Στο «Επιστροφή στην Ιθάκη», τη νέα ταινία του Λοράν Καντέ («Ανάμεσα στους τοίχους») που προβάλλεται από χθες στις αίθουσες, μια παρέα 4 φίλων περνάει ένα βράδυ σε κάποια ταράτσα της Αβάνας συζητώντας για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Γύρω στα 50 όλοι τους, είναι παιδιά της επανάστασης, έζησαν τη ζωή τους με υψηλά ιδεώδη, ενώ τώρα βιώνουν τη ματαίωση και τον πόνο της εξορίας – ένας από αυτούς θέλει να επιστρέψει από την Ισπανία, όπου έλειψε χρόνια σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής.
«Το θέμα της φιλίας είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην ταινία. Μιλάμε για τη δύναμη η οποία επιτρέπει σε αυτούς τους ανθρώπους όχι απλά να επιβιώνουν αλλά να ζουν και να έχουν αυτούς τους δεσμούς μεταξύ τους. Γενικά στην Κούβα με προσέλκυσε η σημασία που δίνουν εκεί στη συλλογικότητα και τους δεσμούς ανάμεσα στους ανθρώπους», μας είπε ο ίδιος ο Λοράν Καντέ στη συζήτηση που είχαμε όλοι οι δημοσιογράφοι μαζί του, στη φιλόξενη αυλή του Γαλλικού Ινστιτούτου. Οι ταινίες του έχουν πάντα έντονους κοινωνικοπολιτικούς προβληματισμούς, ωστόσο αυτή τη φορά επέλεξε να ταξιδέψει στην Κούβα για να γυρίσει το σενάριο του συγγραφέα Λεονάρντο Παδούρα, το οποίο μιλάει για τη «χαμένη γενιά» των Κουβανών. «Αυτή η γενιά των 50-55 ετών γαλουχήθηκε με τα ιδεώδη της επανάστασης, πίστεψε ότι συμμετείχε σε κάτι ιστορικό -και δικαίως-, ωστόσο δεν μπορεί να το κάνει πλέον. Στην ταινία επανέρχεται το θέμα της απώλειας των ονείρων αλλά και του τι κάνουμε τώρα. Η νεότερη γενιά, από την άλλη, η οποία επίσης παρουσιάζεται, έχει λάβει πολύ καλή παιδεία λόγω του εξαιρετικού εκπαιδευτικού συστήματος, όμως τώρα υπάρχει ο κίνδυνος του braindrain καθώς πολλοί φεύγουν για τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Ισπανία».
Ο Γάλλος σκηνοθέτης μάς μιλάει επίσης για την έντονη θεατρικότητα του φιλμ και τις ιστορίες που αφηγούνται οι χαρακτήρες του. «Αυτός ο τρόπος μού θυμίζει τις δικές μου νύχτες στην Αβάνα και όλες τις μαγικές ιστορίες που έχω ακούσει από φίλους Κουβανούς». Σε μια χώρα η οποία τα τελευταία χρόνια επιδιώκει να κάνει βήματα εκσυγχρονισμού, χωρίς όμως να χάσει τον χαρακτήρα και τα πιστεύω της, είναι φανερή η σημασία που έχει για τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν και να κατανοήσουν το παρελθόν προκειμένου να μπορέσουν να σχεδιάσουν το μέλλον. «Η ταινία δεν προβλήθηκε στο Φεστιβάλ της Αβάνας γιατί οι Αρχές δεν πρόλαβαν να την ελέγξουν. Αυτό με πλήγωσε κάπως, ωστόσο υπήρξε κινητοποίηση και τελικά μπήκε στο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου. Ηταν από τις πιο συγκινητικές προβολές που έχω βρεθεί: πάνω από 1.300 άτομα μέσα και έξω από το σινεμά συμμετείχαν, έκλαιγαν, γελούσαν, γιατί ένιωθαν πως ήταν κομμάτι της ζωής τους. Οι Κουβανοί τη θεωρούν μια κουβανική ταινία».
Παρά το ότι ομολογεί πως ο ίδιος δεν έχει πια ιδανικά που τον κάνουν να ονειρεύεται -η ταινία μιλάει και για τη δική του ματαίωση ιδεών και ονείρων- ο Λοράν Καντέ είναι αισιόδοξος για τις νεότερες γενιές. «Αυτό που με ενθουσιάζει όσον αφορά την πολιτική στάση των νέων είναι ότι αυτοί που ασχολούνται χρησιμοποιούν νέες, πολύ πιο άμεσες μεθόδους σε σχέση με τις ξεπερασμένες του παρελθόντος. Ισως το ιδεολογικό κομμάτι να μην είναι τόσο έντονο αλλά ο τρόπος με τον οποίο ενσαρκώνουν την πολιτική τους σκέψη με κάνει να ελπίζω για καλύτερα αποτελέσματα».