. Το “Γεύμα” μοιάζει να προσπερνά ακόμη και την επικαιρότητα. Το αντιμετώπισα ως ένα είδος καταγγελίας για όσα συμβαίνουν δίπλα μας καθημερινά: κακοποιητικές συμπεριφορές, βία, δολοφονίες, γυναικοκτονίες, το MeToo, η διαδικτυακή βία που απλώνεται γύρω μας. Νομίζω ότι ζούμε σε ένα μεσαίωνα. Αληθινά, με τρομάζει η ευκολία με την οποία κάνει κάποιος τον άλλον κουρέλι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δυστυχώς, η βία είναι εδώ, δίπλα μας».
«Η στιγμή είναι η πλέον κατάλληλη. Το “Γεύμα” μοιάζει να προσπερνά ακόμη και την επικαιρότητα», λέει στην «Κ» ο σκηνοθέτης Δ. Μπίτος.
Η Λεία Βιτάλη έγραψε το έργο την εποχή του χρηματιστηρίου, τότε που οι Ελληνες αγόραζαν και πουλούσαν με φρενίτιδα μετοχές διψώντας για εύκολο κέρδος. Τότε ήταν το χρηματιστήριο, τώρα οτιδήποτε άλλο, τονίζει ο Δ. Μπίτος. «Αυτό που με ενοχλεί είναι ότι κανείς δεν αντιδρά στα περιστατικά βίας που συμβαίνουν δίπλα του, στο διπλανό διαμέρισμα, στην ίδια πολυκατοικία. Οι γείτονες σιωπούν, σαν να μην άκουσαν. Στην ιστορία της Βιτάλη το ανατριχιαστικό είναι ότι συμβαίνει ένας βιασμός και κανείς δεν αντιδρά σε αυτή την παρέα. Κανείς δεν τον σταματά. Αντίθετα, κάποιους τους ηδονίζει η σκηνή. Αποκαλύπτεται ένας καλά κρυμμένος εαυτός. Ενας εαυτός που δεν αντιδρά. Για μένα το θέμα είναι η παραλυσία αυτών που δεν αντιδρούν στην απανθρωπιά. Η απάθειά τους».
Πώς αντιδρά το κοινό; «Συχνά δεν έχει τη διάθεση να χειροκροτήσει και με ποια διάθεση; Οι θεατές γίνονται οι διπλανοί συνδαιτυμόνες, σαν να κάθονται στο διπλανό τραπέζι με τους χαρακτήρες της Βιτάλη. Είναι γροθιά στο στομάχι τους το έργο. Γίνεται και καθρέφτης του εαυτού μας. Το ενδιαφέρον, όμως, για μένα είναι ότι μετά τη λήξη της παράστασης το κοινό δεν φεύγει από το θέατρο, αλλά στέκεται, σε παρέες και συζητά γι’ αυτό που είδε».
Ωμός ρεαλισμός; «Δεν ξέρω πια τι είναι ρεαλιστικό», διαφωνεί ο σκηνοθέτης, υπογραμμίζοντας ότι «οι παραστάσεις μου θέλω να έχουν μια καθαρότητα» και ένα ποιητικό κομμάτι που οφείλει να έχει η τέχνη.
Απόφοιτος της δραματικής του Θεάτρου Τέχνης, ο Δ. Μπίτος δραστηριοποιείται επαγγελματικά από το 2006 στον χώρο του θεάτρου αλλά και του κινηματογράφου, όπου έχει σκηνοθετήσει τέσσερις ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους. «Στο θέατρο βγήκα λίγο πριν από την οικονομική κρίση. Ο χώρος μοιάζει με μακρύ πλατύ ποτάμι που κάθε φορά πρέπει να δεις πού είναι τα καθαρά νερά για να βουτήξεις. Δεν είναι όλα ρόδινα, αλλά το ποτάμι δεν σταματά να κυλάει και δεν περιμένει κανέναν. Υστερα από 16 χρόνια, μπορώ να πω ότι λίγοι ζουν από το θέατρο και το σινεμά. Αυτό από μόνο του δεν σε πάει μπροστά. Είναι σαν να είσαι ένα πουλάκι δεμένο με σπάγκο στο πόδι και πας να φύγεις ενώ κάποιος σε τραβάει προς τα πίσω».
Info: Στο «Γεύμα» παίζουν οι: Θεοδώρα-Ελλη Αθανασοπούλου, Κωνσταντίνος Δαλαμάγκας, Δημήτρης Καστανιάς, Θανάσης Κριτσάκης, Ελένη Μιχαηλίδου, Αλκηστις Πολυχρόνη.