Ενα βιβλιοπωλείο έξω από οικισμούς, πάνω στη λεωφόρο Μαραθώνος, στο 26ο χιλιόμετρο, με κάνει να αναρωτιέμαι εδώ και χρόνια πώς τα καταφέρνει να επιβιώνει. Βρίσκεται από το 2006 έξω από τον Νέο Βουτζά, μακριά από μια οργανωμένη γειτονιά που θα του πρόσφερε, ίσως, εμπορική ασφάλεια και τυχαία πελατεία. Ανάμεσα σε έναν φούρνο και ένα κατάστημα ψιλικών, απ’ αυτά που βοηθούν σαν φεύγεις έξω από το κέντρο της Αθήνας, ακόμη περισσότερο σαν επιστρέφεις, φέρνει τους πιστούς πελάτες-αναγνώστες κοντά του με μια αξιοζήλευτη αφοσίωση.
Η ιδιοκτήτριά της «Βιβλιοθήκης», η Εριέττα Βουλγαρίδη, δεν μένει ποτέ μόνη τα πρωινά. Εδώ έρχονται πολλοί λάτρεις των βιβλίων που αναζητούν μια ήσυχη γωνιά για να διαβάσουν και να πιουν καφέ, να αναζητήσουν ιδέες για ένα δώρο, να συζητήσουν για μια νέα έκδοση.
Επισκέπτες και καλεσμένοι
Τον χειμώνα περιμένει φρέσκος καφές, το καλοκαίρι κάτι δροσερό για όσους φτάνουν ώς εκεί και βέβαια πάντα μια θέση στον δερμάτινο καναπέ. Τα βράδια, συνήθως μια φορά την εβδομάδα ή στις δέκα μέρες, υπάρχει καλεσμένος συγγραφέας που ξαφνιάζεται ευχάριστα σαν φτάνει ώς «τη μέση του πουθενά» και εκπλήσσεται ακόμη περισσότερο όταν βλέπει πόση όρεξη έχει εδώ το κοινό για συζήτηση με επίκεντρο πάντα μια νέα έκδοση. Το κρασί είναι κέρασμα.
Υστερα είναι και οι θεματικές βραδιές. «Οποιος φίλος ή πελάτης θέλει, χωρίς καμία δέσμευση, αφιλοκερδώς από τη μεριά μας, παρουσιάζει μια βραδιά-αφιέρωμα σε οποιονδήποτε καλλιτέχνη», λέει η κ. Εριέττα Βουλγαρίδη. «Είναι βραδιές-αφιερώματα στη ζωή και το έργο γνωστών καλλιτεχνών απ’ όλους τους χώρους. Από τον Μ. Καραγάτση μέχρι τον Γούντι Αλεν και από τον Καββαδία μέχρι τη Λουίζ Μπουρζουά».
Τη «Βιβλιοθήκη» την άνοιξε πριν από οκτώ χρόνια. Ηταν μια καλή περίοδος για τέτοια ρίσκα. Η κανονική της δουλειά, που ένα κομμάτι της το συνεχίζει και σήμερα, είναι οι κατασκευές και η διακόσμηση. Πάνω στο μεγάλο τραπέζι με τα ακουμπισμένα βιβλία υπάρχουν και δημιουργίες της, όπως η Τριάρα ή Τριάδα που στηρίζεται στην αρχή της τρίλιζας. Σε άλλα σημεία, πέτρες θαλάσσης αλλά και βιομηχανικές που ντύθηκαν με σελίδες εφημερίδας, μεταμορφώθηκαν σε καλαίσθητα πρες παπιέ.
«Αυτό ήταν το επάγγελμά μου. Σπούδασα στη Σχολή Βακαλό, έπειτα συνέχισα για λίγο στην Ιταλία. Ομως το 2006, που τα παιδιά μου ήταν ακόμη μικρά, αποφάσισα να ανοίξω ένα βιβλιοπωλείο – χώρο τέχνης. Ηταν μια πολύ καλή εποχή τότε για το βιβλίο. Το κοινό της περιοχής με αγκάλιασε. Τότε άφησα λίγο το όνειρο της αίθουσας τέχνης, όμως στην πορεία η “Βιβλιοθήκη” έφερε πολλούς εικαστικούς να κάνουν εκθέσεις. Οπως η Ελένη Μιχαλακοπούλου, η Πόλυ Κάνιστρα με το σκάκι της, ο Δημήτρης Τράγκας με κατασκευές από βιομηχανικά υλικά, η ζωγράφος Τίτα Σταύρου που μας βοήθησε πολύ και στις θεματικές βραδιές».
Στον Ν. Βουτζά φτάνουν όμως και πολλοί καταξιωμένοι συγγραφείς. Το ποδαρικό έκανε ο Βαγγέλης Ραπτόπουλος. Πάνω από 45 συγγραφείς ακολούθησαν, ανάμεσά τους οι Γιώργος Γραμματικάκης, Αλκη Ζέη, Μάρω Δούκα, Μάνος Ελευθερίου, Γιάννης Καλπούζος, Ευάγγελος Μαυρουδής, Ευγενία Φακίνου, Ιωάννα Καρυστιάνη, Τεύκρος Μιχαηλίδης, Πέτρος Τατσόπουλος, Σώτη Τριανταφύλλου, Λένα Διβάνη κ.ά.
Τι ζητάει το κοινό; Υπάρχει μόδα ανάλογα με τις εποχές, απαντάει η κ. Βουλγαρίδη. Η κρίση έκανε μόδα τα πολιτικά βιβλία. Παλιότερα ζητούνταν τα ιστορικά, ενώ, όταν βγήκε ο «Κώδικας Ντα Βίντσι» του Νταν Μπράουν, οι εκδόσεις επιστημονικού μυστηρίου. «Τώρα η τάση είναι τα αστυνομικά», λέει. «Ο κόσμος ζητάει και πολλούς Ελληνες συγγραφείς του είδους. Οι άνθρωποι δεν σταμάτησαν να διαβάζουν, απλώς αγοράζουν λιγότερα βιβλία, είναι πιο επιλεκτικοί».
Ο χώρος των παιδιών
Στη «Βιβλιοθήκη» υπάρχει χώρος και για τα παιδιά. Πάνω από τις μαξιλάρες σε μια γωνιά οι ζωγραφιές τους καταλαμβάνουν έναν ολόκληρο τοίχο, ενώ σ’ έναν πίνακα είναι γραμμένα αποφθέγματα συγγραφέων, όπως της Τζέιν Οστιν: «Αν ένα βιβλίο είναι καλογραμμένο, μου φαίνεται πάντα πολύ μικρό». Ή του Μαρκ Τουέιν: «Κλασικό είναι ένα βιβλίο που οι άνθρωποι υμνούν, αλλά δεν διαβάζουν» κ.ά. Σε ένα σημείο και κάποια απαραίτητα είδη για παιδιά, τετράδια και μολύβια, αν και η Ερ. Βουλγαρίδη δεν ήθελε να έχει ο χώρος χαρτικά είδη. «Από οικονομικής πλευράς χρειάζεσαι τα χαρτικά. Από την άλλη, δεν μπορεί κάποιος να σου παραγγείλει τα βιβλία του ΟΕΔΒ και να μην έχεις κάποια τετράδια».
Τα παιδιά όμως που φτάνουν ώς εκεί έχουν κι άλλα να θυμούνται. Εκπαιδευτικές δράσεις, εκδηλώσεις για την ιστορία του χαρτιού και της τυπογραφίας αλλά και διασκεδαστικά παιχνίδια σαν το κυνήγι θησαυρού.
Η «Βιβλιοθήκη» έχει χαρακτήρα. Και φαίνεται ακόμη και από τις συσκευασίες της. Η Ερ. Βουλγαρίδη βρήκε στις σελίδες της «Καθημερινής» την έξυπνη λύση για ένα συμβολικό και οικολογικό αμπαλάζ. Ενα είδος ανακύκλωσης που ενθουσιάζει τους πελάτες της, οι οποίοι μάλιστα της πηγαίνουν εκτός από τα φύλλα που αγοράζει η ίδια και τις δικές τους διαβασμένες εφημερίδες. Μέχρι και χριστουγεννιάτικο δέντρο έχουν στολίσει οι παλιές σελίδες της «Κ». Στην πορεία, η ευρηματική βιβλιοπώλις άρχισε να τυλίγει κουτιά και εκδόσεις, άλλοτε παθιασμένη με τις σομόν σελίδες, άλλοτε με τις μπλε και το υπόλοιπο «σώμα» της εφημερίδας. Τώρα, οι παλιές σελίδες έγιναν καλόγουστα περιτυλίγματα βιβλίων και, όπως φαίνεται, περιζήτητα.