«Πριν καταπιαστώ με το μουσείο της Μαρίας Κάλλας, αγαπούσα την κλασική μουσική αλλά όχι ιδιαίτερα την όπερα. Και ήξερα για την Κάλλας πάνω-κάτω ό,τι ο μέσος άνθρωπος: ότι δηλαδή ήταν μια σπουδαία ερμηνεύτρια, Ελληνίδα με διεθνή καριέρα και πολυτάραχη, κοσμική ζωή», λέει η αρχιτέκτων και μουσειολόγος Ερατώ Κουτσουδάκη, «τώρα που ξέρω πολύ περισσότερα, προτιμώ να εστιάζω το ενδιαφέρον στον απίστευτο επαγγελματισμό της, στην πειθαρχία και στο πείσμα της, που θα μπορούσαν να κινήσουν γη και ουρανό προκειμένου να κάνει τη δουλειά της». Η συζήτηση με την κ. Κουτσουδάκη, καθώς και με τη Μαρία Φλώρου, διευθύντρια του τομέα μουσείων της Τεχνόπολης Α.Ε., γίνεται με αφορμή το νέο θεματικό μουσείο «Μαρία Κάλλας», που θα αποκτήσει η Αθήνα το καλοκαίρι στην οδό Μητροπόλεως 44. Η συνομιλία και το υλικό που παραχωρήθηκε στην «Κ» μάς δίνουν την ευκαιρία να δούμε για πρώτη φορά τον τρόπο που θα διαμορφωθεί ο εσωτερικός χώρος αυτού του ωραίου, μικρού διώροφου νεοκλασικού, όπως και μερικά από τα μοναδικά εκθέματα που θα παρουσιάζονται, το καθένα και με μια ξεχωριστή ιστορία.
Ενα μουσείο αφιερωμένο στην Ελληνίδα ντίβα της όπερας υπήρξε ιδέα που ξεκίνησε πριν από μία δεκαετία, όπως μας αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος της Τεχνόπολης Κωστής Μπιτζάνης, και γεννήθηκε «με αφορμή μια μικρή συλλογή αντικειμένων της Κάλλας που είχαν αποκτηθεί σε πλειστηριασμό στο Παρίσι. Εκτοτε, και αφού απορρίφθηκε η ιδέα της στέγασης του μουσείου σε μία από τις αποθήκες φωταερίου της Τεχνόπολης, βρέθηκε το συγκεκριμένο κτίριο του Δήμου Αθηναίων και ξεκίνησαν οι αρχιτεκτονικές μελέτες».
«Το βασικό έκθεμα του μουσείου είναι η φωνή και η ερμηνεία της Κάλλας», εξηγεί η αρχιτέκτων και μουσειολόγος Ερατώ Κουτσουδάκη.
Με επικαιροποιημένο μουσειογραφικό σχεδιασμό και μουσειολογική μελέτη από την Ανδρομάχη Γκαζή, αν. καθηγήτρια Μουσειολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, το έργο προχωράει γοργά. «Εχει προϋπολογισμό ενός εκατ. ευρώ και πιστεύουμε ότι η λειτουργία του θα είναι αυτοχρηματοδοτούμενη στο μέλλον, χάρη στην επισκεψιμότητα, στις χορηγίες αλλά και στο πωλητήριο, στο καφέ και στον χώρο εκδηλώσεων που διαθέτει», λέει ο ίδιος. «Το βασικό έκθεμα του μουσείου είναι η φωνή και η ερμηνεία της Κάλλας», εξηγεί η κ. Κουτσουδάκη. Ετσι, η επίσκεψη θα ξεκινάει από τον δεύτερο όροφο μέσα από μια πορεία σε τέσσερα επάλληλα δωμάτια – σκηνικά, που φέρνουν τον επισκέπτη σταδιακά σε επαφή με τη μεγάλη καλλιτέχνιδα – την ερμηνεύτρια, την ηθοποιό, τη δασκάλα Μαρία Κάλλας. Το πρώτο δωμάτιο είναι εμπνευσμένο από τη «Νόρμα», το δεύτερο αφιερωμένο στην «Τόσκα», το επόμενο στην «Τραβιάτα» και το τελευταίο στη σχολή Τζούλιαρντς και στα masterclass που η Κάλλας έδινε εκεί λίγα χρόνια πριν από το τέλος. Στον πρώτο όροφο, μέσα από ένα ιδιαίτερα εικονογραφημένο κλιμακοστάσιο, ο επισκέπτης θα έχει την ευκαιρία να πληροφορηθεί για τη ζωή της χρονολογικά, να σταθεί σε ιδιαίτερες πτυχές της καριέρας και της προσωπικότητάς της, σε ρόλους και ανθρώπους που τη σημάδεψαν, μέσα από έναν πλούτο εκθεμάτων, οπτικοακουστικών τεκμηρίων και κειμένων. Περίπου 500 είναι αυτά τα εκθέματα, αναλογικά και ψηφιακά: αντικείμενα θεατρικού εξοπλισμού από παραστάσεις, αφίσες, προσωπική αλληλογραφία, έγγραφα, παρτιτούρες στις οποίες σημείωνε τα σημεία που την αφορούσαν, τα ρούχα της, τιμητικά μετάλλια που της είχαν απονείμει καθώς και έργα τέχνης. Ολα προέρχονται από σημαντικές ιδιωτικές συλλογές, και κάποιες δημόσιες.
«Πράγματι, ορισμένα εκθέματα με συγκινούν προσωπικά», λέει η κ. Φλώρου όταν τη ρωτάμε τι θα ξεχώριζε από τα αντικείμενα που θα παρουσιαστούν. «Για παράδειγμα, η γούνα τσιντσιλά που αποκτήθηκε από τον Δήμο Αθηναίων και την Τεχνόπολη μέσω δημοπρασίας στο Παρίσι και συμβολίζει την απαρχή της συλλογής μας, ο καθρέφτης από την παράσταση “La Traviata” στο θέατρο “La Scala” και τον οποίο τοποθετούσε πάντα στο έπιπλο όπου μακιγιαριζόταν. Επίσης, αρκετά φορέματα από τα οποία επιλέγω το φόρεμα του οίκου Biki που η Μαρία Κάλλας φόρεσε το 1955 στη δεξίωση της παράστασης “La Traviata”, αλλά και το βιβλιαράκι όπου μέσα υπάρχουν αφιερώσεις από συμμαθητές, καθηγητές και φίλους της ως ενθύμιο στο ταξίδι της από την Αμερική στην Ελλάδα».
Η μουσική θα είναι κυρίαρχη στο νέο μουσείο, με τη συμβολή του Αλέξανδρου Χαρκιολάκη, διευθυντή του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών», ως συμβούλου μουσικολόγου. Θα γεμίζει τους χώρους, θα μπλέκεται με τον λόγο, θα «βγαίνει» μέσα από ακουστικά, οθόνες και παρτιτούρες, με σκοπό να μας συστήσει τη γυναίκα που διαμόρφωσε τον τρόπο που ακούσαμε την όπερα κατά τον 20ό αιώνα.