Δεν είναι η πρώτη φορά που η μη κερδοσκοπική εταιρεία Δίπυλον μελετά την τοπογραφία και το ανθρωπογενές περιβάλλον μέσα από τη σύμπραξη της Ιστορίας, της πληροφορικής και της χαρτογραφίας. Μόνο που μέχρι τώρα η επιστημονική ομάδα, που διαθέτει ελεύθερα τις μελέτες της στο Διαδίκτυο, χρησιμοποιούσε κυρίως αρχαιολογικό υλικό. Αναρωτηθήκαμε, λοιπόν, γιατί αυτή τη φορά στράφηκαν στους «Χάρτες της Αττικής» (Karten von Attika), ένα έργο του 19ου αιώνα.
«Επειδή οι “Χάρτες της Αττικής” αποτελούν θεσμό, μια πλούσια και πολύπλευρη εργασία που μέχρι τώρα δεν ήταν τόσο γνωστή στο κοινό, ούτε είχε μελετηθεί επαρκώς, μολονότι διασώζει στοιχεία μοναδικά τόσο για τις αρχαιότητες της Αττικής όσο και για την τοπογραφία», απαντά η φιλόλογος και μέλος του Διπύλου Εύη Σέμπου. «Το γεγονός ότι μεταφέρθηκε σε μια χαρτογραφική ψηφιακή πλατφόρμα, βάζει τους Χάρτες της Αττικής στην εποχή των ψηφιακών ανθρωπιστικών επιστημών αξιοποιώντας στο έπακρο σύγχρονες τεχνολογίες, κυρίως τα Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS) και το web mapping. Ταυτόχρονα, καθιστά πιο εύκολη την πρόσβαση για όλους και διευκολύνει την αναζήτηση».
Ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ και ακαδημαϊκός Μανόλης Κορρές έχει σχολιάσει ότι οι Χάρτες «ουδέποτε ξεπεράστηκαν, ούτε καν ως γενικό χαρτογραφικό έργο, πόσο μάλλον ως θεματικοί χάρτες αρχαίων καταλοίπων και ιχνών». Ηταν μια πολυετής προσπάθεια, που τέθηκε ως πρωταρχικός στόχος με την ίδρυση του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αθήνα το 1874. Το φιλόδοξο εγχείρημα αποσκοπούσε στην αποτύπωση των αρχαιοτήτων της Αττικής σε ενιαίους τοπογραφικούς χάρτες, και πραγματοποιήθηκε μεταξύ 1875-1894 από τον ιστορικό και αρχαιολόγο Ερνστ Κούρτσιους και τον τοπογράφο, χαρτογράφο και επικεφαλής του Τμήματος Χαρτογραφήσεων του Γενικού Επιτελείου Στρατού της Πρωσίας, Γιόχαν Κάουπερτ. Ο Γερμανός φιλόλογος Κούρτσιους, που πρωτοήρθε στην οθωνική Ελλάδα ως νεαρός φοιτητής, έμελλε να γίνει μέγας λάτρης της χώρας και εξελίχθηκε σε λόγιο ερευνητή της κλασικής παιδείας, συνδυάζοντας τα ενδιαφέροντα και τη δράση του φιλολόγου, του ιστορικού και του χωρογράφου.
Το τελικό έργο περιλαμβάνει μια σειρά από 26+2 χαρτογραφικά φύλλα, τα οποία καλύπτουν μεγάλη έκταση της αττικής υπαίθρου, που οριοθετείται από την Πάρνηθα στα βόρεια και την Ελευσίνα στα δυτικά. Αναπόσπαστο συστατικό των Χαρτών είναι το επεξηγηματικό κείμενο που τους συνοδεύει, κύριος συντάκτης του οποίου ήταν ο φιλόλογος αρχαιολόγος Αρθουρ Μιλχέφερ. Περιέχει σημαντικές αρχαιολογικές περιγραφές καταλοίπων που επισημαίνονται στα χαρτογραφικά φύλλα, καθώς και πληροφορίες για την αττική ύπαιθρο του 19ου αιώνα, που έμελλε να χαθούν τον 20ό και 21ο αιώνα λόγω αλλαγών στις χρήσεις γης με αποκορύφωμα μεγάλα δημόσια έργα (Αττική Οδός, αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, Ολυμπιακοί Αγώνες 2004).
Τη μεγάλη αυτή πηγή πληροφοριών για την αρχαιολογία και το φυσικό περιβάλλον της Αττικής επεξεργάστηκε το Δίπυλον για να μεταφέρει τους Χάρτες της Αττικής στην ψηφιακή εποχή (dipylon-kartenvonattika.org). Το έργο απευθύνεται κυρίως σε ερευνητές (αρχαιολόγοι, τοπογράφοι, ιστορικοί) που θέλουν να πλοηγηθούν στην Αττική του 19ου αιώνα και να δουν με ακρίβεια τα ίχνη του παρελθόντος (μνημεία, ύδρευση, οικισμοί, οχυρώσεις) και να τα αντιπαραβάλουν με χάρτες της σύγχρονης πόλης.