Πάρκαρα έξω από το Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς. Εκλεισα το ραδιόφωνο με τις τελευταίες εξελίξεις για το προσφυγικό και το ευρωπαϊκό πολιτικό αδιέξοδο. Αναρωτήθηκα εάν το μυαλό μου θα κατάφερνε να απομονωθεί έστω για μια ώρα από τη ζοφερή πραγματικότητα.
Αυτός είναι ο σκοπός της μεθόδου Αμπράμοβιτς, η οποία θα «διδάσκεται» στους επισκέπτες της έκθεσης «As One», μια συνεργασία του Οργανισμού ΝΕΟΝ και του MAI (Marina Abramovic Institute). Συνοπτικά: η πιο γνωστή περφόρμερ στον κόσμο συνέλαβε μια ολόκληρη διαδικασία με σωματικές και νοητικές ασκήσεις, που έχει στόχο την επανασύνδεση με τον χαμένο εαυτό μας, αυτόν που κατακερματίζεται από την πίεση των υποχρεώσεων του σύγχρονου τρόπου ζωής στη Δύση. «Ξέρετε από τι πάσχουμε σήμερα; Τρέχουμε στη δουλειά μας, βλέπουμε τηλεόραση με τις ώρες. Είναι σαν να κρατάμε ένα τηλεκοντρόλ και αλλάζουμε κάθε τόσο κανάλι. Δεν έχουμε καθίσει ποτέ να δούμε σοβαρά τις ανάγκες του. Η ζωή μας είναι ένα ζάπινγκ και δεν το έχουμε αντιληφθεί καθόλου. Δεν τη ζούμε, την καταναλώνουμε», μου είχε πει σε μια παλαιότερη συνέντευξή της στην «Κ».
Δημοσιογράφοι και καλλιτέχνες θα είχαμε την ευκαιρία να δοκιμάσουμε πρώτοι τη μέθοδο, πριν από τα βραδινά εγκαίνια, και τη μεγάλη κοσμοσυρροή. Αλλωστε, η έκθεση θεωρείται δικαίως το εικαστικό γεγονός του 2016 γιατί περιλαμβάνει ένα πλουσιότατο ενδιαφέρον πρόγραμμα αφιερωμένο στην περφόρμανς, με δράσεις και ομιλίες που θα διαρκέσουν επτά εβδομάδες.
Οι επισκέπτες πρέπει ν’ αφήσουν προσωπικά αντικείμενα, κινητό και ρολόι στην γκαρνταρόμπα και απαγορεύεται να μιλούν όσο βρίσκονται εντός του μουσείου. Μας υποδέχθηκαν οι ντυμένοι στα μαύρα «διευκολυντές» (έτσι τους αποκαλεί η Αμπράμοβιτς), οι οποίοι μας έδειξαν αρχικά μια σειρά σωματικών ασκήσεων για να χαλαρώσει το σώμα και το μυαλό με ειδικές αναπνοές και διατάσεις. Μετά μας έδωσαν ηχομονωτικά ακουστικά (είναι υποχρεωτικό να τα φορέσεις) και προχωρήσαμε προς το κύριο μέρος της έκθεσης.
Οι διευκολυντές μάς κρατούσαν από το χέρι, προσπαθώντας ακόμη και στο περπάτημα να μας κάνουν να υιοθετήσουμε έναν πιο αργό ρυθμό, κάτι που ήδη είχε επίδραση επάνω μας. Το πρώτο πράγμα που με έβαλαν να κάνω ήταν να καθίσω σε μια καρέκλα και να κοιτάζω μια κόκκινη επιφάνεια στον τοίχο. Οση ώρα ήθελα. Μόλις σηκώθηκα, με ανέβασαν σε ένα μικρό βάθρο μαζί με άλλους επισκέπτες και μου ζήτησαν να κλείσω τα μάτια και να παίρνω βαθιές ανάσες. Πάλι όση ώρα ήθελα.
Εν συνεχεία με έβαλαν σε ένα μικρό «σεπαρέ», όπου κάθισα απέναντι από ένα διευκολυντή και κοιταζόμασταν για πολλή ώρα πρόσωπο με πρόσωπο, σε τέτοιο βαθμό που νομίζω ότι θα μπορούσα να τον σκιτσάρω από μνήμης. Υστερα βρέθηκα μαζί με άλλους σε ένα τραπέζι, όπου μου έβαλαν μπροστά μου ένα μείγμα άβραστου ρυζιού και φακής. Επρεπε να ξεχωρίσω και να μετρήσω τους κόκκους (εννοείται δεν το έκανα μέχρι τέλους). Μετά με ξάπλωσαν σε ένα κρεβάτι και με σκέπασαν στοργικά με μια κουβέρτα. Η τελική δοκιμασία ήταν όταν μου έκλεισαν τα μάτια με ένα μαντίλι και έπρεπε να περπατάω αργά για να μην πέσω πάνω στους άλλους.
Ποια είναι τα συμπεράσματά μου ως πειραματόζωο της μεθόδου Αμπράμοβιτς; Κατ’ αρχάς, η ηχομόνωση των ακουστικών με ανάγκαζε να ακούω τους καρδιακούς μου παλμούς που ήταν πολύ γρήγοροι στην αρχή, ξεκάθαρο δείγμα άγχους. Σταδιακά μειώθηκαν και ήρθε μια αλλόκοτη ηρεμία μαζί με τη γενικότερη επιβράδυνση των κινήσεών μου. Αρχισα να αισθάνομαι το σώμα μου στην ολότητά του και να καταλαβαίνω ότι σφίγγω τα δόντια μου χωρίς να το συνειδητοποιώ, ότι η πλάτη μου είναι εντελώς σκεβρωμένη από την καθιστική ζωή. Πόνοι από παλιές εγχειρήσεις και τραυματισμούς αναδύθηκαν. Μέσα σε μία ώρα το μυαλό μου έφυγε από το προσφυγικό και συνειδητοποίησα κάτι πολύ σοβαρό: ότι είμαι πρόσφυγας στο ίδιο μου το σώμα, σαν να με φιλοξενεί προσωρινά και δεν είναι δικό μου. Μαρίνα, εύγε. Σε ευχαριστώ.