Θα κρυώνουμε στα θέατρα τον χειμώνα; Θα χαμηλώσουν τα φώτα στις μαρκίζες; Είναι επίκαιρες ερωτήσεις που ακούγονται στις παρέες των θεατρόφιλων όσο ο κόσμος του θεάτρου βρίσκεται για άλλη μία φορά μπροστά σε μια νέα περιπέτεια. Η ενεργειακή φτώχεια προμηνύει και για το θέατρο τον πιο δύσκολο χειμώνα των τελευταίων δεκαετιών στην Ευρώπη. Το είδαμε το καλοκαίρι. Αν και το κοινό διψούσε από το 2019 να δει θέατρο, πολλοί, μα πολλοί, θίασοι που βγήκαν σε περιοδείες ανά την Ελλάδα δεν πήγαν τόσο καλά όσο έδειξε το ξεκίνημα. Ο ρυθμός ζήτησης εισιτηρίων άλλαξε στην πορεία, όσο πλησίαζε το φθινόπωρο και το ενεργειακό ζήτημα άρχισε να πιέζει τον κόσμο. Παραστάσεις ακυρώθηκαν, ενώ η ζήτηση, σύμφωνα με τον Γιώργο Λυκιαρδόπουλο, «ήταν μικρότερη στη Βόρεια Ελλάδα απ’ ό,τι στη Νότια. Υπερπροσφορά θα έχουμε και τον χειμώνα, όμως λίγες παραγωγές θα λειτουργήσουν καλά».
Στο μεταξύ, ενώ το θέατρο δεν έχει ακόμη χωνέψει τις απώλειες της υγειονομικής κρίσης, αντιμετωπίζει προβλήματα με την αύξηση ενοικίων από 20% έως και 30%. Οσοι πλήρωναν 200 ή 400 ευρώ το βράδυ σε μια σκηνή 50 ή 100 θέσεων, αντιμετωπίζουν μικρότερες αυξήσεις. Αλλά τα μεσαία θέατρα; «Πληρώνω 2.000 ευρώ ενοίκιο, άλλα τόσα ρεύμα, 3.000 ευρώ για τους ηθοποιούς και αν προσθέσω και το διοικητικό προσωπικό κ.ά. θέλω 10.000 ευρώ τον μήνα. Νέες αυξήσεις δεν αντέχονται, πουλάμε πατρική περιουσία», μας είπε καταξιωμένος σκηνοθέτης και παραγωγός με συνεχή δραστηριότητα από τη δεκαετία του ’80.
Τα αρμόδια υπουργεία πρέπει να δημιουργήσουν ένα πλέγμα στήριξης του ελεύθερου θεάτρου, να δώσουν κίνητρα ή να κατευθύνουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Ας δούμε τι λένε στην «Κ» άνθρωποι του θεάτρου για τη νέα σεζόν.
Πρώτος ξεκινάει σήμερα ο Τάσος Ιορδανίδης στο θέατρο Αλφα των 300 θέσεων, το οποίο ανέλαβε με τη Θάλεια Ματίκα το 2020, αλλά λόγω της πανδημίας άνοιξαν πέρυσι με το «Θέλω να σου κρατάω το χέρι». «Με την ίδια παράσταση ξεκινάμε αισιόδοξα τη νέα χρονιά, χωρίς να ξεχνάμε τις δυσκολίες που βίωσαν τα θέατρα. Με το πρόβλημα της ενεργειακής κρίσης βαδίζουμε πάλι σε αχαρτογράφητα νερά. Ολα θα φανούν στους πρώτους λογαριασμούς. Μέχρι το τέλος του χρόνου θα πορευτούμε με αυτή την παράσταση που πήγε καλά. Από τον νέο χρόνο έχουμε σχέδια, αλλά δεν γνωρίζουμε αν θα τα ακολουθήσουμε. Φέτος θα συνυπάρξουν εμβολιασμένοι και ανεμβολίαστοι, όλοι μαζί. Δεν ξέρουμε πώς θα λειτουργήσει, ίσως να αποτρέψει κάποιους εμβολιασμένους να μπουν στο θέατρο ή να προτρέψει πολλούς ανεμβολίαστους. Η υγειονομική κρίση επαναπροσδιόρισε τα πράγματα στο θέατρο και τώρα η νέα κρίση θα φέρει νέα δεδομένα. Το θέατρο είναι ένας μαραθώνιος».
Αλλαγή προβολέων
Στο «Πορεία» ο Δημήτρης Τάρλοου έκανε προληπτικές κινήσεις «ώστε να θωρακίσουμε ενεργειακά το κτίριο με καλύτερη μόνωση και εσωτερικές αναβαθμίσεις που θα προσφέρουν ενεργειακή αυτονομία. Επίσης αντικαθιστούμε σταδιακά –γιατί το κόστος αναβάθμισης είναι μεγάλο– όλους τους προβολείς με νέους τεχνολογίας led. Αν οι λογαριασμοί του ρεύματος αυξηθούν πάνω από 60%, όπως ακούγεται, θα είναι μια πολύ μεγάλη επιβάρυνση για το θέατρο. Η θέρμανση είναι επίσης ένα ζήτημα, γιατί και το πετρέλαιο δεν είναι φθηνό και φυσικά δεν μπορείς να έχεις κρύα αίθουσα. Δεν ξέρω αν θα βοηθήσει το κράτος, όμως αν φθάσουμε στον Ιανουάριο και οι λογαριασμοί είναι δεκαπλάσιοι, θα είναι ένα μέγα ζήτημα που πρέπει να το αντιμετωπίσουμε». Ο ίδιος ξεκινάει αρχές Οκτωβρίου με το «Νυχιάνγκ» της Ευαγγελίας Γατσωτή και κάνει πρόβες για το «Κουκλόσπιτο» του Ιψεν.
«Σε ένα θέατρο 150-200 θέσεων ο λογαριασμός που συμπεριλαμβάνει θέρμανση και φωτισμούς ήταν 1.000 ευρώ τον μήνα. Φέτος θα διπλασιαστεί», τονίζει ο Γ. Λυκιαρδόπουλος.
Οι λογαριασμοί ρεύματος θα είναι ένα πρόβλημα, παραδέχεται και ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος που ξεκινάει στις 20 Οκτωβρίου με το «Μια άλλη Θήβα» του Σέρχιο Μπλάνκο σε δική του σκηνοθεσία. Συνολικά δεκαπέντε παραγωγές –οι περισσότερες συμπαραγωγές– στο ανακαινισμένο Θέατρο Νέου Κόσμου και τα Δευτερότριτα ακόμη μία στο Θέατρο Καρέζη. «Το ΘΝΚ με τρεις σκηνές, την Κεντρική, το Δώμα και τον Κάτω Χώρο, με 130, 50 και 50 θέσεις αντίστοιχα, καταναλώνει πολύ ρεύμα. Ολον αυτόν τον καιρό που προετοιμαζόμαστε για τις χειμερινές παραγωγές, λόγω ζέστης, κάνουμε πρόβα με κλιματιστικά και όταν ξεκινήσουμε θα καταναλώνουμε λόγω θέρμανσης. Αλλά ο κόσμος έχει πάντα ανάγκη το θέατρο». Στέκεται όμως στο θέμα των επιχορηγήσεων. Ισχυρίζεται ότι «στις κατηγορίες διετούς και μονοετούς προγραμματισμού οι θίασοι διετούς ήταν αδικημένοι», υπογραμμίζοντας ότι «με δύο παραγωγές το ΘΝΚ πήρε λιγότερα χρήματα και από πρωτοεμφανιζόμενο θίασο. Πιο παρανοϊκή αντιμετώπιση του υπουργείου Πολιτισμού στο θέατρο, τον σύγχρονο δηλαδή πολιτισμό, δεν έχω ξαναζήσει από τη δεκαετία του ’80».
Διπλάσιο κόστος
«Βλέποντας και κάνοντας θα είναι αυτός ο θεατρικός χειμώνας», λέει ο παραγωγός Βασίλης Πουλαντζάς που με την Μπέττυ Αρβανίτη ίδρυσαν το 1987 το Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας. Ξεκινάει στις 3 Νοεμβρίου με το «Μακρύ ταξίδι της ημέρας μέσα στη νύχτα» του Ευγένιου Ο’ Νιλ, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά. «Είναι δύσκολα χρόνια πια για το θέατρο. Σκεφθείτε πληρώναμε κατά μέσον όρο 450 ευρώ ρεύμα τον μήνα και για το δίμηνο Απρίλιος – Μάιος μας ήρθε 2.200 ευρώ. Το κόστος για τη θέρμανση και την ηλεκτροδότηση τον χειμώνα θα είναι τραγικό. Ηδη η υγειονομική κρίση δημιούργησε απώλειες. Τρεις – τέσσερις φορές κλείσαμε επειδή κάποιος αρρώστησε. Τώρα αναμένονται νέες ζημιές, ενώ υπάρχει πρόβλημα κεφαλαίων και γενικότερης ανασφάλειας», σημειώνει.
Για τον παραγωγό Γιώργο Λυκιαρδόπουλο, που φέτος έχει εννέα παραγωγές, το πολιτικό κλίμα των τελευταίων εβδομάδων και τα κόστη του ενεργειακού προβλήματος δημιούργησαν, όπως λέει, μια ζοφερή αίσθηση για τον χειμώνα. «Υπάρχει ένα μάγκωμα της κοινωνίας, κατ’ επέκταση και του κοινού. Το διακρίνει κανείς στις παραστάσεις που συνεχίζονται, οι οποίες δεν έχουν μεγάλη ανταπόκριση. Σε ένα θέατρο 150-200 θέσεων ο λογαριασμός που συμπεριλαμβάνει θέρμανση και φωτισμούς υπολογιζόταν σε 1.000 ευρώ τον μήνα. Φέτος το λειτουργικό κόστος θα διπλασιαστεί. Επιπλέον, οι ιδιοκτήτες που είχαν μειώσει τα ενοίκια λόγω πανδημίας θέλουν να τα επαναφέρουν στην προ κορωνοϊού κατάσταση. Η Πανελλήνια Ενωση Θεάτρου ζήτησε από τον υπουργό Ενέργειας να συμπεριλάβει και τα θέατρα στην επιδότηση για μικρές επιχειρήσεις. Ελπίζω να εισακουστούμε. Στόχος μας είναι η επένδυση σε μεγάλα θεάματα, για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων». Εξαίρεση αποτελεί το «Βερολίνο Αλεξάντερπλατς» που σκηνοθετεί ο Στάθης Λιβαθινός και θα «τρέξει» όλη τη σεζόν.
Νέες αφίξεις
Απώλεια ήταν τον Ιούνιο η διακοπή της λειτουργίας του θεάτρου Skrow, που μεταμόρφωσε το 2012 τη γειτονιά του Παγκρατίου. Κι όμως, καινούργιες θεατρικές αίθουσες ανοίγουν. Ο παραγωγός Βαγγέλης Αγάλου, μετά το Μικρό Θέατρο Κεραμεικού των 60 θέσεων που άνοιξε το 2020 στο Γκάζι, ετοιμάζεται να εγκαινιάσει το 250 θέσεων «Φιλίπ» στην Κυψέλη. «Η ενεργειακή κρίση θα επηρεάσει πολύ την ψυχαγωγία. Θα είναι μια χρονιά πολύ ανταγωνιστική. Η μετατροπή του πρώην κινηματογράφου σε θεατρική αίθουσα έγινε με σύγχρονες προδιαγραφές. Θα λειτουργεί με αντλίες θερμότητας, ενεργειακά αποδοτικό σύστημα, με φωτισμούς led κ.ά.», τονίζει. Το θέατρο ξεκινάει με το «Revolution» με την έγκριση και καθοδήγηση του ιστορικού Γιουβάλ Νόα Χαράρι σε σκηνοθεσία Γιάννη Παναγόπουλου, και ακολουθούν ο «Ρομπέν» και η «Δωδεκάτη νύχτα» του Σαίξπηρ.