ΑΛΕΣΙΟ ΦΟΡΤΖΟΝΕ. Napoli mon amour. μτφρ. Δέσποινα Γιαννοπούλου. εκδ. Πόλις, 2023 σελ. 263
Η ιστορία του πρώτου μυθιστορήματος του Ναπολιτάνου συγγραφέα Αλέσιο Φορτζόνε είναι απλή. Ο Αμορεζάνο, ο τριαντάχρονος ήρωας και σε πρώτο πρόσωπο αφηγητής της, ζει στη Νάπολη, τον γενέθλιο τόπο του. Ανεργος πια, έπειτα από κάποια χρόνια στα καράβια, μένει με τους γονείς του, κυκλοφορεί στα στέκια της πόλης, συνήθως με τον Ρούσο, τον συνομήλικο φίλο του, και βλέπει έντρομος τις λίγες του οικονομίες να εξανεμίζονται. Ψάχνει, σχετικά ανόρεχτα βέβαια, για δουλειά, αλλά παρόλο που είναι κάτοχος δύο πτυχίων δεν του προσφέρεται κάτι σοβαρό. Προετοιμάζεται για τη συμμετοχή σε έναν διαγωνισμό πρόσληψης δικαστικών υπαλλήλων, ενώ προστρέχει σε διάφορες συνεντεύξεις με εκπροσώπους κάποιων εταιρειών στη Νάπολη –και στο Λονδίνο ακόμα–, στις οποίες αποτυπώνεται ανάγλυφα και με μια πικρή ειρωνεία η έκπτωση της έννοιας και της ουσίας της εργασίας στους σύγχρονους καιρούς.
Aπουσιάζει εντελώς οποιαδήποτε πολιτική αναφορά ή πράξη και η μόνη συλλογική αίσθηση είναι η ομάδα της Νάπολι.
Η αφήγηση αποδίδει εξαιρετικά τη μελαγχολική κατάσταση που βιώνει ο ήρωάς της. Οι έξοδοί του στα μπαρ με τον Ρούσο και η κατανάλωση μπίρας, με το άγχος του κόστους της πάντα, είναι μία από τις διαφυγές του. Η παρακολούθηση, έστω και από την τηλεόραση, των ποδοσφαιρικών αγώνων της ομάδας της Νάπολι είναι μια άλλη. Μάλιστα στην ανέλιξη της εξιστόρησης ενσωματώνονται αρμονικά οι περιγραφές αρκετών φάσεων από τους αγώνες αυτούς, κυρίως με πρωταγωνιστή τον Λορέντσο Ινσίνιε, έναν ποδοσφαιριστή ναπολιτάνικης καταγωγής.
Ταυτόχρονα με αυτά όμως ο Αμορεζάνο διαβάζει λογοτεχνία, βλέπει ταινίες και γράφει και ο ίδιος διηγήματα. Γι’ αυτό και η αφήγηση βρίθει αναφορών σε ταινίες, σε τραγούδια, σε συγγραφείς και σε γνωστά μυθιστορήματα. Αλλωστε και ο τίτλος της παραπέμπει στην ταινία «Χιροσίμα αγάπη μου» του Αλέν Ρενέ. Ο αφηγητής αναφέρεται ιδιαίτερα στον Ναπολιτάνο συγγραφέα Ραφαέλε Λα Κάπρια (1922-2022) και στο ανέκδοτο στα ελληνικά μυθιστόρημά του «Θανάσιμη πληγή», στο οποίο περιγράφει την υπνωτική σχεδόν σχέση του δικού του ήρωα με τη Νάπολη.
Ο έρωτας για τη Νίνα
Η σχετικά τελματωμένη ζωή του Αμορεζάνο αναταράσσεται όταν γνωρίζει και ερωτεύεται τη Νίνα, μια φοιτήτρια Φιλοσοφίας 21 χρόνων. Ο έρωτάς τους είναι έντονος και παθιασμένος. Ο Αμορεζάνο ανακτά την αγάπη για τη ζωή και την αυτοπεποίθησή του και όταν ταξιδεύουν μαζί στη Ρώμη βρίσκει το θάρρος και επισκέπτεται τον Λα Κάπρια στον οποίο αφήνει τα διηγήματά του. Ομως όταν η Νίνα, ένα κορίτσι που βλέπει διαφορετικά και ενεργά τη ζωή, θέλει να ασχοληθεί με το σινεμά και βρίσκει μια πρόσκαιρη σχετική δουλειά, τελικά φεύγει με το πρόγραμμα «Εράσμους» στη Βαρκελώνη, η σχέση τους ατονεί και διακόπτεται. Ο αφηγητής βρίσκεται ξανά μπροστά σε αδιέξοδο και με τις οικονομίες του τελειωμένες και την απελπισία του να εντείνεται, οδηγείται στην πλήρη παραίτηση από τη ζωή.
Η αφήγηση του Αλέσιο Φορτζόνε είναι χαμηλών τόνων και σχετικά γραμμική που διακόπτεται μόνο από κάποια όνειρα του ήρωά της. Εντάσσει έξυπνα σ’ αυτήν τον πραγματικό Λα Κάπρια και τις γλαφυρές υποτιθέμενες συνομιλίες του με τον μυθοπλαστικό ήρωά της για τη λογοτεχνία. Από την όλη εξιστόρηση δε, τα γεγονότα που περιγράφει και τα σχόλια και τις σκέψεις που παραθέτει, προκύπτει ανάγλυφα ο χαρακτήρας του Αμορεζάνο, αλλά ταυτόχρονα και η κοινωνική και υπαρξιακή του κατάσταση. Ο ήρωας ουσιαστικά δεν έχει καμιά επικοινωνία με το κοινωνικό του περιβάλλον και βιώνει μόνος τις συνθήκες της ύπαρξής του. Σε μια κοινωνία ηττημένη και αδιάφορη πλέον, που δεν του δίνει καμιά ευκαιρία και με τον ίδιο όμως να αφήνεται να βουλιάξει στην πολλαπλή παρακμή της.
Είναι χαρακτηριστικό ότι απουσιάζει εντελώς οποιαδήποτε πολιτική αναφορά ή πράξη και η μόνη συλλογική αίσθηση είναι η ομάδα της Νάπολι. Και βέβαια η ίδια η πόλη, με τους δρόμους, τις πλατείες, τα μέγαρα και τα αγάλματά της, με την πίτσα και τ’ άλλα φαγητά της, βροχερή και βρώμικη, αναπλάθεται εξαιρετικά και είναι το σκηνικό της μυθοπλαστικής εκτύλιξης και ταυτόχρονα αποδέκτης του αμφίσημου βλέμματος του συγγραφέα. Ενα σύγχρονο υπαρξιακό μυθιστόρημα που συναντά τη μεταπολεμική κυρίως λογοτεχνική παράδοση της απελπισίας και αποδίδεται εξαιρετικά στα ελληνικά από τη Δέσποινα Γιαννοπούλου.