Συνήθως όταν παίζει σε ανοιχτούς χώρους, η ορχήστρα της Ελληνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ) περιλαμβάνει τουλάχιστον 75 άτομα. Αυτή τη φορά θα αποτελείται από περίπου 60 μουσικούς – για την ακρίβεια 61 στο ρεσιτάλ της Ρωμαϊκής Αγοράς (18/7) και 65 στα δύο γκαλά όπερας του Ηρωδείου (26, 28/7). Συνήθως οι πρόβες τους γίνονται στην αίθουσα προβών κι αργότερα στο orchestra pit, συνήθως οι μουσικοί των εγχόρδων μοιράζονται ανά δύο τα αναλόγια και την παρτιτούρα, συνήθως όλοι παίζουν πολύ κοντά ο ένας με τον άλλο, επειδή, όπως μας είπε ο αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός, «η μουσική είναι μια τέχνη που ενώνει τους ανθρώπους». Αλλά αυτό δεν συμβαίνει τώρα.
Μιλάμε με τον μαέστρο λίγα λεπτά αφού ολοκλήρωσε την τρίτη πρόβα στην COVID-19 εποχή, η οποία γίνεται με αυστηρό υγειονομικό πρωτόκολλο: τηρείται απόσταση δύο μέτρων μεταξύ των μουσικών και έχουν τοποθετηθεί προστατευτικά πλεξιγκλάς που «απομονώνουν» τα όργανα, τα οποία θεωρούνται πιο «επικίνδυνα» για τη διασπορά του ιού στην ομάδα, δηλαδή τα πνευστά και τα τύμπανα. Το αποτέλεσμα, μια ορχήστρα που καταλαμβάνει τριπλάσιο χώρο από τον συνηθισμένο, περίπου 500 τ.μ., για αυτό κάνει πρόβα επάνω στην κεντρική σκηνή της ΕΛΣ.
«Πώς σας φαίνεται αυτή η νέα συνθήκη που η κοινωνική αποστασιοποίηση επιβάλλει στη μουσική;», ρωτάμε τον κ. Καρυτινό. «Τεχνικά δεν έχουμε κανένα πρόβλημα», απαντά, «αλλά παρότι είναι απαραίτητη, στρέφεται ενάντια στον πυρήνα της μουσικής. Η εγγύτητα, η θερμότητα που εκπέμπουν τα σώματα και οι ψυχές των μουσικών, είναι προϋπόθεση γι’ αυτήν την τέχνη. Οσο λιγότερο κρατήσει αυτή η κατάσταση, τόσο πιο ευτυχής θα είμαι· για να μπορέσουμε να ξανακάνουμε τη μουσική μας με συνέπεια στο πνεύμα της».
Πρακτικά, η νέα χωροταξία δυσκολεύει κατά τι το έργο του: Οι κινήσεις πρέπει να γίνουν λίγο «μεγαλύτερες» ώστε να επιστήσει την προσοχή στους μουσικούς που κάθονται μακριά του. Σκοπός είναι οι πιο απομακρυσμένοι να «φέρνουν» τον ήχο τους λίγο νωρίτερα, έτσι ώστε στο τελικό αποτέλεσα να συγχρονιστούν με τους μπροστινούς. Ο κλαρινετίστας Γιώργος Σαμπροβαλάκης είναι από εκείνους τους μουσικούς που κάθονται έχοντας πίσω τους σαν ασπίδα ένα κυρτό πλεξιγκλάς-ανακλαστήρα ήχου, το οποίο τους απομονώνει από τους άλλους. «Οι “πνευστοί” θεωρούμαστε οι πιο επίφοβοι για τη μετάδοση του ιού, αλλά αδίκως», λέει και μας εξηγεί την τεχνική του φυσήματος, η οποία δεν διασπείρει σταγονίδια, όπως συμβαίνει με το τραγούδι. «Το αποτέλεσμα των μέτρων είναι ότι παίζεις σαν να είσαι μόνος σου μέσα σε ένα στούντιο. Από τη μια μεριά ακούς τον εαυτό σου με τη μαγεία του Dolby surround. Από την άλλη είναι πιο δύσκολο να συντονιστείς με τους υπόλοιπους, γιατί πρέπει να μαντεύεις τον ήχο από τις αντηχήσεις και τις ανακλάσεις».
«Από παιδιά οι μουσικοί δουλεύουμε πάντοτε σε ομάδα και έχουμε μάθει να μοιραζόμαστε», λέει ο εξάρχων της ορχήστρας, α΄ βιολί Αλέξης Θεοφυλάκτου. «Αυτή είναι μια συνθήκη πρωτόγνωρη με τεχνικές δυσκολίες που επηρεάζουν την απόδοση. Τώρα πρέπει να δείξουμε τον ενθουσιασμό μας και την αγάπη στη μουσική, για να τα μοιραστούμε με το κοινό».
Αλλωστε, αυτή η εναρκτήρια εκδήλωση του νέου θεσμού του ΥΠΠΟ «Ολη η Ελλάδα, ένας πολιτισμός» στον αρχαιολογικό χώρο της Ρωμαϊκής Αγοράς, στη σκιά της Ακρόπολης, είναι μια κίνηση αγάπης και σύμπνοιας, αφιερωμένη στο ιατρικό προσωπικό της Ελλάδας. Τόσο η κορυφαία μεσόφωνος Ανίτα Ρατσβελισβίλι, όσο και ο αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός συμμετέχουν αφιλοκερδώς. Πρόκειται να παρουσιάσουν ένα πρόγραμμα με δημοφιλείς άριες από όπερες των Βέρντι, Τσιλέα, Γκουνό, Σαιν-Σανς κ.ά. Η συναυλία θα μεταδοθεί ζωντανά από το www.nationalopera.gr, η δε μαγνητοσκόπηση και μετάδοση θα υλοποιηθεί με τη στήριξη της δωρεάς του ΙΣΝ.