Μια μεγάλη λευκή εξωτερική σκάλα με χοντρό σχοινί αντί για κουπαστή ανεβαίνει από το ισόγειο του υδραίικου αρχοντικού προς τον επάνω όροφο και το εργαστήριο του Αμερικανού ζωγράφου Μπράις Μάρντεν. Κοιτώντας από χαμηλά, τα σκαλοπάτια φαίνεται να καταλήγουν στον ουρανό, που ήταν καταγάλανος την ημέρα που επισκεφθήκαμε την κατοικία-ατελιέ του Μάρντεν, ενός από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του αμερικανικού αφηρημένου εξπρεσιονισμού.
Ηταν περίπου ένα χρόνο πριν. Το ταξίδι στην Υδρα έγινε με αφορμή τη διοργάνωση από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης της έκθεσης «Brice Marden και ελληνική αρχαιότητα», που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Σταθάτου πέρυσι το καλοκαίρι. Την ξενάγηση στο πάλαι ποτέ αρχοντικό των Κριεζήδων έκανε ο εικαστικός Δημήτρης Αντωνίτσης, οικογενειακός φίλος των Μάρντεν και επιμελητής της έκθεσης. Μια από τις πρώτες φράσεις του αφορούσαν τον τρόπο με τον οποίο η αρχιτεκτονική της Υδρας μπαίνει μέσα στο έργο του συγκεκριμένου ζωγράφου, ενός καλλιτέχνη που ανδρώθηκε στη Νέα Υόρκη των ’60s και σημάδεψε τη σύγχρονη ζωγραφική στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.
Ο ίδιος έλειπε και τότε από το νησί στο οποίο επί δεκαετίες περνούσε πολλούς μήνες, γιατί η υγεία του δεν ήταν καλή και αισθανόταν καταβεβλημένος από τη θεραπεία του καρκίνου. Ομως είχε ταξιδέψει πολλές φορές στην Ελλάδα από τη Νέα Υόρκη για να στήσει την έκθεση, διαλέγοντας από τα εκθέματα των συλλογών του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης εκείνα που θα ταίριαζαν με τα έργα του, δημιουργώντας αισθητικές και νοηματικές ενότητες «σαν μικρές ασκήσεις διαλογισμού».
Το βράδυ της Πέμπτης –ώρα Ελλάδας– ο Μπράις Μάρντεν έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 84 ετών, και όπως σχολίασε η κόρη του, «μέχρι το τέλος ήταν ήρεμος και ζωγράφιζε». Τα πάντα στη δουλειά του σχετίζονται με το φως και ίσως είναι αυτό που τον έδεσε γερά με την Υδρα ήδη από τη δεκαετία του 1970. Μποέμ και κοσμοπολίτης, συνδέθηκε με το νησί παραμένοντας σε επαφή όχι μόνο με το τοπίο αλλά και με τους ντόπιους, δυναμικό μέλος της διεθνούς και εγχώριας υδραίικης καλλιτεχνικής κοινότητας.Την ημέρα της επίσκεψης, το λιτό εργαστήριο κολυμπούσε στο ελληνικό φως χάρη στα τεράστια παράθυρα. Σε αυτό το δωμάτιο ο Μάρντεν ζωγράφιζε από το 1993 κατά τις περιόδους που ζούσε στο νησί. Δίπλα στον πάγκο με τα υλικά ζωγραφικής υπήρχαν ραβδιά διαφόρων μεγεθών. Τα μάζευε στους περιπάτους του για να δημιουργήσει με αυτά ρευστά σχέδια, γραμμές που στην πορεία δουλεύονταν ξανά και ξανά. Υστερα από μία ημέρα εργασίας, κάποιες φορές κάλυπτε ολόκληρη την επιφάνεια του έργου με ένα στρώμα μπογιάς και άρχιζε από την αρχή κρατώντας μόνο μία φωτογραφία της αρχικής σύνθεσης. «Η αφηρημένη ζωγραφική είναι περισσότερο ανοιχτή στο βλέμμα, κι έχει μεγαλύτερη σχέση με τον πραγματικό κόσμο. Αλλά δεν είναι αφηγηματική, δεν σου λέει τι πρέπει να δεις. Ας κοιτάξει λοιπόν ο θεατής τους πίνακες ως οχήματα που θα τον μεταφέρουν κάπου αλλού», έλεγε ο ζωγράφος. Η είδηση του θανάτου του τον τοποθέτησε –συνειρμικά για μένα–, πάνω στην ψηλή σκάλα του σπιτιού να περπατά ξυπόλυτος –όπως ζωγράφιζε– προς τον ουρανό.
