Η Καισαριανή ανοικοδομείται διαρκώς τις τελευταίες δεκαετίες και πλέον είναι σπάνιο να βρεις δυο-τρία παλιά σπίτια στη σειρά. Ψηλές πολυκατοικίες των πρόσφατων ετών δείχνουν μια κίνηση προς μεσοαστικά πρότυπα και, πράγματι, υπάρχει πλέον μια ενδιαφέρουσα μείξη, με τα σκόρπια σπιτάκια των ελάχιστων ανέσεων, τα πιο αστικά μεσοπολεμικά, τα δίπατα μοντέρνα του ’35 και του ’50 και τη θάλασσα των πολυκατοικιών σε πολλές εκδοχές και αποχρώσεις.
Επιστρέφω σε διάφορα κομμάτια της Καισαριανής για να ανακαλύψω την έκπληξη και πάντα συναντώ κάτι απρόσμενο, μια όμορφη πόρτα, έναν τοίχο αρτιφισιέλ σμιλεμένο με αγάπη σαν να είναι από ζυμάρι, ένα προσφυγικό απολειφάδι, ένα παράθυρο που μοσχοβολάει νοικοκυροσύνη.
Στάθηκα αρκετή ώρα για να θαυμάσω βουβός μια εξώθυρα, Ούλωφ Πάλμε και Συβρισσαρίου. Επέλεξα να μη δημοσιεύσω τη φωτογραφία γιατί το σπίτι κατοικείται, αλλά μέσα μου αναλογίστηκα πώς θα ήταν η Αθήνα και όλες οι πόλεις αν υπήρχαν πολίτες με τέτοια αίσθηση μέτρου, αρμονίας και ανάγκης για ομορφιά. Ημουν ολόγυρα στον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου – μεγάλη εκκλησία που ορίζει μια γειτονιά της Καισαριανής, στη δεξιά πλευρά της κεντρικής λεωφόρου.
Εκεί γύρω στα δρομάκια, στη σκιά της εκκλησίας, νιώθει κανείς πώς ήταν η γειτονιά έως τη δεκαετία του ’90 περίπου, όταν ακόμη στέκονταν όρθια αρκετά από τα παλιά σπίτια. Πέρασα από μια φρέσκια κατεδάφιση, στην οδό Σιβρισσαρίου 43. Το δίπατο με την ωραία καφέ εξώθυρα χωστή μέσα και το μπαλκονάκι από πάνω είχε πλέον φύγει. Αλλά στην ίδια θέση και πριν χτιστεί η νέα πολυκατοικία είχα το προνόμιο να αντικρίζω τα χρώματα σε άλλοτε σαλόνια και κρεβατοκάμαρες, δίπλα στα πλακάκια που έμειναν στον αέρα στη διπλανή κουζίνα και στο λουτρό. Και έβλεπα εκείνη τη γνώριμη χρωματική παλέτα των κάποτε λαϊκών σπιτιών, που, τώρα, μας αρέσουν και μας συγκινούν, μέσα στην υπερβολή του βερμαμάν, του ροζ και του γαλάζιου.
Στον αέρα πλέον και στη χώρα της μνήμης εκείνες οι σάλες και τα όνειρα στα μοναχικά κρεβάτια.
Μου άρεσαν και κάποιες πόρτες σιδερένιες, με άσπρα κάγκελα, που πλέον τις βλέπουμε σαν αστική λαογραφία, με κουρτινάκια από μέσα και μια αίσθηση πάστρας και εκεί. Στην Καισαριανή, υπάρχει ακόμη μια αδιόρατη φιλοπατρία, με την έννοια του σεβασμού, της πίστης στη ζωή. Κάποιες ξύλινες εξώθυρες έχουν εκείνα τα κάπως άχαρα χεράκια, τα ρόπτρα αλλοτινών κοινωνικών σχέσεων.
Απέναντι από την είσοδο του ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στάθηκα να δω το μικρό σπίτι με την εξωτερική σκάλα (φωτογραφία). Μέσα στην αβίαστη πλαστικότητα της μορφής του, μου φάνηκε πως έφερε άδηλους κώδικες μιας χωνεμένης ζωής. Αίφνης μου ήρθε η γεύση από ξεχασμένα καλοκαίρια βιωμένα σε σελίδες νεοελληνικής λογοτεχνίας, στη σειρά της Εστίας, και επειδή έκανε βαριά ζέστη μεσημεριού, μου ήρθε η περιγραφή των τζιτζικιών στην «Αίθουσα του Θρόνου» του Τάσου Αθανασιάδη, που φώναζαν «καλοκαίρι, καλοκαίρι!».
Αστραφτε σαν οφθαλμαπάτη μέσα στην κάψα αυτή η κομψή σκαλίτσα στην πρόσοψη αυτού του σπιτιού. Σαν να έβλεπες σκηνή από ελληνική ταινία του ’50, με μυρωδιά από ελιές και μούστο. Θρόιζαν φουρό στη φαντασία, παντζούρια έκλειναν για προστασία από τον ήλιο.
Η εξωτερική σκαλίτσα έμοιαζε μοναχική σε ένα ταξίδι στον χρόνο.