OPRAH WINFREY
Αυτό που ξέρω σίγουρα
μτφρ.: Ρόζα Τραϊκόγλου
εκδ. Διόπτρα
Λατρεύω τις βιογραφίες, και ουχί τις αγιοβιογραφίες, αλλά δεν αντέχω τα βιβλία αυτοβοήθειας, τις εκλαϊκευμένες συμβουλές, την ψυχολογία του ποδαριού ή ανθρώπους που λειτουργούν ως μέντορες, αναμειγνύοντας λίγη «μαγεία», λίγη εμπειρία και πολλή σαγήνη για να προσελκύσουν το κατά κανόνα γυναικείο κοινό τους. Από μικρή, έχοντας μεγαλώσει με ένθεη μητέρα, τα αυτιά μου δέχτηκαν πολλές φορές τις διδαχές της Εκκλησίας, αυτούσιες ή εμποτισμένες με μπόλικη υποκειμενικότητα του εκάστοτε «πατέρα» της εκάστοτε ενορίας. Ετσι, ήταν βέβαιο ότι η αντίσταση του πεφωτισμένου μονόδρομου για την ευτυχία, την καλοσύνη και την πληρότητα θα εγκαθιδρυόταν σθεναρά, όταν αναζητούσα τις ψυχοθεραπευτικές σχολές στις οποίες θα αφηνόμουν συνειδητά προκειμένου να «εκπαιδευθώ», αλλά κυρίως να θεραπευθώ.
Από τότε έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι και οι άμυνες μαλάκωσαν και κάποιες από τις αντιστάσεις κάμφθηκαν. Σε μια κατάσταση λιγότερο αμυντική με βρήκε και το βιβλίο της Oprah Winfrey, με τίτλο «Αυτό που ξέρω σίγουρα», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διόπτρα πριν από μερικούς μήνες. Ενώ στο παρελθόν, τότε που οι σημαίες της ψυχαναλυτικής σκευής, ως η μόνη οδός της αλήθειας, κυμάτιζαν μεσίστιες, δεν θα διανοούμουν να ανοίξω ένα τέτοιο βιβλίο –κρίνοντας φυσικά προτού το διαβάσω– τώρα αισθάνθηκα την ανάγκη να δω τι έχει να καταθέσει μια γυναίκα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, που αν μη τι άλλο έχει διανύσει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διαδρομή στη ζωή της. Για άλλη μια φορά, τίποτα δεν είναι τυχαίο.
Εγκώμιον ωριμότητος
Η τηλεοπτική προσωπικότητα που φιλοξένησε όλους τους σημαντικούς ανθρώπους του πλανήτη, που ανήκει κατά σειρά ετών στη λίστα Forbes με τους ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή, έχοντας μία από τις μεγαλύτερες περιουσίες, η μικρή έγχρωμη κακοποιημένη από το Μισισίπι, για 14 χρόνια κατέγραφε τις σκέψεις της στο περιοδικό Ο, το περιοδικό της Οπρα, με τον τίτλο «What I know for sure». Αφορμή δημιουργίας αυτής της στήλης ήταν ένας καλεσμένος στην εκπομπή της, ο οποίος άξαφνα τη ρώτησε στον τηλεοπτικό αέρα, τι είναι αυτό για το οποίο είναι σίγουρη στη ζωή της. Και ενώ η δημοφιλής παρουσιάστρια έχει έτοιμη την ατάκα στο στόμα της, εκείνη τη στιγμή μαρμάρωσε. Συνειδητοποίησε ότι ενώ ξέρει πάρα πολλά πράγματα, της πήρε χρόνο να σκεφτεί αυτή την ερώτηση. Ετσι αφοσιώθηκε στην έρευνα σε βάθος ζητημάτων που την έκαναν αυτό που είναι σήμερα. Τι είναι αυτό που την άλλαξε στη ζωή της, τι είναι αυτό που την έκαμψε, πώς ξεπέρασε ανυπέρβλητες δυσκολίες, πώς ξέφυγε από τον δρόμο της, και ποιοι και ποια πράγματα είναι τα σημαντικότερα στη ζωή.
Με αυτό τον τρόπο, και κάνοντας αναδρομή και σε δύσκολα κεφάλαια στη ζωή της, –υπήρξε τρομερά φτωχή, στερημένη, κακοποιημένη και χωρίς δυνατότητα μόρφωσης– στήριξε το βάρος της ύπαρξής της –η σημαντική καριέρα της είναι ένα κομμάτι της– στο ότι κυρίως άντεξε να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτονταν οι άλλοι για εκείνη και εκείνη για τον εαυτό της.
Ποιος είναι ο πυρήνας που μπορεί να συναντηθούν οι άνθρωποι, ακόμα και όσοι δεν ανήκουν σε κοινούς τόπους; Τι είναι αυτό που μας ενώνει παρά τα τόσα που έχουμε να χωρίσουμε; Στο παρελθόν δεν θα διάβαζα τις σκέψεις της Οπρα και καμιάς Οπρα. Εχει, άλλωστε, πολύ Θεό μέσα για τα γούστα μου και σε κάποια σημεία, αρκετά γλυκανάλατα περιστατικά που θυμίζουν «αμερικάνικο όνειρο».
Τα στερεότυπα
Ποιος θα έχανε όμως εγώ ή εκείνη; Και τελικά τι προσπαθώ και εγώ να κάνω με τη δουλειά μου; Ασχετα με το εάν κάτι μας ταιριάζει ή όχι αισθητικά, το πιο δύσκολο πράγμα σήμερα είναι να μετακινηθούμε. Να φύγουμε από τα στερεότυπα του δικού μας νου και τις βεβαιότητες της αυθεντίας μας. Το πιο δύσκολο πράγμα είναι να σεβαστούμε αυτόν που μας διαβάζει και να γράψουμε με απλό, κατανοητό τρόπο. Το πιο δύσκολο πράγμα είναι να πάψουμε να χρησιμοποιούμε τον φόβο μας σαν ποζάτο κυνισμό. Και να μένουμε στα δικά μας βιώματα κρίνοντας ποιότητες και ανθρώπους ανάλογα με το περιτύλιγμα. Είναι πολύ εύκολο σήμερα να βρούμε πετυχημένους ανθρώπους, αλλά γιατί είναι τόσο δύσκολο να βρούμε ευτυχισμένους;
Η Οπρα Ουίνφρεϊ χωρίς να χρησιμοποιεί τα ψυχαναλυτικά εργαλεία –παρόλο που πιστεύω ακράδαντα ότι έχει κάνει πολύ σημαντική ψυχοθεραπευτική δουλειά– μιλάει στο συγκινητικό βιβλίο της για τον άνθρωπο που επέλεξε να γίνει. Και το κάνει με τόλμη, χιούμορ και σεβασμό. Και εκεί χωρίς να το ξέρει, οι λέξεις της δεν αφορούν μόνο στη ζωή της. Αγγίζει τα ζητούμενα της εποχής. Μιας εποχής που έχει ανάγκη τα όρια, γιατί στη ζωή δεν μας χρωστάει κανείς. Και πλέον είμαι πεπεισμένη ότι ο λόγος της θα φτάσει μακρύτερα στις ψυχές –από οποιονδήποτε επιστήμονα– και θα επουλώσει πληγές. Και ας έχει λίγο Χόλιγουντ μέσα ή λίγο γκόσπελ παραπάνω…