Την Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη τη συνάντησα στο παραδοσιακό καφενείο που υπάρχει στο κέντρο του Costa Navarino, κατά τη διάρκεια του Oxbelly 2022, του ετήσιου κινηματογραφικού εργαστηρίου που διοργανώνεται εκεί υπό τη σκέπη της Faliro House και του Χρήστου Β. Κωνσταντακόπουλου. Ο χώρος είναι προφανώς ειδυλλιακός, ωστόσο η συνομιλήτριά μου είχε μετρημένο χρόνο, μιας και αποτελεί την καρδιά του συγκεκριμένου πρότζεκτ που συγκεντρώνει κάθε χρόνο στις μεσσηνιακές ακτές συμμετέχοντες και (επιφανείς) συμβούλους από όλο τον κόσμο. Το πρώτο που τη ρωτάω είναι αν μετά δύο χρόνια διακοπής, λόγω πανδημίας, το εργαστήριο βρίσκει και πάλι τον βηματισμό του.
«Είμαι ευχαριστημένη, γιατί, όπως και τις άλλες χρονιές, έτσι και φέτος το εξελίσσουμε. Πλέον το έχουμε ανοίξει σε όλο τον κόσμο. Το σινεμά από μόνο του είναι μια χειρονομία φιλοξενίας. Εδώ όλοι είμαστε όλη τη μέρα μαζί· τρώμε, συζητάμε για το σινεμά, δεν υπάρχει η έννοια της “τάξης” και του “μαθήματος”. Γενικότερα, στην Ελλάδα έλειπε αυτή η συντροφικότητα που συναντά κανείς στις πρώτες ταινίες, π.χ., των Αμερικανών κινηματογραφιστών, εκεί όπου σχεδόν όλα (σενάριο, σκηνικά, κοστούμια κ.ο.κ.) γίνονται επί της ουσίας συλλογικά από φίλους. Τα τελευταία χρόνια, όμως, έχει αρχίσει να περνά και εδώ», μου λέει η Ελληνίδα σκηνοθέτις, σεναριογράφος, παραγωγός και… δασκάλα.
Αυτή την τελευταία ιδιότητα η Τσαγγάρη τη θεωρεί και την πιο σπουδαία, μιλώντας για τη σημασία που έχει και για τη χώρα μας η σωστή κινηματογραφική εκπαίδευση: «Πριν από 15 χρόνια περίπου, μόλις είχα επιστρέψει από την Αμερική, μας ζητήθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού, μαζί με τον Αγγελο Φραντζή, την Εύα Στεφανή και τον Πάνο Κούτρα, να εκπονήσουμε ένα σχέδιο για τη δημιουργία ακαδημίας κινηματογράφου στην Ελλάδα. Πέσαμε με τα μούτρα στη δουλειά, ήμασταν ενθουσιασμένοι που θα συνδυάζαμε τις διαφορετικές κινηματογραφικές καταβολές μας και νομίζω πως το αποτέλεσμα ήταν υψηλού επιπέδου. Η πρόταση μπήκε όμως στο συρτάρι και δεν έγινε ποτέ. Γενικά υπάρχουν πολλοί τρόποι να κάνεις σινεμά. Μπορείς απλώς να πάρεις μια κάμερα στο χέρι και να γυρίζεις μόνος. Ομως για μια χώρα είναι πολύ σημαντικό να έχει ακαδημίες τεχνών. Δεν θα έπρεπε καν να μιλάμε για κινηματογράφο, αλλά για ακαδημία οπτικοακουστικών τεχνών στο σημερινό τοπίο».
Οταν τη ρωτάω για τη σημερινή κινηματογραφική δραστηριότητα στη χώρα μας (την παρακολουθεί, παρότι μένει μόνιμα στο εξωτερικό), δηλώνει συγκρατημένα αισιόδοξη: «Νομίζω πως αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα συμβαίνει για πρώτη φορά μια τέτοιου είδους ώσμωση· η συνάντηση ανάμεσα σε σεναριογράφους – σκηνοθέτες και δημιουργικούς παραγωγούς. Οι δεύτεροι είναι άνθρωποι οι οποίοι βρίσκονται πραγματικά μέσα στην ταινία, δεν κοιτούν μόνο πώς θα χρηματοδοτηθεί. Αν και η χρηματοδότηση μιας ταινίας είναι από μόνη της πολύ δημιουργική. Το να καταλάβεις δηλαδή την ουσία του σεναρίου και να το υλοποιήσεις, να βοηθάς το όραμα του σκηνοθέτη, όχι μόνο το μπάτζετ.
»Αυτή η νέα γενιά παραγωγών είναι αρχικά φοβερά εξωστρεφής, επιδιώκει τις διεθνείς συμπαραγωγές, παρόλο που σε επίπεδο χρηματοδότησης είναι αστεία τα ποσά που συνεισφέρουμε. Τα παιδιά της Heretic, που κέρδισαν πρόσφατα και τον Χρυσό Φοίνικα με την ταινία του Εστλουντ, έδειξαν τον δρόμο· ξέρουν σινεμά, διαλέγουν τα σενάρια, ταξιδεύουν, γνωρίζουν τους συνεργάτες τους κ.ο.κ.».
Η ίδια η Τσαγγάρη έχει ασχοληθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια με την παραγωγή, με καλύτερο παράδειγμα το εξαιρετικό «Digger» του Τζώρτζη Γρηγοράκη. Σκηνοθετικά τη γνωρίσαμε φυσικά μέσα από το «Attenberg», το μόνο ίσως φιλμ που μπορεί να μοιραστεί την αδόκιμη ταμπέλα του «weird» με εκείνα (τα πρώτα) του Γιώργου Λάνθιμου. Η τελευταία της δουλειά, πάντως, ήταν στον χώρο της τηλεόρασης, με το πολύ ενδιαφέρον «Trigonometry», το οποίο εξερευνά τις διαφορετικές δυναμικές και ψυχολογικές εντάσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο ενός ερωτικού τριγώνου. «Η αλήθεια είναι πως δεν μπορώ μέσα μου να διαχωρίσω τις κινηματογραφικές δραστηριότητες, είτε αυτές έχουν να κάνουν με τη δημιουργία είτε με τη διδασκαλία. Ως σεναριογράφος και σκηνοθέτις είμαι πολύ αργή, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν δουλεύω. Δεν βιάζομαι γενικά. Θέλω ό,τι κάνω να γίνεται προσεγμένα», καταλήγει η Τσαγγάρη.