Η επανέκθεση στο Μουσείο Παξινού – Μινωτή στο Μέγαρο Εϋνάρδου, στην Αγίου Κωνσταντίνου και Μενάνδρου, απέναντι από το Εθνικό Θέατρο, σηματοδοτεί και μια επανεκκίνηση. Το νέο ξεκίνημα συμπίπτει κατά μία έννοια με τη νέα περίοδο που άρχισε πρόσφατα στο Μορφωτικό Ιδρυμα Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ). Το ΜΙΕΤ είναι ο διαχειριστής του κληροδοτήματος Αλέξη Μινωτή και ικανοποιώντας την επιθυμία του διαθέτη εμπλούτισε –μετά τον θάνατό του, το 1996– την Αίθουσα Παξινού με επιπλέον αντικείμενα και έργα τέχνης μετονομάζοντας τον χώρο σε Μουσείο Παξινού – Μινωτή. Εκτοτε, το μουσείο είχε μια διακριτική παρουσία και το ΜΙΕΤ εκπληρούσε τους μορφωτικούς σκοπούς του κληροδοτήματος.
Αλλά η επανέκθεση που μόλις ολοκληρώθηκε ανοίγει με αξιώσεις ένα νέο κεφάλαιο επικοινωνίας με την κοινωνία. Η κοπιώδης και αποτελεσματική επανέκθεση του μουσείου, έργο της μουσειολόγου Σοφίας Ε. Πελοποννησίου, εκφράζει μια διευρυμένη οπτική και σαφέστατα φέρει τον αέρα μιας ανανεωμένης αισθητικής. Η επίσκεψη στις δύο αίθουσες του μουσείου, στο νεοκλασικό Μέγαρο Εϋνάρδου, αποτελεί βίωμα που συνοδεύεται από σκέψεις για τις δύο τεράστιες προσωπικότητες του ελληνικού θεάτρου. Φέτος, είναι η επέτειος των 50 χρόνων από τον θάνατο της Κατίνας Παξινού. Είχα την εμπειρία της ξενάγησης από την υπεύθυνη της επανέκθεσης, Σοφία Ε. Πελοποννησίου, παρουσία της υποδιευθύντριας της υποδιεύθυνσης Οικονομικών και Διαχείρισης Σωσάννας Καλογηράτου, και της υποδιευθύντριας στην υποδιεύθυνση Προγραμμάτων, Ανάπτυξης και Προβολής Ελιας Βλάχου.
Εξαρχής γίνεται φανερό πως τα κειμήλια, τα έπιπλα, τα έργα τέχνης, τα ενθυμήματα, τα προσωπικά αντικείμενα φέρουν συμβολισμό που υπερβαίνει το καλλιτεχνικό εκτόπισμα. Στην είσοδο, βλέπει κανείς (και ξεφυλλίζει) τα χειροποίητα βιβλία με δημοσιεύματα του Τύπου για την καριέρα της Παξινού και του Μινωτή, που σχεδίασε η Σοφία Ε. Πελοποννησίου και δημιούργησε η Μαρία Αλεξίου.
Συναισθάνεται κανείς το μέγεθος και την προσφορά της Κατίνας Παξινού και του Αλέξη Μινωτή μέσα σε ένα πνευματικό, κοινωνικό και διεθνές περιβάλλον, τα δίκτυα φιλίας με μορφές όπως η Μαρία Κάλλας, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, ο Δημήτρης Μητρόπουλος, ο Δημήτρης Χορν, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Ευγένιος Ο’ Νιλ και πολλοί ακόμη. Ενας κόσμος πολύπτυχος, με παιδεία και συναίσθηση.
Μελετώντας τις πηγές και το διαθέσιμο υλικό, η κ. Πελοποννησίου οργάνωσε επί της ουσίας μια αφήγηση στο σώμα του 20ού αιώνα, προβάλλοντας συναντήσεις και κορυφώσεις. Εμφαση δίνεται στη διεθνή καριέρα της Παξινού και του Μινωτή (ιδίως της πρώτης), και ο επισκέπτης θα δει σε περίοπτη θέση και το Οσκαρ (Β΄ γυναικείου ρόλου) με το οποίο τιμήθηκε η Παξινού ερμηνεύοντας τον ρόλο της Πιλάρ στο «Για ποιον χτυπά η καμπάνα» (1943, βασισμένο στο βιβλίο του Ερνεστ Χέμινγουεϊ), δίπλα στην Ινγκριντ Μπέργκμαν και στον Γκάρι Κούπερ. Εχει μείνει στην Ιστορία η γεμάτη αυτοπεποίθηση φράση της Παξινού: «Δεν θα παίξω την Πιλάρ, είμαι η Πιλάρ!».
Η πατιναρισμένη αίσθηση βαθιάς λογιοσύνης και κοσμοπολιτισμού δημιουργεί ένα θερμοκήπιο εξαιρετικής ατμόσφαιρας.
Ενα πορτρέτο της Παξινού από τον σκηνογράφο Κλεόβουλο Κλώνη, στενό συνεργάτη του ζεύγους Μινωτή – Παξινού, ξεχωρίζει στον τοίχο της πρώτης αίθουσας. Επιπλα εξαίρετης αισθητικής, όπως το μικρό και το μεγάλο σεκρετέρ (το δεύτερο με τρία σπάνια βιβλία που χωρούν στην παλάμη), ένα πορτρέτο του Τσαρούχη από την παράσταση «Μάνα Κουράγιο» (που έγραψε Ιστορία), μια φωτογραφία της από τον Σέσιλ Μπίτον, την εποχή που η Παξινού έπαιζε «Εντα Γκάμπλερ» στο Mπρόντγουεϊ (1942). Εκεί την είχε δει και ο Ερνεστ Χέμινγουεϊ… Μια θαυμάσια ντουλάπα, έργο τέχνης, δείχνει την υψηλή αισθητική στην καθημερινότητα.
Ενας θαυμαστός κόσμος
Ολα αυτά, τα «αταίριαστα», γίνονται ένας θαυμαστός κόσμος χάρη στη φροντίδα της μουσειολογικής προσέγγισης (τα τεχνικά θέματα στο στήσιμο του χώρου ανέλαβε ο Νίκος Ζύκα). Τα χρώματα, το μπλε ραφ και το μπορντό στους τοίχους, οι εκλεκτικές συγκατοικήσεις, τα υφάσματα των επιπλώσεων, η πατιναρισμένη αίσθηση βαθιάς λογιοσύνης και κοσμοπολιτισμού δημιουργούν ένα θερμοκήπιο εξαιρετικής ατμόσφαιρας. Είναι, χωρίς αμφιβολία, ένα μουσείο ουσίας και ατμόσφαιρας, στην παράδοση των καλύτερων ευρωπαϊκών του είδους.
Αν και μικρό σε έκταση ως μουσείο, ο χώρος είναι γεμάτος εκθέματα και πληροφορίες. Στη δεύτερη αίθουσα, δεσπόζει το γραφείο του Μινωτή. Το μπουντουάρ της Παξινού με τα κοσμήματα. Το κέντημα από τα χέρια της, με τη λέξη duente, εμπνευσμένο από τον «Ματωμένο γάμο». Η ταμπακιέρα με το όνομα του Ευγένιου Ο’ Νιλ με σημείωμα του Μινωτή. Φωτογραφίες, με τη Σοφία Λόρεν, τον Τενεσί Ουίλιαμς, τον Βισκόντι, τον Γκρέγκορι Πεκ, την Αννα Μανιάνι… Αναλογιζόμαστε τα ιερά τέρατα, τις μεγάλες προκλήσεις. Η Παξινού είχε παίξει το 1938 στην Επίδαυρο, στην πρώτη παράσταση αρχαίου δράματος, ο Μινωτής είχε σκηνοθετήσει την Κάλλας, είχαν και οι δύο τις υψηλότερες απαιτήσεις από τον εαυτό τους.
Το Μουσείο Παξινού – Μινωτή αναγεννήθηκε και το βλέπουμε πλέον ως νέο απόκτημα της Αθήνας. Επισκέψεις και ξεναγήσεις οργανώνονται κατόπιν συνεννόησης με το ΜΙΕΤ.
