Ειρήνη Πυλαρινού
Τελάρο
εκδ. Εναστρον, 2022, σελ. 94
Τιτλοφορώντας την πρώτη της συλλογή «Τελάρο», η Πυλαρινού αναφέρεται πιθανότατα στο πλαίσιο που αγκαλιάζει ένα εικαστικό έργο, η λέξη όμως σημαίνει και το κιβώτιο μεταφοράς καρπών. Αν συνεπώς δεχτούμε πως ο τίτλος αποτελεί (συχνά) μια οδηγία χρήσης εκ μέρους του ποιητή, τότε η ποιήτρια μας καλεί να δούμε τα 64 ποιήματα του υπό συζήτηση βιβλίου και ίσως ολόκληρη την ποίηση σαν πλαίσιο ζωής – αλλά και λιγάκι σαν σοδειά. Μας παρακινεί να συμπληρώσουμε την ποιητική χειρονομία με κάμποση εγρήγορση και αναγνωστική πρωτοβουλία. Αν δηλαδή τα συγκεκριμένα ποιήματα είναι πλαίσιο, αξίζει να αναρωτηθούμε με ποιον τρόπο άραγε η ποίηση, διακριτικά ή εμφατικά, πλαισιώνει τη ζωή, η τέχνη την πραγματικότητα. Αν είναι σοδειά, τότε θα μπαίναμε στον πειρασμό να σκεφθούμε τα ποιήματα αυτά ως καρπούς μιας ολόκληρης ζωής – όμως όχι: η ποιήτρια ενημερώνει εξαρχής, σε υπότιτλη σημείωση, ότι «τα ποιήματα της συλλογής ανήκουν στη χρονική περίοδο 2017-2019». Γιατί αισθάνεται η ποιήτρια την ανάγκη να μας γνωστοποιήσει ότι πρόκειται για τη σοδειά των συγκεκριμένων ετών; Δεν είμαι βέβαιη ότι το ερώτημα μπορεί να απαντηθεί αποκλειστικά με τη βοήθεια του βιβλίου.
Τέσσερα χαρακτηριστικά επιγράμματα με ποιητολογικό περιεχόμενο (π.χ. «Πάντα φτιάχνεις μια καθημερινότητα όπου κι αν ζεις/ είτε στ’ όνειρο είτε στη φυλακή/ ακόμα και στην ποίηση») χωρίζουν τη συλλογή σε τέσσερις χαλαρές ενότητες. Και ενώ τα ποιήματα στο σύνολό τους μαρτυρούν εμπεδωμένη μουσικότητα και καλή αίσθηση του ρυθμού, οι ενότητες είναι νομίζω άνισες, με τις δύο πρώτες να υπερτερούν σαφώς ως προς την υψηλότερη στόχευση και τον βαθμό της τόλμης και της πρωτοτυπίας. Νιώθουμε έτσι την ανάγκη να αφήσουμε στην άκρη τα καλοφτιαγμένα μεν αλλά τετριμμένα ποιήματα της τρίτης και της τέταρτης ενότητας· θυμίζουν αρκετά τη χαμηλότονη, ειρωνική παραδοξολογία της Δημουλά καθώς δεν στερούνται τεχνικής, αλλά μακράς πνοής. Επιστρέφουμε ξανά και ξανά στα πιο απαιτητικά και προκλητικά ποιήματα των δύο πρώτων ενοτήτων που, σε μεγάλο βαθμό, έχουν θέμα την ίδια την ποίηση και τους ποιητές, χωρίς να παραλείπουν, κάθε τόσο, να θυμίζουν τη λειτουργία της πλαισίωσης. «Γράφω γιατί αυτός/ ο δαίμονας τρυπώνει μέσα μου/θέλοντας τον Θεό να υποκριθεί» ξεσπάει η φωνή του ανθρώπου που μιλάει στο «Μη με ακούτε όταν λέω». Το φλερτ των λέξεων και της ποίησης με τον άνεμο και τα φτερά είναι μια παλιά υπόθεση που η Πυλαρινού σε αρκετά ποιήματα αντιμετωπίζει με τον δικό της τρόπο. Και κάπου ανάμεσα στα ποιητολογικά ποιήματα και στις ανεμολογικές μελέτες, φυτεύει στίχους με ισχυρό βιωματικό υπόβαθρο, όπως στο «Πολλαπλούν μυέλωμα». Με αυτό το τελευταίο ζευγαρώνει αριστοτεχνικά το «Μη σας ξαφνιάζει ο Ρίλκε», με πολλαπλές αναφορές στη διάσημη ριλκεϊκή ομορφιά της φρίκης, αλλά και στον τυραννικό θάνατο του διάσημου ποιητή από την ίδια κακιά αρρώστια που απασχολεί τη συγκεκριμένη ομάδα ποιημάτων της Πυλαρινού.
Τα συμφραζόμενα παραμένουν ιατρικά και στη δεύτερη ενότητα. Στο «Μέρες νοσηλείας» ξεκινάμε με τη διαπίστωση ότι «Η ποίηση ένας ορός / τον σέρνω στους διαδρόμους / κρεμασμένο σ’ ένα σταντ μεταλλικό». Ακολουθεί το ευφυέστερο, νομίζω, ποίημα της συλλογής, με τίτλο «Ιόνιες πληγές (Δ. Σολωμός – Α. Κάλβος)», που θα άξιζε μια θέση στις ανθολογίες του μέλλοντος. Το ποίημα δεν στερείται σασπένς, αποφεύγω λοιπόν να το χαλάσω. Υπηρετεί πάντως και εδώ με συνέπεια τον στόχο να τεθεί ολόκληρη η ποιητική λειτουργία στην ταπεινή υπηρεσία μιας κάποιας καθημερινότητας, που εμπερικλείει με τη σειρά της τις τρομερότερες εκπλήξεις, τις πιο ανυπόφορες οδύνες.