Τα εκατό της χρόνια συμπλήρωσε το 2023 η Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα της Ουγγαρίας, σύνολο που διαμορφώθηκε από κορυφαίους αρχιμουσικούς, όπως ο Φέρεντς Φρίτσαϊ, ο Γιάνος Φέρεντσικ, ο Ζόλταν Κότσις και άλλοι. Με αφορμή την επέτειο, η ορχήστρα εμφανίστηκε στις 14 Δεκεμβρίου στην αίθουσα «Χρήστος Δ. Λαμπράκης», παρουσιάζοντας ένα μάλλον αμήχανο πρόγραμμα με έργα Προκόφιεφ, Λιστ, Σοπέν και Μπάρτοκ. Διηύθυνε η δυναμική Ρωσίδα αρχιμουσικός Αλεφτίνα Ιόφε ενώ σολίστ ήταν ο 22χρονος ταλαντούχος πιανίστας Αλεξάντερ Μαλοφέεφ, επίσης Ρώσος.
Η βραδιά ξεκίνησε με αποσπάσματα από το μπαλέτο «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Προκόφιεφ. Η Ιόφε δεν επέλεξε κάποια από τις δύο «Σουίτες» που έχει διαμορφώσει ο ίδιος ο συνθέτης, αλλά πρότεινε μέρη και από τις δύο. Τα οργάνωσε, δε, με τρόπο ανεξάρτητο προς την πλοκή του μπαλέτου. Ετσι, λόγου χάριν, προτελευταία ακούστηκε η μουσική που συνοδεύει τον θάνατο του Τυβάλδου και τελευταία η μουσική της «σκηνής του μπαλκονιού» – δηλαδή, δύο επεισόδια που έρχονται πολύ νωρίς στην πλοκή του έργου, στη δεύτερη και την πρώτη πράξη αντίστοιχα.
Η αυτονόμηση των αποσπασμάτων και η αποσύνδεσή τους από τη ροή της υπόθεσης είχε ως αποτέλεσμα την απονοηματοδότηση της μουσικής. Εκφραστικά, βεβαίως, η Ιόφε έδωσε σε κάθε κομμάτι τον χαρακτήρα του, τη μεγαλοπρέπεια στην εμφάνιση των δύο οικογενειών, την ελαφράδα και την τρυφερότητα στο θέμα της Ιουλιέτας, τη δραματική διάσταση στον θάνατο του Τυβάλδου. Ωστόσο, όλο μαζί αυτό που ακούστηκε ήταν σαν… υπέροχα θραύσματα σε λάθος θέση.
Στη συνέχεια, ο υπερταλαντούχος Αλεξάντερ Μαλοφέεφ, ο οποίος το 2014 κέρδισε τον σημαντικό Διεθνή Διαγωνισμό Τσαϊκόφσκι σε ηλικία 13 ετών, αντί κάποιου μείζονος έργου προτίμησε να παρουσιάσει τον «Χορό των νεκρών» για πιάνο και ορχήστρα του Λιστ και τη σύνθεση «Αντάντε σπιανάτο και μεγάλη λαμπερή Πολωνέζα» του Σοπέν. Εργα απαιτητικά και άκρως δεξιοτεχνικά, έδωσαν το μέτρο των εντυπωσιακών δυνατοτήτων του πιανίστα. Σε περιπτώσεις σαν του Μαλοφέεφ είναι περιττό να αναφερθεί κανείς στη δεξιοτεχνία. Αυτό που εκτιμήθηκε περισσότερο ήταν το πλήθος των αποχρώσεων και των διαβαθμίσεων που πρότεινε ο μουσικός.
Ούτε μία επανάληψη μουσικής φράσης δεν ήχησε όμοια με την αρχική διατύπωση, όχι επειδή ο Μαλοφέεφ επαναλάμβανε στερεότυπα κάποια συνταγή, αλλά επειδή φάνηκε να έχει σκεφτεί το πώς θα πρέπει να ακουστεί κάθε επανάληψη, άλλοτε ως ηχώ, άλλοτε ως σχολιασμός, άλλοτε ως αντανάκλαση της αρχικής διατύπωσης. Πρακτικά, αυτό μεταφραζόταν σε ευαίσθητο χειρισμό της δυναμικής, αλλά και πλαστικότητα ως προς του χρόνους διαμόρφωσης κάθε φράσης.
«Ο θαυμαστός μανδαρίνος»
Η βραδιά ολοκληρώθηκε με τη σουίτα από το μπαλέτο «Ο θαυμαστός μανδαρίνος» του Μπέλα Μπάρτοκ. Στην εντυπωσιακή αυτή παρτιτούρα με την εξπρεσιονιστική ενορχήστρωση, η Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα της Ουγγαρίας έλαμψε και υπό τη στιβαρή και άκρως δραματική καθοδήγηση της Ιόφε ανέδειξε τον μοντερνισμό της μουσικής και την τόλμη του Μπάρτοκ σε ό,τι αφορά την αρμονία και τον ρυθμό. Ο πέμπτος «Ουγγρικός χορός» του Μπραμς ήταν η αυτονόητη εκτός προγράμματος κατάληξη της βραδιάς.