Το 1891, ο εικοσιεξάχρονος Γιαν Σιμπέλιους ξεκίνησε τη σύνθεση του πρώτου σημαντικού του έργου για ορχήστρα, σολίστ και ανδρική χορωδία, το συμφωνικό ποίημα «Κούλερβο». Το έργο εμπνέεται από ένα παραδοσιακό φινλανδικό έπος, το «Καλεβάλα».
Σε αυτό, ο αιμοσταγής πολεμιστής Κούλερβο βιάζει μέσα στο δάσος μια κοπέλα. Οπως αποδεικνύεται, το κορίτσι αυτό ήταν η αδελφή του, την οποία είχε χρόνια να δει. Η κοπέλα αυτοκτονεί.
Μια μέρα, ο Κούλερβο επιστρέφει στο ίδιο αυτό δάσος και αρχίζει έναν μονόλογο υπό τη μορφή διαλόγου με το ξίφος του. Ο Κούλερβο ρωτάει το σπαθί τι είδους αίμα θα ήθελε να γευτεί στη συνέχεια.
Το σπαθί απαντά: Ετσι, για αλλαγή, το αίμα κάποιου ενόχου, όχι ενός αθώου. Στο άκουσμα αυτής της ετυμηγορίας, πέφτει πάνω στο ξίφος του, τον διαπερνά και τον σκοτώνει. Ο εθνικός συνθέτης της Φινλανδίας δεν φημιζόταν για την αλεγκρία του. Γι’ αυτό και συχνά, συχνότατα μάλλον, έβρισκε αποκούμπι στο οινόπνευμα. Ηταν κοινό μυστικό ήδη από τότε ότι ο Σιμπέλιους ήταν αλκοολικός.
«Ολοι οι γιατροί που μου έλεγαν να κόψω το ποτό και το κάπνισμα είναι νεκροί».
Αυτό, βέβαια, δεν τον εμπόδισε να συνεχίσει να γράφει μεγάλα συμφωνικά αριστουργήματα. Οταν το 1905 συνέθεσε το μοναδικό του –και τόσο υπέροχα μελαγχολικό– Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα, το πρόβλημα με το αλκοόλ ήταν πια πολύ προχωρημένο.
Στο έξοχο «The Rest is Noise. Listening to the Twenthieth Century», ο μουσικοκριτικός του The New Yorker Αλεξ Ρος μνημονεύει έναν πολυσυζητημένο πίνακα του Φινλανδού ζωγράφου Ακσέλι Γκάλεν-Καλέλα με τον τίτλο «Πρόβλημα (Συμπόσιο)» του 1894.
Τέσσερις φίλοι μπεκροπίνουν γύρω από ένα τραπέζι. Eνα μπουκάλι κείτεται άδειο, τα ποτήρια ολόγυρα στέκουν μισοάδεια. Το πιο εντυπωσιακό είναι τα βλέμματα των συνδαιτυμόνων (ή μάλλον, συμποτών): είναι κάπου αλλού. Είναι η ματιά ανθρώπων που γέρνουν κάπου ανάμεσα στην εξάντληση, συναισθηματική, πνευματική και σωματική, και στην αέναη ονειροπόληση, την εσωτερική αναζήτηση για το επόμενο όραμα. Την επόμενη εμμονή.
Ποιοι είναι οι τέσσερις; Από αριστερά προς τα δεξιά: όρθιος, με μια άγρια έκφραση, ο ίδιος ο ζωγράφος. Ακριβώς από κάτω του, ο συνθέτης και μουσικοκριτικός Οσκαρ Μερικάντο, δεξιότερα ο μαέστρος Ρόμπερτ Καγιάνους. Στην άκρη, τελευταίος δεξιά, ο Σιμπέλιους, βυθισμένος, αποχαυνωμένος.
«Θα μπορούσε να είναι χριστουγεννιάτικο τραπέζι», λέει χαμογελαστός ο κύριος Γκρι και βάζει να ακούσουμε την Εβδόμη του Σιμπέλιους, την τελευταία του συμφωνία. Ο Σιμπέλιους έζησε έως τα 91. Για χρόνια, είχε κόψει τη μουσική, αφήνοντας μια Ογδόη στα μισά του δρόμου. Ο Ρος γράφει πως συχνά αστειευόταν με την ανικανότητά του να πεθάνει. «Ολοι οι γιατροί που μου έλεγαν να κόψω το ποτό και το κάπνισμα, είναι νεκροί», έλεγε. Η τελευταία σελίδα στο ημερολόγιό του περιλαμβάνει μια λίστα αγορών: σαμπάνια, κονιάκ και τζιν.