«Η πρώτη μου επαφή με τα κείμενα του Ιάκωβου Καμπανέλλη ήταν στα παιδικά μου χρόνια. Ηταν η πρώτη φορά που είδα θέατρο στο Αναγνωστήριο της Αγιάσου της Λέσβου. Τον αρχαιότερο πολιτιστικό σύλλογο στην Ελλάδα, όπως αναφέρει ο ιστορικός του νεοελληνικού θεάτρου Γιάννης Σιδέρης. Ιδρύθηκε το 1896, δηλαδή πριν ακόμη απελευθερωθεί η Μυτιλήνη. Από την Αγιάσο καταγόταν ο πατέρας μου. Σκεφτείτε, ένα χωριό που είχε και θεατρική αίθουσα», ξεκινάει τη συζήτησή μας ο ηθοποιός Χρήστος Χατζηπαναγιώτης.
Αφορμή για την αναμόχλευση των αναμνήσεων είναι η παράσταση «Αυτός, ο Αλλος και το παντελόνι του» με δύο μονόπρακτα του «πατριάρχη του νεοελληνικού θεάτρου», που περιοδεύει σε όλη τη χώρα. Τα «Αυτός και το παντελόνι του» και «Επικήδειος» του Ιάκωβου Καμπανέλλη παρουσιάζονται σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Και τα δύο αφορούν δύο μοναχικούς ανθρώπους. Ενας άνθρωπος μόνος του όταν σκίζεται το παντελόνι του –ένα έχει όλο κι όλο– αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι σε θέση να το ράψει για να πάει αύριο στη δουλειά του. Και όσο προσπαθεί, μιλάει απευθυνόμενος στα έπιπλά του.
«Είναι τόσο δυνατό το αίσθημα του κειμένου, που παραμένει αναλλοίωτο στον χρόνο. Χτυπάει κατευθείαν στην καρδιά του θεατή. Στον “Επικήδειο” ένας συγγραφέας, επιστρέφοντας από την κηδεία ενός άλλου συγγραφέα που έγινε στο Α΄ Νεκροταφείο, τηλεφωνεί σε έναν κοινό τους φίλο, επίσης συγγραφέα, περιγράφοντάς του τι έγινε. Στη συζήτησή τους ξεδιπλώνεται η απέραντη ματαιοδοξία του ανθρώπινου είδους και οι μικρότητες».
Στον Χρήστο Χατζηπαναγιώτη αρέσουν τα νεοελληνικά έργα. «Μου αρέσει ο τρόπος με τον οποίο ένας καλός συγγραφέας μπορεί να αποτυπώσει την προφορικότητα του αισθήματος, τις λέξεις που θα χρησιμοποιήσει. Οι λέξεις δημιουργούν αίσθημα, γι’ αυτό λένε ότι το θέατρο είναι καλό κανείς να το σπουδάζει στη γλώσσα του». Στο πέρασμα των χρόνων συνειδητοποίησε επίσης «πόσο λάθος είναι να κλειδώνει κανείς πράγματα, ήχους, κινήσεις… Δεν κλειδώνω τίποτα. Είμαι ανοιχτός στις προκλήσεις».
Η υποκριτική για εκείνον είναι μια διαρκής διαδικασία γνώσης του εαυτού σου και του περιβάλλοντός σου. «Προσπαθώ να μην υποδύομαι, αλλά να είμαι στη σκηνή και να παίζω με την αθωότητα που θα έπαιζε ένα παιδί. Να μη δημιουργώ εγώ κανόνες, αλλά η κατάσταση να μου δημιουργεί κανόνες. Θέλω να έχω τη διαδρομή του ρόλου και να κολυμπάω ελεύθερα. Ετσι μπορείς να φτάσεις σε ένα σημείο που τα στοιχεία του ρόλου να επικρατήσουν των δικών σου στοιχείων. Για να μπορέσει η μεταμόρφωση να γίνει αθόρυβα και εσωτερικά».
Στη συζήτηση συχνά μιλάει για το Μεγαλοχώρι και το Πλωμάρι όπου μεγάλωσε. «Ο πατέρας μου ήταν δάσκαλος, η μητέρα είχε τελειώσει τις Ουρσουλίνες. Στο νησί έμεινα μέχρι τα 15 μου. Πόσο μου αρέσει να πηγαίνω σήμερα! Πιτσιρικάς, έβλεπα τον ορίζοντα στο βάθος και ήθελα να φύγω. Οταν μαθεύτηκε το νέο της μετάθεσης του πατέρα στην Αθήνα, όλοι έκλαιγαν κι εγώ χαιρόμουν. Εχω μια καταπληκτική αδελφή, μικρότερη τέσσερα χρόνια, σπουδαίο πλάσμα και μεγάλο στήριγμα. Οι γονείς μας ήταν αυστηροί. Η μάνα φρόντιζε για τους παραμυθάδες, τα βιβλία του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν, της Πηνελόπης Δέλτα. Ημουν πολύ καλός μαθητής, αλλά με την πίεση των γονιών μου. Η πίεση αυτή πολλές φορές υπήρξε και λάθος».
Ηθοποιός
Στην Αθήνα πήγε στο Α΄ Γυμνάσιο στην Πλάκα, από όπου και αποφοίτησε. Τότε έκανε την επανάστασή του. Οι γονείς δεν ήθελαν να γίνει ηθοποιός. Εκείνος πήγε στο Λαϊκό Πειραματικό Θέατρο του Λεωνίδα Τριβιζά. «Τα πρώτα χρόνια ήταν δύσκολα, αλλά ευτυχώς από νωρίς άρχισα να δουλεύω με σημαντικούς ηθοποιούς και σκηνοθέτες. Ηταν ένα καλό σημάδι για τους γονείς, που σιγά σιγά άρχισαν να το απολαμβάνουν».
Από τη δεκαετία του ’80 που ξεκίνησε άλλαξαν πολλά. «Σήμερα ζούμε μια πολύ δύσκολη στιγμή για όλα τα επαγγέλματα και πολύ περισσότερο για το θέατρο. Μια περίοδο μεγάλων αλλαγών, και τέτοιες στιγμές δημιουργούνται πολλές αναταραχές, με πολλά θύματα… Συχνά αισθάνομαι ότι μοιάζει με μικρό μεσαίωνα. Δεν μπορείς να πεις ελεύθερα τη γνώμη σου, κι αν την εκφράσεις και είναι αντίθετη με αυτό που αποκαλούν κοινό αίσθημα, λιθοβολείσαι. Μπαίνεις στον μύλο των σόσιαλ μίντια».
Στην Αθήνα τα μονόπρακτα του Καμπανέλλη θα παρουσιαστούν από τις 15 Σεπτεμβρίου στου Ζωγράφου, στο Χαϊδάρι, στη Νέα Σμύρνη και από τις 30 του μηνός μέχρι τις 2 Οκτωβρίου στο θέατρο Σταθμός, ενώ τον χειμώνα θα ταξιδέψουν σε μεγάλες πόλεις. Εν τω μεταξύ ο Χρ. Χατζηπαναγιώτης ξεκίνησε τις πρόβες για το «Μπαμπάδες με ρούμι» των Θανάση Παπαθανασίου και Μιχάλη Ρέππα που θα ανέβει στο θέατρο Αλίκη. Μαζί και η Βίκυ Σταυροπούλου, με την οποία παίζει συχνά τα τελευταία 20 χρόνια. Αγαπημένοι φίλοι και συγκάτοικοι από το 1999, μοιράζονται την ίδια στέγη αλλά και μια μικρή αγροτουριστική μονάδα στη Μεσσηνιακή Μάνη. «Μου αρέσει πολύ να ασχολούμαι με τη φύση. Φύτεψα πορτοκαλιές, μηλιές, αχλαδιές, λωτούς, μουριές. Τέσσερα στρέμματα έξω από ένα χωριό, με έναν υπέροχο ορίζοντα στον Μεσσηνιακό κόλπο και στη Μεσόγειο. Ο ορίζοντας χάνεται αν μένεις στην Αθήνα κι εμένα μου λείπει. Πάντα ψάχνω τον ορίζοντα».