ΧΑΡΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΙΔΗΣ
Πολεμική μηχανή
εκδ. Εστία, σελ. 160
Σε έναν κόσμο όπου είναι πάντα πόλεμος, δύο αποδεκατισμένα σώματα, το ένα αρσενικό και το άλλο θηλυκό, δοκιμάζουν τους αμυντικούς τους μηχανισμούς, έρμαια μιας εσωτερικευμένης μάχης. Ο Διονύσης και η Αριάδνη δεν είναι παρά δύο σφάγια που σφαδάζουν από οδύνη. Και οι δύο ήταν δώδεκα χρόνων όταν γνώρισαν κατάσαρκα τη σωματική βία. Ο Διονύσης υφίστατο τις διαρκείς βιαιοπραγίες του πατέρα του, τον οποίο εξαγρίωνε η ομοφυλοφιλία του. Διαφεύγοντας από τον ζόφο της επαρχίας και το ενδοοικογενειακό κολαστήριο, ο Διονύσης καταβυθίστηκε στη νύχτα της Αθήνας, αφήνοντας το κορμί του βορά στις πιο βάναυσες εκδηλώσεις της σεξουαλικότητας. Η Αριάδνη ζούσε σε ένα σπίτι ρυμοτομημένο από δαιδαλώδεις σκοτεινούς διαδρόμους, που επέτειναν τον φόβο της, έναν φόβο επίμονο και ακαταδάμαστο. Φοβόταν ότι θα νιώσει περισσότερο απ’ όσο άντεχε. Οι αισθήσεις την πλήγωναν. Μόνο όταν χαράκωνε το κορμί της καταπραϋνόταν η «απελπισία του αισθητού».
Πρώτη λογοτεχνική εμφάνιση για τον Χάρη Καλαϊτζίδη (Αθήνα, 1999), ο οποίος αποδύεται σε μια σπουδή στις άπειρες εκφάνσεις σωματικής και ψυχικής κακοπάθειας. Στην αφήγηση δεσπόζει το πάσχον σώμα σε κάθε πιθανή εκδοχή, το σώμα που πονάει, που σπαράζει, που αιμορραγεί, που λεηλατείται, που παραληρεί, αλλά και το σώμα που εκστασιάζεται και φτεροκοπά σε ανίδωτους αιθέρες. Ο Διονύσης και η Αριάδνη είναι οι δύο όψεις της ίδιας κατασπαραγμένης σάρκας, ένα διχοτομημένο κορμί που υπομένει έναν μαρτυρικό διχασμό με τον κόσμο. Το κοινό τους βάσανο εκπηγάζει από το σώμα και τη δυσανεξία του απέναντι στα πλήγματα της πραγματικότητας. Δεν ξέρουν πώς να υπάρχουν και γι’ αυτό επιδίδονται σε ιδιόχειρες τελετουργίες αφανισμού, σε εικονικές αυτοκτονίες. Λαχταρούν μια τελεσίδικη απόδραση, την οποία παροδικά βιώνουν μέσω ανήμερων παραισθήσεων. Η αηδία για το σώμα, που ακατάσχετα σώρευε αισθήσεις, τους παρωθεί σε ένα άγριο σεξουαλικό ντελίριο. Το σεξ ήταν για αυτούς σάβανο, η αυτοεξορία τους από τις αισθήσεις. Η σωματική καταδαπάνηση τους έκανε να ξεχνούν «τις ανάγλυφες εξομολογήσεις» των κορμιών τους, «τα στίγματα και τις ουλές» τους. Δεν αποζητούσαν τον οργασμό, αλλά το σβήσιμο, τη φυγή από το σώμα. Αδημονούσαν για το τέλος του κόσμου, για την παύση των πραγμάτων. Ο Διονύσης, αφημένος σε ένα αυτοκαταστροφικό, ερωτομανές κατρακύλισμα στον βυθό της νύχτας, σπαρασσόταν σύγκορμος σε αγοραίες συνάφειες, μέχρι που το αποσκελετωμένο κορμί του πρήστηκε στο στομάχι, «κυοφορώντας μια σκοτεινή εικόνα». Από το άλλο μέρος, η Αριάδνη γέμιζε χάπια και χαρακιές, παλεύοντας «με την απόλυτη φρίκη γύρω απ’ το κορμί» της, ικετεύοντας νοερά τον κόσμο να πάψει, να τελειώσει. Δύο ερασιτέχνες νεκροί.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το βιβλίο του Καλαϊτζίδη εντυπωσιάζει με τη σκοτεινιά και την αγριότητά του, που ωστόσο δεν κρύβουν το νεανικό, παράφορο βλέμμα. Ολα στο βιβλίο είναι υπερβολικά έντονα, βίαια και σπαρακτικά, σπαραξικάρδια. Ο παροξυσμός των αισθήσεων εκβάλλει σε μια αλλόφρονα από οδύνη γλώσσα, που χάνει τα λόγια της από τον πόνο. Βέβαια, η παραληρηματική γραφή κερδίζει την έντασή της ακριβώς από τον συγγραφικό έλεγχο. Η ροή της συνείδησης απαιτεί αφανή λογοτεχνική επεξεργασία, δεν είναι γλωσσικός αυτοσχεδιασμός, αλλά επίπονη, έλλογη σύνθεση. Ο Καλαϊτζίδης ενίοτε χάνει τον έλεγχο, παρασύροντας τη γραφή σε ακατάληπτα ξεσπάσματα ενός οργιώδους λυρισμού, «σ’ έναν μαύρο ωκεανό υπερβολής». Αυτές οι εξάρσεις αντισταθμίζονται από τη σκληρότητα πιο νηφάλιων στιγμών, αλλά δεν φαίνεται ολοκληρωμένη η συναίρεση της παραισθητικής φαντασμαγορίας με την ωμότητα της αφύπνισης. Πιστεύω, όμως, πως παρά την παραφορά και τις παρεκτροπές του, το βιβλίο του Καλαϊτζίδη διαθέτει μια αναντίρρητη, απροσπέραστη δύναμη.