Θάλασσες τρικυμιώδεις. Θάλασσες γαλήνιες με φεγγαρόφωτο. Ακτές απόκρημνες με βράχια βιβλικά που τρομάζουν το βλέμμα. Ναυαγοί που παλεύουν να σωθούν και τα καταφέρνουν. Ηρεμα αγκυροβόλια. Πόλεις-λιμάνια με χαμάληδες και ναύτες.
Οι πίνακες του Ιβάν Αϊβαζόφσκι είναι τόσο δυνατοί, που νομίζεις ότι θα σε καταπιούν και θα βρεθείς μέσα στο νερό. Λες και το κύμα θα σπάσει το όριο του πίνακα. Δεν είναι μόνον το μεγάλο τους μέγεθος και η ρεαλιστική μνημειώδης απεικόνιση του υγρού στοιχείου, αλλά και η ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο σπουδαίος Ρώσος θαλασσογράφος στα έργα του.
Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο στη λαμπρή του αναδρομική στην Πινακοθήκη Τρετιακόφ στη Μόσχα όμως δεν ήταν τα 120 έργα, διαλεγμένα ανάμεσα σε 6.000 της τεράστιας πορείας του, αλλά το ίδιο το κοινό.
Σε μια κρύα ημέρα του Νοεμβρίου που πέρασα το κατώφλι του μουσείου, εκατοντάδες Μοσχοβίτες σχημάτιζαν ουρές στην πόρτα με θερμοκρασία τρεις βαθμούς υπό το μηδέν και μέση ώρα αναμονής τα 70 λεπτά.
Μέσα στην τεράστια σάλα, οι πίνακες ήταν κρεμασμένοι κατά τέτοιον τρόπο που σε ανάγκαζαν να κάνεις μεγάλα ζιγκ ζαγκ σαν να βρίσκεσαι στην πλώρη καραβιού που το χειρίζεται επιδέξια ο καπετάνιος. Και εκεί το πλήθος συγκινούσε. Στεκόταν με τέτοιο δέος μπροστά στα έργα, που δεν έχω δει αντίστοιχο σε καμιά από τις μεγάλες εκθέσεις στη Δύση. Οι Ρώσοι δεν βλέπουν με τα μάτια αλλά με την ψυχή. Νιώθουν. Αφήνονται. Και κυρίως ξέρουν να αγαπούν και να σέβονται την τέχνη και τη μουσική με έναν τρόπο που είναι βαθιά ριζωμένος στη ζωή τους. Chapeau.