Μπαίνοντας κανείς στον χώρο του -1 της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών όπου φιλοξενείται η έκθεση «Adhocracy», βρίσκεται μπροστά σε ένα… μανιφέστο. Ενα μηχανικό «χέρι» κατευθυνόμενο από Η/Υ γράφει με μαρκαδόρο στον τοίχο το «μανιφέστο» της Αρχιτεκτονικής Ανοιχτού Κώδικα (Open-source Architecture), όπως αυτό αποτυπώνεται στο σχετικό λήμμα της Wikipedia.
Ενας εναλλακτικός τρόπος παραγωγής, βασισμένος σε πρωτότυπες ιδέες του design και της αρχιτεκτονικής (κυρίως), είναι ο πυρήνας αυτής της έκθεσης, η οποία εγκαινιάστηκε χθες. Μια μέρα πριν -και με τον πυρετό των προετοιμασιών σε πλήρη εξέλιξη- συναντήσαμε στον χώρο τον συνεπιμελητή Πάνο Δραγώνα, ο οποίος ανέλαβε να μας εξηγήσει την ουσία μιας έκθεσης που προχωρά πέρα από όσα μπορεί να παρατηρήσει κανείς με μια πρώτη ματιά. «Το Αdhocracy είναι για εμάς το αντίθετο του Bureaucracy, του γραφειοκρατικού μοντέλου δηλαδή της βιομηχανικής παραγωγής όπου οι εντολές έρχονται από πάνω προς τα κάτω και το αποτέλεσμα είναι επαναλαμβανόμενο και προκαθορισμένο. Αντιθέτως ένα σύστημα με αντίστροφη ροή, το οποίο εκμεταλλεύεται τις σύγχρονες τεχνολογίες όπως οι 3D εκτυπωτές και τα δίκτυα, παράγει αυτοσχέδια πρωτότυπα, τα οποία έχουν τόσο οικονομικό όσο και αισθητικό ενδιαφέρον».
Αναλύοντας κατά το δυνατόν απλά την παραπάνω ιδέα, θα λέγαμε πως η προσέγγιση αυτή επιχειρεί να δώσει στο ήδη επιτυχημένο πρότυπο του «do-it-yourself» μια νέα πιο κοινωνική-συνεργατική διάσταση. Κλειδί στην όλη προσέγγιση είναι η ανοιχτή χρήση όλων των σχεδίων, ελεύθερων από πνευματικά δικαιώματα, ώστε ο καθένας να μπορεί να τα χρησιμοποιήσει αυτούσια ή να παρέμβει πάνω σε αυτά δημιουργώντας έτσι νέα έργα.
Το τελευταίο στοιχείο, αυτή η παραίτηση δηλαδή από οποιαδήποτε πνευματικά δικαιώματα, ήταν και προϋπόθεση ώστε να πάρει κανείς μέρος στο «Αdhocracy». Από απλές κατασκευές με βασικά υλικά, μέχρι πιο σύνθετες λύσεις που έχουν να κάνουν με τον δημόσιο χώρο και έργα «στοχαστικά», όπως τα χαρακτήρισε ο κ. Δραγώνας, το βλέμμα του περιηγητή της έκθεσης «βομβαρδίζεται» με πρωτότυπες ιδέες, οι οποίες λειτουργούν ως υλικό για σκέψη και αφύπνιση. Φυσικά οι νέοι άνθρωποι είναι πρωταγωνιστές: σε μια γωνία, η πολύβουη ομάδα του εργαστηρίου Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, του καθηγητή Δημήτρη Παπαλεξόπουλου, αναπτύσσει επιτόπου τα σχέδιά της για μια «πόλη των κοινών».
Οπως γίνεται αντιληπτό, το περιεχόμενο της έκθεσης εκτός από αισθητικό είναι και καθαρά πολιτικοκοινωνικό. Αυτή την αίσθηση επιβεβαιώνει και η Ισπανίδα επιμελήτρια Ethen Baraona Pohl: «Μας αρέσει να χρησιμοποιούμε το design σαν κριτικό εργαλείο, ένα κομμάτι της έκθεσης στοχεύει να στρέψει το ενδιαφέρον σε πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, όπως αυτά που υπάρχουν τώρα στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ευρώπης και του κόσμου». Σε μια σύγχρονη πραγματικότητα όπου πολλοί νέοι, ευφυείς άνθρωποι αναζητούν εκείνη τη μία «μαγική» ιδέα που θα τους δώσει πλούτο και δόξα, ίσως η απάντηση τελικά να είναι λιγότερο εγωιστική…