Ο Προκόπιος, ιστορικός του 6ου αιώνα, περιγράφει με ποιον τρόπο έγινε γνωστό το μυστικό της σηροτροφίας στους Βυζαντινούς. Υποστηρίζει πως κάποιοι μοναχοί που είχαν ταξιδέψει στην Ινδία εμφανίστηκαν μπροστά στον αυτοκράτορα και του εξήγησαν ότι «παρασκευαστές του μεταξιού είναι κάτι σκουλήκια και δάσκαλο έχουν τη φύση που τα αναγκάζει να εργάζονται διαρκώς». Σύμφωνα με την παράδοση, ο αυτοκράτορας άκουσε όσα του είπαν και τους έταξε μεγάλα δώρα ώστε να κάνουν πράξη τα λόγια τους. Και έτσι έγινε.
Στις αρχές του επόμενου μήνα εγκαινιάζεται στο Σουφλί, στο Μουσείο Μετάξης, η περιοδική έκθεση «Σαν μετάξι», μια συνεργασία του ΠΙΟΠ (Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς) και του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας. Οι τρεις ενότητες της έκθεσης –«Η σηροτροφία στην Ιαπωνία», «Τα περίτεχνα υφάσματα» και «Ο κόσμος της γκέισας»– φιλοξενούνται στον ειδικό χώρο δράσεων και εκθέσεων στο ισόγειο του σουφλιώτικου αρχοντικού του Κωνσταντίνου Κουρτίδη.
Η περιοδική έκθεση «Σαν μετάξι» είναι μια συνεργασία του ΠΙΟΠ (Πολιτιστικό Ιδρυμα Ομίλου Πειραιώς) και του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας.
Το Σουφλί είναι συνυφασμένο με την ιστορία του μεταξιού στην Ελλάδα. Χτισμένα από λαϊκούς τεχνίτες, με παραδοσιακά υλικά (ξύλο, πέτρα, τούβλο κ.ά.), τα κουκουλόσπιτα προσδιόρισαν την αρχιτεκτονική του. Σε αυτά τα σπίτια οι άνθρωποι συμβίωναν εποχικά με τους μεταξοσκώληκες και αφοσιώνονταν στην εκτροφή τους. Οι έμποροι, και γενικά οι εύπορες οικογένειες, διέθεταν μπιτζικλίκια, δηλαδή μεγάλα κουκουλόσπιτα, για την κάλυψη των αναγκών της σηροτροφίας ευρείας κλίμακας.
Σε ένα τέτοιο κουκουλόσπιτο στεγάζεται το Μουσείο Μετάξης του ΠΙΟΠ και ξετυλίγεται η ιστορία του μεταξιού και του Σουφλίου ως πόλης όπου άνθησε η μεταξουργία έως τα μέσα του 20ού αιώνα. Και εδώ, με την επιστημονική τεκμηρίωση της Δέσποινας Ζερνιώτη, διευθύντριας του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης Κέρκυρας, θα φιλοξενηθούν περίπου 70 έργα από τους θησαυρούς της ιαπωνικής συλλογής του.
Στάδια της διαδικασίας
Η πρώτη ενότητα της έκθεσης πραγματεύεται τη σηροτροφία στην Ιαπωνία και στο επίκεντρο βρίσκεται μια αλληλουχία καλλιτεχνικών απεικονίσεων διά χειρός Κιτιγκάουα Ουταμάρο (1753-1806). Είναι δώδεκα έγχρωμες ξυλογραφίες του σημαντικού Ιάπωνα καλλιτέχνη, με τον γενικό τίτλο «Η ενασχόληση των γυναικών με τη σηροτροφία», που αναπαριστούν όλα τα στάδια της διαδικασίας: από τη συλλογή των φύλλων της μουριάς και την επώαση των αβγών του μεταξοσκώληκα μέχρι την ύφανση του μεταξιού στον αργαλειό. Παρουσιάζει λοιπόν τα στάδια μιας παραγωγικής φάσης που παραδοσιακά ανήκε στις κατεξοχήν γυναικείες εργασίες και αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους κλάδους της οικονομίας του Εντο (Τόκιο). Γι’ αυτά τα στάδια στην Ελλάδα μπορεί να ενημερωθεί λεπτομερώς ο επισκέπτης του Μουσείου Μετάξης περιδιαβαίνοντας τη μόνιμη έκθεση.
«Για εμάς ήταν απαραίτητη η “συνομιλία” ανάμεσα στις γυναίκες που ασχολούνται με τη σηροτροφία στην Ιαπωνία του 19ου αι. και τις Σουφλιώτισσες της ίδιας περιόδου, που επιδεικνύουν τις δεξιότητές τους στην κατεργασία του μεταξιού καθώς “ξεπηδούν” από τα φωτογραφικά ντοκουμέντα, τις οπτικοακουστικές παραγωγές και τα έργα της μόνιμης συλλογής του Μουσείου Μετάξης», λέει η διευθύντρια του ΠΙΟΠ, Αλεξάνδρα Ράπτη.
Ωστόσο, από τις ενότητες της περιοδικής έκθεσης δεν θα μπορούσε να λείπει εκείνη που αναφέρεται στον γοητευτικό κόσμο της γκέισας, καθώς στη ζωή και την πολύχρονη εκπαίδευσή της το μεταξωτό κιμονό με τα χρυσοποίκιλτα σχέδια κατείχε εξέχουσα θέση. «Ακολουθώντας το σκεπτικό των παράλληλων εκθεσιακών αφηγημάτων –περιοδικής και μόνιμης έκθεσης– ο επισκέπτης έρχεται σε επαφή με πτυχές της ιστορίας, της παραγωγής και της χρήσης του μεταξιού στην Ιαπωνία, ανακαλύπτοντας τα στοιχεία εκείνα που συνδέουν τον ελληνικό και τον ιαπωνικό πολιτισμό», σχολιάζει η κ. Ράπτη.
Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Ιαπωνίας.