Αν οι δεκαετίες του ’90 και του 2000 ήταν οι καλύτερες εποχές για την παραγωγή της ελληνικής δισκογραφίας, από το 2012 αρχίσαμε να επιστρέφουμε στους αριθμούς της δεκαετίας του ’80. Μια πτώση αναμενόμενη, όχι μόνο εξαιτίας της κρίσης, αλλά και της υπερβολής στα χρόνια που ακολούθησαν, όπου η έκδοση ενός δίσκου συνοδευόταν και από μια σπάταλη διαφήμιση. Ηταν ακόμη η εποχή που οι εταιρείες πλήρωναν νέες παραγωγές και ξόδευαν πολύ περισσότερα σε εκείνες που τους «τα έφερναν».
Οι αναταράξεις που προκάλεσαν στην αγορά τόσο η πειρατεία όσο και η τεχνολογία συνέβαλαν με τον τρόπο τους στην πτωτική πορεία της εγχώριας παραγωγής, ενώ η διάθεση παλαιών καταλόγων από τον Τύπο (συχνά κακές εκδόσεις) απαξίωσε το CD στα μάτια του αγοραστικού κοινού.
Η φετινή παραγωγή
Σήμερα ο καθένας μπορεί να εκδώσει ένα CD, αλλά λίγοι το εκτιμούν ως φυσικό προϊόν. Η εποχή των άλμπουμ πέρασε, κι όλοι πια ποντάρουν στο ένα τραγούδι. Οσο για τους τρόπους διάδοσής του, το Διαδίκτυο να ’ναι καλά. Με ένα κλικ όλα είναι ευκολότερα αλλά και πιο σύνθετα, για τους παλαιότερους.
Εχοντας τους αριθμούς ως αδιάψευστους μάρτυρες της παραγωγής και όσων τη χαρακτηρίζουν, ο Πέτρος Δραγουμάνος, ο μαθηματικός που κατέγραψε την ελληνική δισκογραφία από το 1950 ώς σήμερα αρχικά σε βιβλίο κι έπειτα σε DVD, επιχειρεί έναν απολογισμό της χρονιάς που πέρασε. Το 2014 λοιπόν είχαμε 611 εκδόσεις ως ετήσια παραγωγή, με 418 προσωπικούς δίσκους.
Γυρίζουμε, όπως λέει, στις αρχές του ’90 όχι μόνο ως προς τον αριθμό των εκδόσεων αλλά και την ποσότητα που παράγεται, η οποία συνήθως δεν ξεπερνά τα 1.000 αντίτυπα σε CD και 500 για βινύλιο. Διακρίνει ωστόσο ίχνη ανάκαμψης. «Την επιστροφή των μεγάλων δισκογραφικών εταιρειών στο παιχνίδι». «Είναι ενδιαφέρον ότι όλες οι μεγάλες εταιρείες συνεργάζονται πια με το Spotify, μια παγκόσμια πλατφόρμα όπου μπορείς να ακούς μουσική. Δίνουν πριν κυκλοφορήσουν στην αγορά το νέο τους προϊόν, το οποίο δεν μπορείς να κατεβάσεις ούτε να σώσεις, αλλά μπορείς να ακούς. Μια υπηρεσία ψηφιακής μουσικής με πρόσβαση σε εκατομμύρια τραγούδια που πληρώνει την εταιρεία και τους δικαιούχους. Υπάρχουν μάλιστα καλλιτέχνες που δίνουν τα τραγούδια τους απευθείας σ’ αυτή την πλατφόρμα και εισπράττουν κάθε μήνα ένα ποσόν. Επίσης σε πλατφόρμες ψηφιακής πώλησης χωρίς να μπουν στη διαδικασία του φυσικού προϊόντος».
Σε πολλές χώρες το Spotify αύξησε τον τζίρο της μουσικής βιομηχανίας και μείωσε σε κάποιες περιπτώσεις κατά 25% το φαινόμενο της πειρατείας. Οπως συνέβη στη Σουηδία.
Σε επίπεδο παραγωγής η ελληνική δισκογραφία μετά την απότομη πτώση «σταθεροποίησε τους αριθμούς της την τελευταία τριετία». Οι δισκογραφικές εταιρείες άρχισαν, όπως τονίζει, να ενδιαφέρονται για το μικρό κέρδος συνειδητοποιώντας πια ότι δεν μπορούν να έχουν τα κέρδη του 2000. «Περιόρισαν το δυναμικό τους και τα έξοδά τους και πορεύονται σύμφωνα με τα νέα δεδομένα της αγοράς».
Προσέχοντας τον κατάλογο της δισκογραφίας διαπιστώνει κανείς ότι την ίδια περίοδο περιορίστηκαν και οι προσωπικοί δίσκοι, οι οποίοι εκδίδονται πια κάθε 2-3 χρόνια, γυρίζοντάς μας στην παραγωγή του 1986. «Ομως και ο αριθμός των τραγουδιών στις εκδόσεις θυμίζει περισσότερο CD single αφού συχνά δεν ξεπερνά τα 10 κομμάτια. Την εποχή της κυριαρχίας του βινυλίου κάθε δίσκος περιείχε 12 τραγούδια, ενώ την εποχή της παντοκρατορίας του CD φτάσαμε στα 14 με 16 τραγούδια σε κάθε έκδοση».
Ενα τραγούδι κοστίζει γύρω στα 1.000 ευρώ (έξοδα της ηχογράφησης), υποστηρίζει ο Π. Δραγουμάνος. Δηλαδή ένας δίσκος με 5 τραγούδια έχει κόστος 5.000 ευρώ. Αυτό κοστολογούν οι «εργολάβοι» στους νέους καλλιτέχνες οι οποίοι πηγαίνουν στην εταιρεία έτοιμο το υλικό πληρώνοντας και το εργοστάσιο κατασκευής. «Αντίθετα, τα ονόματα που αντέχουν στην αγορά δεν πληρώνουν την κατασκευή του CD, κόστος που αναλαμβάνει η εταιρεία, όμως στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν έτοιμα τα τραγούδια».
Δίσκοι… ρεφενέ
Η επιστροφή της κασετίνας με δυο-τρια CD ήταν μια από τις τάσεις της περασμένης χρονιάς καθώς και οι «δίσκοι ρεφενέ». «Τραγουδιστές και στιχουργοί που αναθέτουν σε έναν γνωστό συνθέτη ή περισσότερους να φτιάξουν δίσκο με 18 τραγούδια μοιράζοντας τα έξοδα (γύρω στα 500 ευρώ έκαστος). Κάποιοι συστήνονται με αυτόν τον τρόπο στην αγορά».
Τα CD-βιβλία είναι μια κατηγορία που κερδίζει όλο και περισσότερο το ενδιαφέρον μας. Προσεγμένες εκδόσεις που «έχουν μικρότερο ΦΠΑ, αυτόν του βιβλίου», οι οποίες «είναι αποτρεπτικές σε όσους ασχολούνται με την πειρατεία των CD να τις αντιγράψουν».
Στο μεταξύ, κάποιοι τολμούν και επενδύουν σε δισκάδικα. Τα καινούργια που άνοιξαν στο Μοναστηράκι και στα Εξάρχεια σχετίζονται κυρίως με την ανάκαμψη του LP. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι αρκετές εκδόσεις CD κυκλοφορούν παράλληλα σε βινύλιο. Aνάμεσά τους η «Πρόσκληση σε δείπνο κυανίου» του Θανάση Παπακωνσταντίνου, καινούργια παραγωγή, αλλά και το «Αστέρι κι η ευχή» της Ευανθίας Ρεμπούτσικα που κυκλοφόρησε το 1998 σε CD.
Οι συνδυασμοί στις αναζητήσεις στο DVD του Πέτρου Δραγουμάνου προσφέρουν πολλές πληροφορίες: 40.820 δίσκοι CD, LP, singles από το 1950 ώς σήμερα, 16.220 τραγουδιστές, συνθέτες, στιχουργοί και συγκροτήματα. Τριάντα χρόνια από τότε που ξεκίνησε τον Κατάλογο της Ελληνικής Δισκογραφίας, ο συνταξιούχος πια μαθηματικός συνεχίζει να τον εμπλουτίζει κάθε χρόνο με μεγαλύτερη όρεξη (πληροφορίες στο [email protected] ).
Είχε το πάθος του «συλλέκτη πληροφοριών». Χόμπι του ήταν η καταγραφή της ελληνικής παραγωγής για λόγους στατιστικούς και όχι η συλλογή δίσκων. Και οι υποστηρικτές του DVD είναι πολλοί. «Ελληνες του εξωτερικού αλλά και ξένοι συλλέκτες ή παραγωγοί ραδιοφώνου από την Αυστρία και το Βέλγιο ώς την Κορέα, την Ιαπωνία και τη Βραζιλία. Ανθρωποι που ενδιαφέρονται για την ελληνική δισκογραφία γιατί είναι συλλέκτες και κάποιοι απ’ αυτούς έμαθαν τη γλώσσα μας εξαιτίας κάποιων δίσκων».