«Το YouTube πυροβολεί τα ίδια του τα πόδια», δήλωσε ο Βρετανός μουσικός Μπίλι Μπραγκ, εκφράζοντας τη γενικότερη αγανάκτηση που επικρατεί στον χώρο της ανεξάρτητης μουσικής εξαιτίας της τακτικής που εφαρμόζει ο διαδικτυακός κολοσσός στις διαπραγματεύσεις του με τους λεγόμενους «indies». Με τον όρο αυτό χαρακτηρίζονται οι ανεξάρτητες δισκογραφικές εταιρείες, οι οποίες το τελευταίο διάστημα δέχονται τεράστιες πιέσεις από το YouTube προκειμένου να υπογράψουν συμβόλαια παραχώρησης δικαιωμάτων ενόψει των εγκαινίων της νέας πλατφόρμας μετάδοσης μουσικής του καναλιού, ανάλογης με το γνωστό μας Spotify. Συγκεκριμένα, εκπρόσωποι του χώρου αλλά και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες καταγγέλλουν τους εξευτελιστικούς οικονομικούς όρους που περιλαμβάνουν οι συμφωνίες και τον στυγνό εκβιασμό από πλευράς YouTube, το οποίο απειλεί να τους αποκλείσει όχι μόνο από τη νέα πλατφόρμα αλλά και από ολόκληρο το δίκτυό του. Την ίδια στιγμή, οι συμφωνίες με τους τρεις μεγάλους της μουσικής βιομηχανίας (Universal, Sony Music, Warner Music) έχουν ήδη κλείσει και τα ποσά που διαρρέουν από εκεί καμία σχέση δεν έχουν με τις προσφορές που έλαβε η Merlin, ο επίσημος σύνδεσμος των ανεξάρτητων εταιρειών. Φυσικά, η αγαστή συνεργασία του YouTube με τις μεγάλες δισκογραφικές δεν είναι κάτι νέο, αφού στην ουσία αυτές εξυπηρετήθηκαν και από την προ μερικών ετών δημιουργία του Vevo, που τόσες συζητήσεις και αντιδράσεις είχε προκαλέσει.
«Κινδυνεύουν να λανσάρουν μια νέα υπηρεσία, η οποία όμως θα στερείται τον πρωτότυπο και νεωτερικό ήχο που οι ανεξάρτητοι καλλιτέχνες φέρνουν. Είναι άραγε διατεθειμένοι οι φαν της μουσικής να πληρώσουν για ένα τόσο υποβαθμισμένο προϊόν; Δεν νομίζω», παρατήρησε εύστοχα ο Μπ. Μπραγκ, ενώ ο συνάδελφός του Εντ Ο’ Μπράιαν των Radiohead πρόσθεσε πως ο αποκλεισμός των ανεξάρτητων ισοδυναμεί με τη δημιουργία ενός Διαδικτύου μόνο για τους σούπερ σταρ και τις μεγάλες εταιρείες. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και η ουσία του πράγματος. Με δεδομένο ότι η παγκόσμια δισκογραφία έχει αλλάξει διά παντός με την εξάπλωση του γρήγορου Ιντερνετ και των εφαρμογών του στις διάφορες φορητές συσκευές (smartphone, laptop, tablet), οποιοσδήποτε θέλει να επιβιώσει στη σύγχρονη αγορά πρέπει να διεκδικήσει την παρουσία του στις εφαρμογές αυτές. Φυσικά, είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι το YouTube θα ρίσκαρε ποτέ να αφήσει εκτός ανεξάρτητα ονόματα όπως οι Radiohead, οι White Stripes ή οι Prodigy, τα οποία έχουν τεράστια απήχηση και ασφαλώς «απαγορεύεται» να λείπουν από οποιαδήποτε νέα πλατφόρμα.
Μονοπωλιακή λογική
Ωστόσο, η τακτική των κατά μόνας συμβολαίων και των εκβιασμών μπορεί να λειτουργήσει, ιδιαίτερα σε βάρος των λιγότερο προβεβλημένων καλλιτεχνών. Και το ζήτημα βέβαια δεν είναι μόνο οικονομικό. Μιλάμε για μια γενικότερη υποτίμηση της καλλιτεχνικής αξίας –από πλευράς, μάλιστα, ενός γίγαντα ιστορικά υπεύθυνου για τη διατήρησή της– ανθρώπων οι οποίοι πραγματικά είναι εκείνοι που οδηγούν τις μουσικές εξελίξεις και παράγουν τον φρέσκο και ποιοτικό ήχο για όλους μας.
«Σκάβοντας», πάντως, λίγο βαθύτερα, θα βρούμε ότι η πραγματική ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στη μονοπωλιακή λογική με την οποία λειτουργεί το YouTube, πίσω από την οποία άλλωστε σχηματίζεται καθαρά η εικόνα ενός άλλου κολοσσού, της Google (η οποία θυμίζουμε ότι έχει εξαγοράσει έναντι μυθικού ποσού το YouTube) και των δικών της αμφιλεγόμενων τακτικών. Με προφανή στόχο να ελέγξει το σύνολο της αγοράς –κάποιοι καχύποπτοι θα έλεγαν και πολλά παραπάνω– η αμερικανική εταιρεία δεν έχει διστάσει εδώ και χρόνια να μεταχειριστεί οποιαδήποτε μέσα. Θα περάσει άραγε και αυτή τη φορά το δικό της;