Ζορζ Σιμενόν
Το τραίνο
μτφρ.: Αργυρώ Μακάρωφ
εκδ. Αγρα, σελ. 209
Το «Τραίνο» παίρνει ένα κεφάλαιο της ιστορίας του 20ού αιώνα και το μετουσιώνει σε μια πινακοθήκη χαρακτήρων.
Η εξαίρετη βιβλιοθήκη με τα έργα του Ζορζ Σιμενόν που συστηματικά χτίζουν οι εκδόσεις Αγρα, με τις μεταφράσεις της Αργυρώς Μακάρωφ, είναι μια προσφορά που ικανοποιεί όλους τους φίλους του Βέλγου συγγραφέα. Ο Σιμενόν είναι ένας κόσμος από μόνος του και τα μαύρα τομίδια της Αγρας είναι ένας οδηγός στον κόσμο αυτόν. Ο Σιμενόν ήταν πληθωρικός αλλά με μια οξύμωρη και ιδιάζουσα οικονομία. Τα πάμπολλα μυθιστορήματά του φανερώνουν τον τρόπο με τον οποίο εργαζόταν, την ένταση της δουλειάς του αλλά και τη φυσικότητα με την οποία έγραφε ως απόρροια μιας εξαιρετικά προικισμένης αντίληψης για τον έξω και έσω κόσμο. Κάθε βιβλίο του μας αποκαλύπτει άλλες πτυχές του εαυτού του, όπως και το «Τραίνο», το πιο πρόσφατο στη σειρά της Αγρας (θα ήταν ωραίο η σειρά να είχε αριθμημένους τους τίτλους). Ηδη έχει διαβαστεί πολύ στον λίγο χρόνο που κυκλοφορεί και έχει φέρει στην επιφάνεια μια πτυχή της ζωής του Σιμενόν πολύ ενδιαφέρουσα και σημαντική. Η εμπειρία του από το δράμα των Βέλγων προσφύγων μετά τη ναζιστική εισβολή στο Βέλγιο, ένα κεφάλαιο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όχι ιδιαιτέρως γνωστό στην Ελλάδα, αποτελεί τη βάση και τον ιστορικό καμβά αυτού του μυθιστορήματος.
Χωρίς να είναι αυτοβιογραφικό, το «Τραίνο» αντλεί από τη διαμονή του Σιμενόν στη Λα Ροσέλ, στη δυτική Γαλλία, όπου είχαν προωθηθεί οι Βέλγοι πρόσφυγες, και συγχρόνως αξιοποιεί τον ισχυρό συμβολισμό του σιδηροδρόμου σε συνάρτηση με τις μετατοπίσεις πληθυσμών, τα τραύματα, τις ρήξεις και τους αποχαιρετισμούς στις ράγες της Ιστορίας. Ο Σιμενόν είχε για χρόνια στο μυαλό του την ιστορία αυτή και εντέλει την παρέδωσε ως μυθιστόρημα το 1961. Στη Λα Ροσέλ ήταν επί τρεις μήνες στα προσφυγικά παραπήγματα προσφέροντας κοινωνική εργασία και εκεί ήρθε σε επαφή με τις ανατροπές που προκαλεί το βίαιο ξερίζωμα. Και όπως κάθε μεταβολή, η μετακίνηση τόσων χιλιάδων ανθρώπων αναπροσαρμόζει το κέντρο βάρους, επιδρά στην ιδέα της εστίας, της οικογενειακής συνοχής, της συζυγικής πίστης, στη σύνδεση με το κοινοτικό πνεύμα.
Ο Σιμενόν μάς δίνει πρωτόγονο σεξουαλικό κλίμα μέσα στα κοινόβια, στις αμαξοστοιχίες, στα παρασκήνια της προσφυγιάς. Ο ρεαλισμός του μας οδηγεί στο απογύμνωμα της αστικής συμπεριφοράς μακριά από το πυκνό αστικό δίκτυο που τη συντηρεί. Η ερωτική ιστορία που είναι ο κεντρικός καμβάς γεννιέται μέσα σε αυτό το κλίμα της απελευθέρωσης και της θέασης ενός άλλου εαυτού που έως τότε παρέμεινε σε ημίφως, αδρανής και φοβισμένος. Το «Τραίνο» παίρνει ένα κεφάλαιο της ιστορίας του 20ού αιώνα και το μετουσιώνει σε μια πινακοθήκη χαρακτήρων και σε μια τοιχογραφία καταστάσεων, με ρυθμό που δεν χάνει τον βηματισμό του και με γλώσσα γάργαρη. Αλλωστε, η μεταφράστρια του Σιμενόν, Αργυρώ Μακάρωφ, έχει σφυρηλατήσει μια βαθιά, προσωπική σχέση με τον κόσμο αυτόν, τον πολύπτυχο, τον ερωτικό, τον σκοτεινό, τον βαθιά ανθρώπινο. Αξίζει να βρείτε το podcast της Lifo με τον Νίκο Μπακουνάκη να συνομιλεί με την Αργυρώ Μακάρωφ για τον Σιμενόν.
Το «Τραίνο» μεταφέρθηκε και στο σινεμά, όπως και τόσα ακόμη βιβλία του Ζορζ Σιμενόν. Σε σκηνοθεσία του Πιέρ Γκρανιέ-Ντεφέρ, η ταινία «Το Τραίνο» (1973) είχε πρωταγωνιστές τον Ζαν-Λουί Τρεντινιάν και τη Ρόμι Σνάιντερ. Η επιτομή της ακμής του ευρωπαϊκού κινηματογράφου.